Katedra św. Wincentego i św. Jakuba we Wrocławiu: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Usunięto kategorię "Świątynie pod wezwaniem św. Jakuba"; Dodano kategorię "Świątynie pod wezwaniem św. Jakuba Większego Apostoła" za pomocą HotCat |
drobne merytoryczne |
||
Linia 70: | Linia 70: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Kościół został ufundowany przez [[Henryk II Pobożny|Henryka Pobożnego]] wraz z [[klasztor]]em dla sprowadzonych z [[Praga|Pragi]] [[Zakony i zgromadzenia franciszkańskie|franciszkanów]] ok. 1240 (być może już w 1232 lub 1234). Początkowo św. Jakuba i |
Kościół został ufundowany przez [[Henryk II Pobożny|Henryka Pobożnego]] wraz z [[klasztor]]em dla sprowadzonych z [[Praga|Pragi]] [[Zakony i zgromadzenia franciszkańskie|franciszkanów]] ok. 1240 (być może już w 1232 lub 1234). Pierwsza źródłowa wzmianka o pojawieniu się franciszkanów we Wrocławiu pochodzi z Codex diplomaticus Silesiae z 1234 r. Kolejne przekazy dotyczące kościoła św. Jakuba związane są z utworzeniem prowincji czesko-polskiej na kapitule prowincjalnej w Pradze 24 lipca 1238 r. Według Kroniki Fürstenhaina 14 października 1239 r. odbyła się kapituła we Wrocławiu pod przewodnictwem czesko-polskiego prowincjała Tworzymira. Początkowo kościół był pod wezwaniem św. Jakuba i posiadał cechy [[architektura romańska|stylu romańskiego]]. Jeszcze w trakcie budowy krypta pod kościołem stała się miejscem pochówku fundatora, który w 1241 zginął w bitwie z [[Mongołowie|Mongołami]] [[bitwa pod Legnicą|pod Legnicą]]. W kościele tym, wzmiankowanym w 1254 jako ukończony, ogłoszono 16 grudnia 1261 przywilej lokacyjny [[Wrocławskie Nowe Miasto|Nowego Miasta]] na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]], umożliwiający dalszy rozwój Wrocławia. Kościół ten był [[nawa|trójnawową]] [[kościół halowy|halą]] i posiadał jedno- lub dwuprzęsłowe [[prezbiterium]]. |
||
W wiekach XIV i XV poddany poważnej przebudowie i rozbudowie, która z braku środków ciągnęła się bardzo długo i z przerwami. W tym czasie powstała nawa główna kościoła o dł. 77,5 m i wys. 23 m w przeważającym do dziś stylu [[architektura gotycka|gotyckim]]. Czworobok klasztorny przylega do kościoła od północy, co jest nietypowe dla tej części Europy. |
W wiekach XIV i XV poddany poważnej przebudowie i rozbudowie, która z braku środków ciągnęła się bardzo długo i z przerwami. W tym czasie powstała nawa główna kościoła o dł. 77,5 m i wys. 23 m w przeważającym do dziś stylu [[architektura gotycka|gotyckim]]. Czworobok klasztorny przylega do kościoła od północy, co jest nietypowe dla tej części Europy. |
||
Na początku XVI w. franciszkanie w większości albo przeszli na [[protestantyzm]], albo opuścili Wrocław. Ci z nich, którzy pozostali, w 1529 przenieśli się do [[Kościół św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława we Wrocławiu|kościoła św. Doroty]]. Opuszczony przez franciszkanów kościół przejęli [[norbertanie]] (premonstratensi) z przeznaczonego decyzją rady miejskiej do wyburzenia zespołu klasztornego w miejscu [[Kościół św. Michała Archanioła we Wrocławiu|obecnego kościoła św. Michała Archanioła na Ołbinie]]. 3 czerwca 1530 poświęcili |
Na początku XVI w. franciszkanie w większości albo przeszli na [[protestantyzm]], albo opuścili Wrocław. Ci z nich, którzy pozostali, w 1529 przenieśli się do [[Kościół św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława we Wrocławiu|kościoła św. Doroty]]. Opuszczony przez franciszkanów kościół przejęli [[norbertanie]] (premonstratensi) przeniesieni z przeznaczonego decyzją rady miejskiej do wyburzenia zespołu klasztornego w miejscu [[Kościół św. Michała Archanioła we Wrocławiu|obecnego kościoła św. Michała Archanioła na Ołbinie]]. Norbertanie w dniu 3 czerwca 1530 poświęcili kościół swemu patronowi z Ołbina – [[Wincenty z Lerynu|świętemu Wincentemu]]. W latach 1619–1625 zburzono lektorium z częścią krypty. |
