Kałdus: Różnice pomiędzy wersjami

Kałdus
	{{{rodzaj miejscowości}}}
Państwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	chełmiński
Gmina	Chełmno
Liczba ludności (III 2011)	255
Strefa numeracyjna	(+48) 56
Tablice rejestracyjne	CCH
SIMC	0841567
	Położenie na mapie gminy wiejskiej Chełmno Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie powiatu chełmińskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:landmark}

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 19:06, 22 mar 2017

Kałdus – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim, w gminie Chełmno, na południowy zachód od Chełmna, na granicy Doliny Dolnej Wisły i Pojezierza Chełmińskiego.

Podział administracyjny

W latach 1920-1950 miejscowość należała do województwa pomorskiego, następnie do bydgoskiego, a w latach 1975-1998 do województwa toruńskiego.

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 255 mieszkańców^[1]. Jest jedenastą co do wielkości miejscowością gminy Chełmno.

Krótki opis

Wieś ma charakter rolniczy. Atrakcją jest Góra Świętego Wawrzyńca - wzniesienie będące pozostałością po wczesnośredniowiecznym grodzie i jednocześnie rezerwat roślinności ciepłolubnej noszący tę samą nazwę. Liczne punkty widokowe na dolinę Wisły.

Historia

W Kałdusie odkryto wczesnośredniowieczny zespół osadniczy, który może być uznany za jeden z najważniejszych ośrodków administracyjno – gospodarczych Polski czasów Mieszka I i Bolesława Chrobrego.

Wykopaliska doprowadziły do odkrycia pozostałości przedlokacyjnego Chełmna (obecne miasto znajduje się bardziej na północ) które powstało na miejscu prehistorycznego grodziska kultury łużyckiej (VII-V w. p.n.e.), bezpośrednio przy wzniesieniu zwanym dzisiaj Górą św. Wawrzyńca. U schyłku okresu plemiennego (X wiek) góra stanowiła miejsce kultu pogańskiego. Od przełomu X i XI wieku jeden z głównych grodów administracji państwa pierwszych Piastów, ważny węzeł komunikacyjny, ośrodek produkcji i wymiany dalekosiężnej. Na początku XI wieku u stóp wzniesienia rozpoczęto budowę kamiennego jednonawowego kościoła z trzema absydami. Kościół ten miał wymiary 37 x 17 m. Odkryte w roku 1996 relikty bazyliki, które zachowały się w południowej części grodziska, zostały zabezpieczone i udostępnione. Pod pozostałościami fundamentów kościoła chrześcijańskiego znaleziono kamienny stos ofiarny przykryty szczątkami zbóż i zwierząt, wśród nich znajdowała się uszkodzona czaszka mężczyzny.

Pierwsza wzmianka o wykopaliskach w Kałdusie pochodzi z roku 1871, wtedy znaleziono przypadkiem kilka zabytków, które następnie trafiły do muzeum w Schwerinie. Następnie prace prowadzono z przerwami aż do czasów dzisiejszych. Współcześnie prace wykopaliskowe prowadzone były przez naukowców z toruńskiego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. W pięciu grobach komorowych poza szkieletami znaleziono fragmenty luksusowych tkanin, ozdoby ze srebra, kamieni półszlachetnych oraz kryształu górskiego, a także miecz inkrustowany srebrem. Zawartość grobów świadczy o wysokim statusie pochowanych osób, a sam sposób pochówku wskazuje na ich skandynawskie pochodzenie.

W XII wieku Kałdus był własnością rycerza Bolesława Krzywoustego Hugona Butra (Hugona Bukra&Hugo syn Bukra)^[2], dlatego miejscowość nazywano Mons Butyri lub Potterberg. W latach 1253-1257 wielki mistrz Poppo von Osterna założył gród krzyżacki, przeniesiony następnie w 1280 r. do Gniewu.

Turystyka

Ze względu na rezerwat Góra św. Wawrzyńca i punkty widokowe na Dolinę Dolnej Wisły przez Kałdus przebiegają trzy znakowane szlaki turystyczne (dwa piesze i jeden rowerowy):

Szlak żółty "Rezerwatów Chełmińskich": Bydgoszcz Fordon – most przez Wisłę – rezerwat "Wielka Kępa Ostromecka" – Ostromecko – Reptowo – Gzin – Unisław – Płutowo – Starogród – Kałdus – Chełmno (48 km)
Szlak zielony "Starego Chełmna": Chełmno (Rynek) – Jez. Starogrodzkie – Starogród – Kałdus – Chełmno (dworzec autobusowy) (17 km)
Szlak rowerowy czarny po Dolinie Dolnej Wisły: Cierpice – Solec Kujawski – Bydgoszcz – Świecie – Nowe – Gniew – Tczew – Kwidzyn – Grudziądz – Chełmno – Kałdus – Ostromecko – Zamek Bierzgłowski (447 km)

Zobacz też

↑ ^a ^b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
↑ Franciszek Piekosiński: Rycerstwo polskie wieków średnich. T. 2. Kraków: Akademia Umiejętności, 1896.

