Sątopy-Samulewo

Sątopy-Samulewo

osada
Budynek w Sątopach-Samulewie
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Bisztynek
Liczba ludności (2011)	1200
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-230
Tablice rejestracyjne	NBA
SIMC	0472199
Położenie na mapie gminy Bisztynek Sątopy-Samulewo
Położenie na mapie Polski Sątopy-Samulewo
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Sątopy-Samulewo
Położenie na mapie powiatu bartoszyckiego Sątopy-Samulewo
54°04′27″N 21°01′51″E

Sątopy-Samulewo (niem. Bischdorf) – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bisztynek.

Wieś do 1772 r. znajdowała się na terenie komornictwa reszelskiego. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Historia miejscowości

Biskupia rezydencja

Sątopy-Samulewo powstały w wyniku wydzielenia folwarku biskupów warmińskich ze wsi Sątopy lokowanej w 1337 r. Pierwsza wzmianka o powstaniu folwarku pochodzi z czasów biskupa Kromera, z której wynika, że w Sątopach było dwóch sołtysów. W czasie rządów biskupa Batorego Sątopy-Samulewo występują już jako folwark biskupi. Dwór położony był w parku krajobrazowym nad obecnie nieistniejącym jeziorem Sajno. Nowy modrzewiowy dwór na wzór pałaców francuskich wystawił tu biskup Wacław Leszczyński. Wyposażenie kaplicy pałacowej po 1772 r. przeniesiono do kościoła w Sułowie koło Bisztynka. W rezydencji biskupiej w Sątopach-Samulewie znajdował się zwierzyniec i stadnina koni. Od 1716 r. urzędowali tu burgrabiowie z Reszla. Biskupi folwark został sprzedany przez biskupa Ignacego Krasickiego.

Sątopy-Samulewo w państwie pruskim

Sątopy-Samulewo miały różnych właścicieli – m.in. rodzinę von Kurowskich.

Jezioro Sajno po osuszeniu zamienione zostało na łąki. Przez Sątopy przebiega wybudowana pod koniec XIX w. linia kolejowa Olsztyn – Korsze. Druga linia kolejowa, która powstała w 1905 z Kętrzyna przez Reszel, Sątopy Samulewo Bisztynek do Ornety obecnie nie istnieje: częściowo została rozebrana w 1945 roku przez wojska radzieckie. Po wojnie linię kolejową odbudowano na odcinku Sątopy Samulewo-Reszel. W latach 80. XX wieku zaczęła tracić na znaczeniu, następnie zamknięta uległa dewastacji i ostatecznie została rozebrana w sierpniu 2006 roku.

Sątopy-Samulewo ponownie w Polsce

Po roku 1945 majątek ziemski Sątopy-Samulewo znalazł się w strukturach PGR. Dyrekcja PGR mieściła się w XIX w. dworku wybudowanym na miejscu wcześniejszego pałacu biskupiego. Jest to neoklasycystyczna budowla dwuskrzydłowa.

PGR Sątopy od 1970 roku wszedł w skład Kombinatu PGR Sątopy, mającego siedzibę bliżej stacji kolejowej. W czasie, gdy Kombinat Sątopy należał organizacyjnie do Kętrzyńskiego Zjednoczenia Rolniczo-Przemysłowego w Kętrzynie, przy siedzibie kombinatu wybudowano agroosiedle dla kilkuset mieszkańców. W skład Kombinatu PGR Sątopy wchodziły zakłady rolne w następujących miejscowościach: Czarnowiec, Troksy, Mołdyty, Nisko, Sątopy-Samulewo, Sątopy I, Ryn Reszelski, Wojkowo i Pleśnik. Do Kombinatu PGR Sątopy w roku 1977 należało 10 308 ha gruntów.

Polder po dawnym jeziorze Sajno (ok. 300 ha) służył jako zaplecze suszarni zielonek. Obecnie jest w znacznej części zalany (nie pracują pompy odwadniające) i stanowi ostoję ptaków wodno-błotnych. Stwierdzono występowanie 34 gatunków ptaków wymienionych w Zał 1 DP i 22 gatunków zarejestrowanych w PCKZ. Przez dawne jezioro Sajno przepływa rzeka Sajna.

Osoby związane z Sątopami-Samulewem

• Paul Wegener (1874–1948), urodzony w ówczesnym Bischdorf niemiecki aktor i reżyser (m.in. film „Golem”).

Zobacz też

• Sątopy-Samulewo (stacja kolejowa)
• Katastrofa kolejowa w Sątopach-Samulewie

Bibliografia

• Stanisław Gapiński, „Kętrzyńskie Zjednoczenie Rolniczo-Przemysłowe”, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn, 1980, ISSN 0585-3893. (str. 19 – powierzchnia Kombinatu)