||
[[Plik:Katedra wincentego wrocław kaplica hochbergów.jpg|thumb|left|240px|Barokowa kaplica Hochberga]] |
[[Plik:Katedra wincentego wrocław kaplica hochbergów.jpg|thumb|left|240px|Barokowa kaplica Hochberga]] |
||
W latach 1662–1674 kościół otrzymał bogate wyposażenie [[architektura baroku|barokowe]], m.in. w 1667 Franz Zeller i Georg Czermak zbudowali nowy ołtarz. Za rządów opata Andreasa Gebela rozpoczęto w 1673 przebudowę klasztoru w stylu barokowym. Późnobarokowa [[kaplica]] pw. Matki Boskiej Bolesnej (później Najświętszego Sakramentu) została natomiast wzniesiona przy południowej elewacji w latach 1723–1727 przez Christopha Hacknera. |
W latach 1662–1674 kościół otrzymał bogate wyposażenie [[architektura baroku|barokowe]], m.in. w 1667 Franz Zeller i Georg Czermak zbudowali nowy ołtarz. Za rządów opata Andreasa Gebela rozpoczęto w 1673 przebudowę klasztoru w stylu barokowym. Późnobarokowa [[kaplica]] pw. Matki Boskiej Bolesnej (później Najświętszego Sakramentu) została natomiast wzniesiona przy południowej elewacji w latach 1723–1727 przez Christopha Hacknera. |
||
Linia 80: | Linia 80: | ||
Po sekularyzacji zakonu w 1810 kościół przekształcono w [[parafia]]lny, zaś budynki klasztoru przeznaczono na siedzibę sądu. |
Po sekularyzacji zakonu w 1810 kościół przekształcono w [[parafia]]lny, zaś budynki klasztoru przeznaczono na siedzibę sądu. |
||
W ostatnich dniach [[II wojna światowa|II wojny światowej]] kościół uległ ciężkim zniszczeniom, m.in. zawaliła się wieża, a wraz z nią część ściany bocznej i [[sklepienie|sklepień]]. Zachowane w dobrym stanie [[stalle]] przeniesiono do chóru [[Archikatedra św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu|katedry]]. Odbudowany kościół (latarnia i hełm wieży ukończony dopiero w latach 80.) przez jakiś czas służył tymczasowo jako [[garnizon]]owy, w zastępstwie odbudowywanego po pożarze [[Bazylika św. Elżbiety Węgierskiej we Wrocławiu|kościoła św. Elżbiety]]. |
W ostatnich dniach [[II wojna światowa|II wojny światowej]] kościół uległ ciężkim zniszczeniom, m.in. zawaliła się wieża, a wraz z nią część ściany bocznej i [[sklepienie|sklepień]]. Zachowane w dobrym stanie [[stalle]] przeniesiono do chóru [[Archikatedra św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu|katedry]]. Odbudowa trwała ponad 40 lat. Została rozpoczęta w 1947 r. i zakończona w 1991 r. ponowną konsekracją. Odbudowany kościół (latarnia i hełm wieży ukończony dopiero w latach 80.) przez jakiś czas służył tymczasowo jako [[garnizon]]owy, w zastępstwie odbudowywanego po pożarze [[Bazylika św. Elżbiety Węgierskiej we Wrocławiu|kościoła św. Elżbiety]]. |
||
W 1997 [[papież]] [[Jan Paweł II]] i kard. [[Henryk Gulbinowicz]] przekazali świątynię [[Kościół Greckokatolicki w Polsce|kościołowi greckokatolickiemu]] jako siedzibę [[eparchia wrocławsko-gdańska|eparchii wrocławsko-gdańskiej]]. W latach 1997–1999 ostatecznie ukończono renowację, m.in. przełożono dach. |
W 1997 [[papież]] [[Jan Paweł II]] i kard. [[Henryk Gulbinowicz]] przekazali świątynię [[Kościół Greckokatolicki w Polsce|kościołowi greckokatolickiemu]] jako siedzibę [[eparchia wrocławsko-gdańska|eparchii wrocławsko-gdańskiej]]. W latach 1997–1999 ostatecznie ukończono renowację, m.in. przełożono dach. |
||
Linia 108: | Linia 108: | ||
* [http://dolny-slask.org.pl/508943,Wroclaw,Katedra_greckokatolicka_Swietego_Wincentego.html Katedra pw. św. Wincentego i św. Jakuba na starych i współczesnych fotografiach] |
* [http://dolny-slask.org.pl/508943,Wroclaw,Katedra_greckokatolicka_Swietego_Wincentego.html Katedra pw. św. Wincentego i św. Jakuba na starych i współczesnych fotografiach] |
||
== Bibliografia == |
|||
