Bolesław IV warszawski

Szablon:Władca kraju infobox Bolesław IV Warszawski (ur. ok. 1421, zm. 10 września 1454) – książę warszawski, czerski, nurski, łomżyński, liwski, różański, ciechanowski, wyszogrodzki i zakroczymski w latach 1429-1454 (od 1436 samodzielnie, wcześniej regencja), w latach 1440-1444 formalnie książę podlaski.

Biografia

Bolesław IV był drugim pod względem starszeństwa synem Bolesława Januszowica i księżniczki litewskiej Anny. Nie musiał zbyt długo czekać na objęcie dziedzictwa, gdyż wobec śmierci w 1427 r. starszego brata Konrada i rok później ojca Bolesława został jedynym następcą dziadka Janusza I Starszego. W celu zabezpieczenia dziedzictwa Bolesławowi Janusz I doprowadził w 1428 r. do złożenia przez szlachtę hołdu 7-letniemu Piastowiczowi, dzięki czemu po śmierci dziadka 8 grudnia 1429 r. przejęcie rządów nastąpiło bezproblemowo. Przejęcie pełni władzy nastąpiło jednak dopiero w 1436 r., wcześniej w imieniu małoletniego syna rządy namiestnicze sprawowała matka Anna Holszańska.

W polityce zagranicznej Bolesław usiłował początkowo lawirować pomiędzy potężnymi sąsiadami: Polską, zakonem krzyżackim i Litwą. Do formalnego zadeklarowania się został zmuszony jednak w 1431 r. wobec wybuchu wojny polsko-krzyżackiej. Bolesław zdecydował się wtedy wysłać Polsce oddziały posiłkowe. Pokój jaki zawarto w 1435 r. w Brześciu Kujawskim gwarantował również nienaruszalność granic dzierżaw Bolesława.

W kolejnych latach książę mazowiecki zaangażował się w walki stronnictw politycznych w Polsce, związanych zresztą ściśle ze sprawą obsady tronu litewskiego i unii polsko-litewskiej. Bolesław IV poparł zdecydowanie stronnictwo kierowane przez biskupa krakowskiego Zbigniewa z Oleśnicy. Świadectwem poparcia księcia mazowieckiego dla biskupa krakowskiego jest fakt uczestniczenia w konfederacji zawartej w Nowym Mieście Korczynie w 1438 r. Odmówił jednak wysłania oddziałów zbrojnych w celu pogromienia opozycji w bitwie pod Grotnikami.

Dwa lata później doszło do konfliktu, który ponownie wciągnął Bolesława. 20 marca 1440 zginął zamordowany przyjazny Polsce wielki książę litewski Zygmunt Kiejstutowicz. Strona polska zareagowała na ten fakt wysłaniem do Wilna Kazimierza Jagiellończyka w charakterze namiestnika Władysława III. Litwini mieli jednak inne plany i wkrótce ogłoszono Kazimierza udzielnym księciem litewskim, na co strona polska odpowiedziała poparciem innego kandydata do tronu – syna Zygmunta Michała zwanego popularnie Michajłuszką. Syn Zygmunta Kiejstutowicza żonaty był od ok. 1435 r. z siostrą Bolesława Eufemią i zmuszony do ucieczki z Litwy znalazł się w 1440 r. na dworze księcia mazowieckiego. Bolesław IV chcąc wykorzystać tę sytuację zajął w 1440 zbrojnie Podlasie, mające należeć według wcześniejszych umów, zawartych jeszcze za Władysława Jagiełły i Zygmunta Kiejstutowicza, właśnie do Mazowsza. Litwini nie chcąc się pogodzić z tym faktem zagrozili Bolesławowi wojną uważając, że wcześniejsze umowy dotyczące Podlasia straciły już swoją moc. Z narastającego konfliktu mazowiecko-litewskiego profity odnosili wyłącznie Polacy mający dodatkowe środki nacisku na magnatów litewskich w sprawach związanych z kontynuacją unii obu krajów.

