Sikora karolińska

Sikora karolińska
	Poecile carolinensis
	(Audubon, 1834)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	sikory
Rodzaj	Poecile
Gatunek	sikora karolińska
Synonimy
	Parus carolinensis Audubon, 1834; Penthestes carolinensis (Audubon, 1834);
	Parus carolinensis Audubon, 1834; Penthestes carolinensis (Audubon, 1834);
Podgatunki
	P. c. atricapilloides (Lunk, 1952); P. c. agilis (Sennett, 1888); P. c. carolinensis (Audubon, 1834); P. c. extimus (Todd & Sutton, 1936);
	P. c. atricapilloides (Lunk, 1952); P. c. agilis (Sennett, 1888); P. c. carolinensis (Audubon, 1834); P. c. extimus (Todd & Sutton, 1936);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sikora karolińska^[5] (Poecile carolinensis) – gatunek małego ptaka z rodziny sikor (Paridae). Występuje tylko w Stanach Zjednoczonych. Nie jest zagrożony.

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy opisał w 1834 roku John James Audubon, nadając mu nazwę Parus carolinensis. Jako miejsce typowe wskazał Charleston w Karolinie Południowej^[3]^[6].

Do niedawna często nadal umieszczany był w rodzaju Parus z większością innych sikor, ale badania sekwencji mitochondrialnego DNA cytochromu b i morfologia ptaka sugerują, że rodzaj Poecile dokładniej oddaje relacje obecne w rodzinie sikor^[7]. Wyróżniono cztery podgatunki P. carolinensis^[8]^[2]:

P. carolinensis atricapilloides – Kansas, Oklahoma i Teksas (południowo-środkowe USA).
P. carolinensis agilis – Arkansas, Luizjana i wschodni Teksas (południowo-środkowe USA).
P. carolinensis carolinensis – południowo-wschodnie USA.
P. carolinensis extimus – wschodnio-środkowe USA.

Charakterystyka

Morfologia

Ptaki dorosłe mają 11,5–13 cm długości oraz masę ciała wahającą się w granicach 9–12 g. Posiadają czarną czapeczkę i śliniaczek z białymi bokami sięgającymi dzioba. Dolne części ciała są białe z rdzawobrązowymi piórami po bokach. Grzbiet jest ubarwiony na szaro. Ich dzioby są czarne i krótkie, skrzydła niewielkie, a ogon średniej długości^[9].

Rozróżnianie

Są bardzo podobne do sikory jasnoskrzydłej, od której można je rozróżnić po nieznacznie bardziej brązowych skrzydłach z większymi brązowymi piórkami (brak białawej otoczki). Biała obwódka na lotkach drugorzędowych jest trochę mniej widoczna. Ogon jest również nieco krótszy i bardziej kwadratowo zakończony.

Różnice w odgłosach i melodiach tych sikor może rozróżnić jedynie doświadczony obserwator: sikora karolińska wydaje szybciej „czik-a-dii” (od tego najpowszechniejszego zawołania wzięła się angielska nazwa sikor) i ma ono wyższy ton niż w przypadku sikory jasnoskrzydłej. Sikora karolińska w swej pieśni wydaje 4 tony „fii- bii- fii – bej”, podczas gdy sikora jasnoskrzydła nie wykonuje wyższych tonów. Nawet gdy dobrze widać ptaki, rozróżnienie obu gatunków w terenie jest jednak trudne.

Torpor

Sikora karolińska potrafi obniżać temperaturę swojego ciała, aby w ten sposób wywołać kontrolowany stan hipotermii zwany torporem. W ten sposób oszczędza energię w czasie bardzo ostrych zim. Gdy panuje duży mróz, szuka szczelin i dziupli w drzewach, gdzie może się ukryć i spędzić w takim stanie termicznym do 15 godzin. Choć nadal czuwa, nie odpowiada wtedy na bodźce. Nie powinno się ruszać takiego osobnika lub brać go w ręce. Stres jakiego wtedy dozna, może nawet spowodować jego śmierć.

Środowisko życia

Środowiska, w których sikory rozmnażają się, są zróżnicowane – to lasy liściaste Stanów Zjednoczonych od New Jersey na wschodzie do południowego Kansas na zachodzie i na południu do Florydy i Teksasu. W areale występowania sikory karolińskiej występuje luka. Dotyczy ona wyższych wysokości nad poziomem morza w Appalachach, które zasiedlają inne spokrewnione gatunki przystosowane do surowszych warunków – sikorę jasnoskrzydłą.

To ptak trwale osiadły – nie przemieszcza się na południe nawet w trakcie surowych warunków atmosferycznych.