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona Sołectwa Kałdus
Więcej informacji i galeria zdjęć
Oddział Miejski PTTK w Toruniu
Kałdus, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 718 .

[GUS-1] GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.

[2] Franciszek Piekosiński: Rycerstwo polskie wieków średnich. T. 2. Kraków: Akademia Umiejętności, 1896.

[1]

[2]

@@ Linia 40: / Linia 40: @@
 W Kałdusie odkryto wczesnośredniowieczny zespół osadniczy, który może być uznany za jeden z najważniejszych ośrodków administracyjno – gospodarczych Polski czasów [[Mieszko I|Mieszka I]] i [[Bolesław I Chrobry|Bolesława Chrobrego]].
-Wykopaliska doprowadziły do odkrycia pozostałości przedlokacyjnego [[Chełmno|Chełmna]] (obecne miasto znajduje się bardziej na północ) które powstało na miejscu prehistorycznego grodziska [[kultura łużycka|kultury łużyckiej]] (VII-V w. p.n.e.), bezpośrednio przy wzniesieniu zwanym dzisiaj [[Góra Świętego Wawrzyńca (Kałdus)|Górą św. Wawrzyńca]]. U schyłku okresu plemiennego ([[X wiek]]) góra stanowiła miejsce kultu pogańskiego. Od przełomu [[X wiek|X]] i [[XI wiek]]u jeden z głównych grodów administracji państwa pierwszych Piastów, ważny węzeł komunikacyjny, ośrodek produkcji i wymiany dalekosiężnej. Na początku XI wieku u stóp wzniesienia rozpoczęto budowę kamiennej, trójnawowej [[bazylika|bazyliki]] [[architektura romańska|wczesnoromańskiej]] o wymiarach 37 x 17 m, przypominającej wczesne założenia katedr w Poznaniu i Gnieźnie. Odkryte w roku 1996 relikty bazyliki, które zachowały się w południowej części grodziska, zostały zabezpieczone i udostępnione. Pod pozostałościami fundamentów kościoła chrześcijańskiego znaleziono kamienny stos ofiarny przykryty szczątkami zbóż i zwierząt, wśród nich znajdowała się uszkodzona czaszka mężczyzny.
+Wykopaliska doprowadziły do odkrycia pozostałości przedlokacyjnego [[Chełmno|Chełmna]] (obecne miasto znajduje się bardziej na północ) które powstało na miejscu prehistorycznego grodziska [[kultura łużycka|kultury łużyckiej]] (VII-V w. p.n.e.), bezpośrednio przy wzniesieniu zwanym dzisiaj [[Góra Świętego Wawrzyńca (Kałdus)|Górą św. Wawrzyńca]]. U schyłku okresu plemiennego ([[X wiek]]) góra stanowiła miejsce kultu pogańskiego. Od przełomu [[X wiek|X]] i [[XI wiek]]u jeden z głównych grodów administracji państwa pierwszych Piastów, ważny węzeł komunikacyjny, ośrodek produkcji i wymiany dalekosiężnej. Na początku XI wieku u stóp wzniesienia rozpoczęto budowę kamiennego jednonawowego kościoła z trzema absydami. Kościół ten miał wymiary 37 x 17 m. Odkryte w roku 1996 relikty bazyliki, które zachowały się w południowej części grodziska, zostały zabezpieczone i udostępnione. Pod pozostałościami fundamentów kościoła chrześcijańskiego znaleziono kamienny stos ofiarny przykryty szczątkami zbóż i zwierząt, wśród nich znajdowała się uszkodzona czaszka mężczyzny.
 Pierwsza wzmianka o wykopaliskach w Kałdusie pochodzi z roku 1871, wtedy znaleziono przypadkiem kilka zabytków, które następnie trafiły do muzeum w [[Schwerin]]ie. Następnie prace prowadzono z przerwami aż do czasów dzisiejszych. Współcześnie prace wykopaliskowe prowadzone były przez naukowców z toruńskiego [[Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu|Uniwersytetu Mikołaja Kopernika]]. W pięciu grobach komorowych poza szkieletami znaleziono fragmenty luksusowych tkanin, ozdoby ze srebra, kamieni półszlachetnych oraz kryształu górskiego, a także miecz inkrustowany srebrem. Zawartość grobów świadczy o wysokim statusie pochowanych osób, a sam sposób pochówku wskazuje na ich skandynawskie pochodzenie.

Wsie	Bieńkówka Borówno Dolne Wymiary Dołki Dorposz Chełmiński Górne Wymiary Kałdus Klamry Kolenki Kolno Łęg Małe Łunawy Nowawieś Chełmińska Nowe Dobra Osnowo Ostrów Świecki Podwiesk Różnowo Starogród Dolny Starogród Uść Wielkie Łunawy
Części wsi	Babie Błota Granica Gutlin Żaki
Nazwy zniesione	Ameryka Babska Dolny Kałdus Górny Kałdus Grzępa Las Litwa Łąki Madera Nad Gminną Drogą Nad Szosą Ostatni Rząd Panieński Ostrów Piachy Piaski Szukaj Środkowy Rząd Wichylewa Wybudowanie Za Górami Za Jeziorem