W 1444 r. wydawało się, że już nic nie odciągnie Mazowsza i Litwy od wojny o Podlasie, ponieważ z rozkazu Kazimierza Jagiellończyka, wykorzystującego zaangażowanie panów polskich w wyprawę przeciwko Turcji, wojewoda Jan Gasztołd zajął Mielnik i Drohiczyn. Polacy zorientowali się wtedy, że nie mogą już przeciągać sprawy i ogłaszając pospolite ruszenie, które miało udać się na pomoc Mazowszu, jednocześnie wysłali swoich przedstawicieli mających doprowadzić to ugody z Litwinami. Do wojny dzięki polskiej mediacji ostatecznie nie doszło. Bolesław IV zdecydował się w 1446 roku zrzec się Podlasia wraz z powiatem węgrowskim za 6 tys. kop groszy praskich.

Niebawem doszło do całkowitej zmiany sytuacji. Śmierć króla Władysława III w bitwie pod Warną spowodowała otwarcie ponownie kwestii sukcesji korony polskiej. Murowanym kandydatem dla panów polskich był władca litewski Kazimierz Jagiellończyk, który jednak pod presją otaczających go magnatów litewskich odrzucił żądania reaktywowania ścisłej unii obu krajów. Stronnictwo Zbigniewa Oleśnickiego wobec przedłużającego się bezkrólewia zdecydowało się w końcu o wyborze zastępczego kandydata, który miałby objąć opróżniony tron tylko w wypadku definitywnej odmowy Kazimierza. Ostatecznym terminem decyzji Kazimierza miał być dzień 26 czerwca 1446 r. Wcześniej bo 30 marca odbył się zjazd rady koronnej, na której rozważano dwie kontrkandydatury: Fryderyka II Hohenzollerna (popieranego przez episkopat polski) oraz Bolesława IV. Ostatecznie na zjeździe w Piotrkowie Trybunalskim opowiedziano się za kandydaturą Bolesława, a decydującym argumentem był fakt wywodzenia się z prastarej polskiej dynastii. Oczywiście od początku nie traktowano wyboru księcia mazowieckiego jako ostatecznego, miał to być środek prowadzący do celu przymuszenia Kazimierza Jagiellończyka do objęcia tronu. Istnieją zresztą przypuszczenia, że kandydaturę Bolesława po cichu wspierał również Kazimierz Jagiellończyk, a misterną grę prowadzono w tym celu, by zneutralizować niebezpieczeństwo objęcia tronu przez Fryderyka popieranego przez stronnictwo niechętne unii z Litwą i Jagiellonom. Ostatecznie Kazimierz zdecydował się na objęcie tronu i 25 czerwca 1447 w obecności całkowicie pogodzonego z tym faktem Bolesława IV został koronowany w Krakowie na króla Polski. Przy tej okazji też złożył Kazimierzowi IV hołd lenny.

W 1453 r. niespodziewanie Bolesław IV wystąpił ponownie z pretensjami do ziemi podlaskiej. W związku z twardym stanowiskiem króla na zjeździe w Parczewie musiał pogodzić się jednak ostatecznie ze stratą ziem z Drohiczynem.

W polityce wewnętrznej Bolesław IV kontynuował zamysły swojego dziadka Janusza I, dbając o kolonizację na prawie niemieckim. W celu zwiększania możliwości stosowania prawa pisanego polecił przetłumaczyć kodeksy na język polski.

Bolesław IV warszawski zmarł 10 września 1454 w swoim majątku w Opinogórze i został pochowany w kolegiacie św. Jana w Warszawie. Z małżeństwa z córką Aleksandra Włodzimierzowica Barbarą dochował się ośmiu synów (byli to dwaj Bolesławowie i dwaj Januszowie zmarli w młodym wieku, Konrad III Rudy, Kazimierz III, Janusz II i Bolesław V) i dwóch córek (Anna, żona Przemysława II księcia cieszyńskiego oraz Zofia zmarła prawdopodobnie w wieku młodzieńczym).