* Kozaczewski Tadeusz, ''Pierwotny kościół franciszkański we Wrocławiu'', „Rozprawy Komisji Historii Sztuki Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, t. 3, Wrocław 1963. |
|||
* Lasota Czesław, Rozpędowski Jerzy, ''Rozwój przestrzenny kościoła franciszkanów we Wrocławiu'', „Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej”, nr 15, Studia i Materiały, nr 8, Wrocław 1981, s. 53–63 |
|||
* Żurek A., ''Kościół św. Wincentego'', [w:] J. Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2000, s. 410 |
|||
* Małachowicz Edmund, ''Książęce rezydencje i mauzolea w lewobrzeżnym Wrocławiu'', Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 1994 |
|||
* Świechowski Z., ''Architektura romańska w Polsce'', DiG, Warszawa 2000 |
|||
{{Miejsca spoczynku władców Polski}} |
{{Miejsca spoczynku władców Polski}} |
||
Wersja z 13:54, 7 mar 2019
8 z dnia 26.11.1947 oraz 108 z 14.02.1962[1] | |||||||||||||
katedra | |||||||||||||
Katedra we Wrocławiu od ul. Piaskowej | |||||||||||||
Państwo | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | |||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||
Kościół | |||||||||||||
Katedra |
od 1997 | ||||||||||||
Wezwanie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |||||||||||||
51°06′46″N 17°02′17″E/51,112778 17,038056 |
Katedra greckokatolicka pw. św. Wincentego i św. Jakuba we Wrocławiu – katedra greckokatolicka we Wrocławiu. Położona przy pl. Nankiera 15.
Historia
Kościół został ufundowany przez Henryka Pobożnego wraz z klasztorem dla sprowadzonych z Pragi franciszkanów ok. 1240 (być może już w 1232 lub 1234). Pierwsza źródłowa wzmianka o pojawieniu się franciszkanów we Wrocławiu pochodzi z Codex diplomaticus Silesiae z 1234 r. Kolejne przekazy dotyczące kościoła św. Jakuba związane są z utworzeniem prowincji czesko-polskiej na kapitule prowincjalnej w Pradze 24 lipca 1238 r. Według Kroniki Fürstenhaina 14 października 1239 r. odbyła się kapituła we Wrocławiu pod przewodnictwem czesko-polskiego prowincjała Tworzymira. Początkowo kościół był pod wezwaniem św. Jakuba i posiadał cechy stylu romańskiego. Jeszcze w trakcie budowy krypta pod kościołem stała się miejscem pochówku fundatora, który w 1241 zginął w bitwie z Mongołami pod Legnicą. W kościele tym, wzmiankowanym w 1254 jako ukończony, ogłoszono 16 grudnia 1261 przywilej lokacyjny Nowego Miasta na prawie magdeburskim, umożliwiający dalszy rozwój Wrocławia. Kościół ten był trójnawową halą i posiadał jedno- lub dwuprzęsłowe prezbiterium.
W wiekach XIV i XV poddany poważnej przebudowie i rozbudowie, która z braku środków ciągnęła się bardzo długo i z przerwami. W tym czasie powstała nawa główna kościoła o dł. 77,5 m i wys. 23 m w przeważającym do dziś stylu gotyckim. Czworobok klasztorny przylega do kościoła od północy, co jest nietypowe dla tej części Europy.
Na początku XVI w. franciszkanie w większości albo przeszli na protestantyzm, albo opuścili Wrocław. Ci z nich, którzy pozostali, w 1529 przenieśli się do kościoła św. Doroty. Opuszczony przez franciszkanów kościół przejęli norbertanie (premonstratensi) przeniesieni z przeznaczonego decyzją rady miejskiej do wyburzenia zespołu klasztornego w miejscu obecnego kościoła św. Michała Archanioła na Ołbinie. Norbertanie w dniu 3 czerwca 1530 poświęcili kościół swemu patronowi z Ołbina – świętemu Wincentemu. W latach 1619–1625 zburzono lektorium z częścią krypty.
W latach 1662–1674 kościół otrzymał bogate wyposażenie barokowe, m.in. w 1667 Franz Zeller i Georg Czermak zbudowali nowy ołtarz. Za rządów opata Andreasa Gebela rozpoczęto w 1673 przebudowę klasztoru w stylu barokowym. Późnobarokowa kaplica pw. Matki Boskiej Bolesnej (później Najświętszego Sakramentu) została natomiast wzniesiona przy południowej elewacji w latach 1723–1727 przez Christopha Hacknera.