Okres lęgowy

Sikory karolińskie są tak podobne do sikor jasnoskrzydłych, że same czasem mają problemy z rozróżnieniem swojego gatunku. Powoduje to powstanie mieszańców (hybryd). Najbardziej oczywista różnica tkwi w ich melodii – wykonanie sikory karolińskiej ma 4 sylaby, a mieszańców 3^[10].

Sikory karolińskie gnieżdżą się w dziupli w drzewie. Para zakłada gniazdo w naturalnych szczelinach w pniu lub czasem w opuszczonych dziuplach dzięciołów. Gatunek ten może krzyżować się z sikorami jasnoskrzydłymi na obszarach, gdzie oba te ptaki występują. To jeszcze bardziej utrudnia identyfikację gatunku.

Pożywienie

Podskokami przemieszcza się po gałęziach drzew w poszukiwaniu pożywienia, czasem zwisa głową w dół lub unosi się w powietrzu, aby dotrzeć do upatrzonego miejsca. Może dolatywać w powietrzu za owadami. Te stanowią ważną część jego diety, zwłaszcza latem. Nasiona i jagody stają się istotne zimą. Czasem uderza dziobem o nasiona wbite w pień drzewa lub krzewu, aby je otworzyć. Zdarza się jej gromadzić zapasy na później.

W trakcie jesiennych i zimowych migracji sikory karolińskie często tworzą stada wspólnie z wieloma innymi gatunkami ptaków, w tym z pozostałymi sikorami, kowalikami i ptakami śpiewającymi Nowego Świata. Razem szukają pokarmu. Mieszane stada trzymają się razem, ponieważ sikory okrzykami oznajmiają źródła zasobne w jedzenie. Ten element spajający grupę pozwala innym gatunkom wydajniej znajdować pożywienie^[10].

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody sikora karolińska została zaliczona do kategorii LC (gatunek najmniejszej troski)^[4]. W 2020 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji lęgowej na 13 milionów osobników^[11]. Trend liczebności populacji oceniany jest jako stabilny^[4].

Przypisy

↑ Poecile carolinensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Gosler, A. & Clement, P.: Carolina Chickadee (Poecile carolinensis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].
↑ ^a ^b D. Lepage: Carolina Chickadee Poecile carolinensis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-12-26]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Poecile carolinensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Paridae Vigors, 1825 - sikory - Tits, chickadees (wersja: 2017-12-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-25].
↑ J.J.J.J. Audubon J.J.J.J., Ornithological biography, or an account of the habits of the birds of the United States of America, t. 2, Edynburg 1834, s. 341–343 (ang.).
↑ Gill, F.B., Slikas, B., & Sheldon, F.H.. Phylogeny of titmice (Paridae): II. Species relationships based on sequences of the mitochondrial cytochrome-b gene. „Auk”. 122, s. 121–143, 2005. DOI: 10.1093/auk/122.1.121. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxwings and allies, tits, penduline tits. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
↑ Del Hoyo, J., Elliot, A., & Christie D. (eds).: Handbook of the Birds of the World. Volume 12: Picathartes to Tits and Chickadees. Lynx Edicions, 2007. ISBN 978-84-96553-42-2.
↑ ^a ^b About the Carolina chickadee. www.birdhouses101.com. [dostęp 2010-12-23]. (ang.).
↑ Carolina Chickadee Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2022-12-26]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Carolina Chickadee. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Poecile carolinensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] Gosler, A. & Clement, P.: Carolina Chickadee (Poecile carolinensis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].

[avibase-3] D. Lepage: Carolina Chickadee Poecile carolinensis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-12-26]. (ang.).

[iucn-4] Poecile carolinensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Paridae Vigors, 1825 - sikory - Tits, chickadees (wersja: 2017-12-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-25].

[oryg-6] J.J.J.J. Audubon J.J.J.J., Ornithological biography, or an account of the habits of the birds of the United States of America, t. 2, Edynburg 1834, s. 341–343 (ang.).

[7] Gill, F.B., Slikas, B., & Sheldon, F.H.. Phylogeny of titmice (Paridae): II. Species relationships based on sequences of the mitochondrial cytochrome-b gene. „Auk”. 122, s. 121–143, 2005. DOI: 10.1093/auk/122.1.121. (ang.).

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxwings and allies, tits, penduline tits. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-25]. (ang.).

[9] Del Hoyo, J., Elliot, A., & Christie D. (eds).: Handbook of the Birds of the World. Volume 12: Picathartes to Tits and Chickadees. Lynx Edicions, 2007. ISBN 978-84-96553-42-2.

[b101-10] About the Carolina chickadee. www.birdhouses101.com. [dostęp 2010-12-23]. (ang.).

[aablh-11] Carolina Chickadee Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2022-12-26]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]