Samogłoska prawie przymknięta tylna scentralizowana zaokrąglona

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj

Samogłoska prawie przymknięta tylna scentralizowana zaokrąglona – typ samogłoski spotykany w językach naturalnych. Symbol, który przedstawia ten dźwięk w Międzynarodowym Alfabecie Fonetycznym, to ʊ (podkowiaste u). Przed rokiem 1989 zapisywana była ona symbolem ɷ[1].

Handbook of the International Phonetic Association definiuje tę samogłoskę jako przesunięty ku szwie odpowiednik samogłoski kardynalnej [u][2], więc można ją alternatywnie zapisać u̽.

Języki, w których występuje ten dźwięk[edytuj]

Samogłoska prawie przymknięta tylna scentralizowana zaokrąglona występuje w językach:

Język Słowo MAF Tłumaczenie Uwagi
angielski hook [hʊk] "hak"
czeski tu [tʊ] "tu" Realizacja fonemu /u/ według niektórych językoznawców.
niemiecki und [ʔʊnt] "i"
polski[3] tu [t̪ʊ] "tu" Bardzo rzadka realizacja fonemu /u/.
rosyjski[4] сухой [sʊˈxo̞j] "suchy" Występuje tylko w nieakcentowanych sylabach.

W niektórych językach występuje samogłoska prawie przymknięta tylna scentralizowana niezaokrąglona, nie posiadająca odrębnego oficjalnego symbolu IPA, zapisywana [ɯ̽] lub [ʊ̜], kiedy niezbędne jest rozróżnienie:

Język Słowo MAF Tłumaczenie Uwagi
angielski dialekt kalifornijski[5] hook [hɯ̽k] "hak"
portugalski odmiana europejska[6] pegar [pɯ̽ˈɣäɾ] "trzymać" Występuje tylko w nieakcentowanych sylabach.

W niektórych językach występuje także samogłoska prawie przymknięta centralna zaokrąglona, nie posiadająca odrębnego oficjalnego symbolu IPA (m. in. Oxford English Dictionary stosuje [ᵿ]), zapisywana [ʊ̈] lub [ʉ̞], kiedy niezbędne jest rozróżnienie:

Język Słowo MAF Tłumaczenie Uwagi
angielski euphoria [jʊ̈ˈfɔːɹiə] "euforia"
rosyjski[7] ютиться [jʊ̈ˈtʲit͡sə] "mieścić się" Występuje tylko w nieakcentowanych sylabach po miękkiej spółgłosce.
Samogłoski podstawowe
 
  przednie   centralne   tylne
przymknięte i • y   ɨ • ʉ   ɯ • u
prawie przymknięte   ɪ • ʏ   ʊ  
półprzymknięte e • ø   ɘ • ɵ   ɤ • o
średnie     ə    
półotwarte ɛ • œ   ɜ • ɞ   ʌ • ɔ
prawie otwarte æ •   ɐ    
otwarte a • ɶ       ɑ • ɒ
 
Uwaga. Jeśli podano dwa symbole, to znajdujący się po lewej stronie oznacza samogłoskę niezaokrągloną, a po prawej zaokrągloną.

Przykład dźwiękowy i

Przypisy

  1. ↑ IPA 1999 ↓, s. 169.
  2. ↑ IPA 1999 ↓, s. 13.
  3. ↑ Rocławski 1976 ↓, s. 75, 115.
  4. ↑ Jones i Ward 1969 ↓, s. 69.
  5. ↑ Ladefoged 1999 ↓, s. 42–43.
  6. ↑ Cruz-Ferreira 1999 ↓, s. 127.
  7. ↑ Jones i Ward 1969 ↓, s. 38.

Bibliografia[edytuj]

  • Madalena Cruz-Ferreira: Portuguese (European). W: Handbook of the International Phonetic Association. Cambridge: Cambridge University Press, 1999, s. 126–130. ISBN 978-0-521-65236-0. (ang.)
  • International Phonetic Association (IPA): Handbook of the International Phonetic Association. Cambridge: Cambridge University Press, 1999. ISBN 978-0-521-65236-0. (ang.)
  • Daniel Jones, Dennis Ward: The Phonetics of Russian. Cambridge: Cambridge University Press, 1969. (ang.)
  • Peter Ladefoged: American English. W: Handbook of the International Phonetic Association. Cambridge: Cambridge University Press, 1999, s. 41–44. ISBN 978-0-521-65236-0. (ang.)
  • Bronisław Rocławski: Zarys fonologii, fonetyki, fonotaktyki i fonostatystyki współczesnego języka polskiego. Gdańsk: Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu Gdańskiego, 1976. (pol.)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Samogłoska_prawie_przymknięta_tylna_scentralizowana_zaokrąglona&oldid=45540043”