Po sekularyzacji zakonu w 1810 kościół przekształcono w parafialny, zaś budynki klasztoru przeznaczono na siedzibę sądu.
W ostatnich dniach II wojny światowej kościół uległ ciężkim zniszczeniom, m.in. zawaliła się wieża, a wraz z nią część ściany bocznej i sklepień. Zachowane w dobrym stanie stalle przeniesiono do chóru katedry. Odbudowa trwała ponad 40 lat. Została rozpoczęta w 1947 r. i zakończona w 1991 r. ponowną konsekracją. Odbudowany kościół (latarnia i hełm wieży ukończony dopiero w latach 80.) przez jakiś czas służył tymczasowo jako garnizonowy, w zastępstwie odbudowywanego po pożarze kościoła św. Elżbiety.
W 1997 papież Jan Paweł II i kard. Henryk Gulbinowicz przekazali świątynię kościołowi greckokatolickiemu jako siedzibę eparchii wrocławsko-gdańskiej. W latach 1997–1999 ostatecznie ukończono renowację, m.in. przełożono dach.
Parafia greckokatolicka we Wrocławiu istnieje od 1956 roku. Należy do eparchii wrocławsko-gdańskiej.
Kaplica Hochberga
W latach 1723–1728, na fundamentach kaplicy gotyckiej, dobudowano do południowej nawy kościoła nową barokową kaplicę wg projektu Christopha Hacknera. Zleceniodawcą budowy był hrabia Ferdinand Hochberg, opat klasztoru norbertanów, który postanowił przygotować w niej miejsce swojego pochówku. W 1725 roku pod kopułą namalowano freski ze scenami z życia Matki Boskiej, we wnętrzu umieszczono rzeźby dłuta Jana Jerzego Urbańskiego, kamienne ozdoby z warsztatu Jana Adama Kharingera i między innymi kratę uznaną za arcydzieło sztuki kowalskiej. W ołtarzu umieszczono XV – wieczną Pietę, na zewnątrz zaś rzeźby Matki Boskiej, św. Barbary i św. Jana Nepomucena. Kaplica została poważnie zniszczona podczas bombardowań w 1945 roku. Szczególnie ucierpiało wnętrze kaplicy, które całkowicie utraciło swoje wyposażenie przez częściowe zarwanie i spękaniu sklepienia i konstrukcji kopuły, z której odpadła większość pokrytych freskami tynków. Zapadło się również sklepienie krypty znajdującej się pod kaplicą. Zniszczeniu uległo ponad 90% powierzchni fresków oraz większość dekoracji ściennych.
W latach 2000–2013 roku dokonano za kwotę prawie 10 mln złotych rekonstrukcji wystroju wnętrza, przywracając sztukaterie oraz polichromie na sklepieniach. Pieta nad ołtarzem jest dokładną kopią oryginału będącego w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Ołtarz został złożony z 1300 fragmentów, które zostały odnalezione w gruzie wypełniającym wnętrze.
Inne katedry we Wrocławiu
Poza greckokatolicką katedrą we Wrocławiu znajdują się jeszcze cztery katedry należące do innych wyznań. Są to:
- rzymskokatolicka archikatedra św. Jana Chrzciciela
- luterański kościół Opatrzności Bożej – siedziba biskupa, odpowiednik katedry
- polskokatolicka katedra pw. św. Marii Magdaleny
- prawosławna katedra pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. [dostęp 2010-01-29].
Linki zewnętrzne
- Katedra (greckokatolicka) św. Wincentego i Jakuba we Wrocławiu
- Katedra pw. św. Wincentego i św. Jakuba na starych i współczesnych fotografiach
Bibliografia
- Kozaczewski Tadeusz, Pierwotny kościół franciszkański we Wrocławiu, „Rozprawy Komisji Historii Sztuki Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, t. 3, Wrocław 1963.
- Lasota Czesław, Rozpędowski Jerzy, Rozwój przestrzenny kościoła franciszkanów we Wrocławiu, „Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej”, nr 15, Studia i Materiały, nr 8, Wrocław 1981, s. 53–63
- Żurek A., Kościół św. Wincentego, [w:] J. Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2000, s. 410
- Małachowicz Edmund, Książęce rezydencje i mauzolea w lewobrzeżnym Wrocławiu, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 1994
- Świechowski Z., Architektura romańska w Polsce, DiG, Warszawa 2000