Kościół św. Mikołaja w Bejscach: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
kod mapy
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
drobne merytoryczne
Linia 70: Linia 70:


== Historia ==
== Historia ==
⚫
[[Plik:Bejsce - Nagrobek Elżbiety Firlej.jpg|thumb|left|230px|Nagrobek Elżbiety z Ligęzów Firlejowej.]]
Pierwsza wzmianka o parafii pochodzi z [[1063]] roku gdy [[Biskupi krakowscy|biskup krakowski]] [[Lambert II Suła]], dał kościołowi dziesięcinę z Młogolic, z czego wnioskować można, ze wtedy pierwotny kościół w Bejscach był ufundowany. Następne wzmianki o parafii pochodzą z [[Świętopietrze|rejestru świętopietrza]] z [[1326]] roku. Obecny, gotycki kościół, wzniesiony został z cegły w II poł. [[XIV wiek]]u przez dziedzica wsi, Ostasza (według Jana Długosza). Jest to świątynia jednonawowa, czteroprzęsłowa z niższym i zamkniętym wielobocznie prezbiterium. W świątyni znajduje się urna z sercem [[Marcin Badeni|Marcina Badeniego]], ministra sprawiedliwości [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Polskiego]].
Pierwsza wzmianka o parafii pochodzi z [[1063]] roku gdy [[Biskupi krakowscy|biskup krakowski]] [[Lambert II Suła]], dał kościołowi dziesięcinę z Młogolic, z czego wnioskować można, ze wtedy pierwotny kościół w Bejscach był ufundowany. Następne wzmianki o parafii pochodzą z [[Świętopietrze|rejestru świętopietrza]] z [[1326]] roku. Obecny, gotycki kościół, wzniesiony został z cegły w II poł. [[XIV wiek]]u przez dziedzica wsi, Ostasza (według Jana Długosza). Jest to świątynia jednonawowa, czteroprzęsłowa z niższym i zamkniętym wielobocznie prezbiterium. W świątyni znajduje się urna z sercem [[Marcin Badeni|Marcina Badeniego]], ministra sprawiedliwości [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Polskiego]].


== Główna przestrzeń ==
== Główna przestrzeń ==
⚫
[[Plik:Bejsce kościół - prezbiterium.JPG|thumb|240px|Gotycki fresk z ok. 1380 roku na ścianie prezbiterium z przedstawieniem Chrystusa]]
⚫
[[Plik:Bejsce kościół - alabastrowa chrzcielnica z końca XVI w..JPG|thumb|150px|Alabastrowa chrzcielnica z końca XVI w.]]
Początkowo [[prezbiterium]] w dwunawowej świątyni ozdobiono prostymi malowidłami ściennymi, które przedstawiały [[Jezus Chrystus|Jezusa Chrystusa]] jako sędziego w otoczeniu [[Maria z Nazaretu|Marii]] i [[Jan Ewangelista|św. Jana]] (ok. 1380 rok). Prezbiterium i [[zakrystia]] były nakryte oryginalnymi gotyckimi [[sklepienie krzyżowo-żebrowe|sklepieniami krzyżowo-żebrowymi]] z rzeźbionymi [[zwornik (architektura)|zwornikami]]. Wsporniki również gotyckie, rzeźbione z ornamentacją [[maswerk]]owo-roślinną. Pod koniec [[XIX wiek|XIX w.]] sklepienie przekształcono na styl [[neogotyk|neogotycki]], przez co świątynia stała się jednonawowa.
Początkowo [[prezbiterium]] w dwunawowej świątyni ozdobiono prostymi malowidłami ściennymi, które przedstawiały [[Jezus Chrystus|Jezusa Chrystusa]] jako sędziego w otoczeniu [[Maria z Nazaretu|Marii]] i [[Jan Ewangelista|św. Jana]] (ok. 1380 rok). Prezbiterium i [[zakrystia]] były nakryte oryginalnymi gotyckimi [[sklepienie krzyżowo-żebrowe|sklepieniami krzyżowo-żebrowymi]] z rzeźbionymi [[zwornik (architektura)|zwornikami]]. Wsporniki również gotyckie, rzeźbione z ornamentacją [[maswerk]]owo-roślinną. Pod koniec [[XIX wiek|XIX w.]] sklepienie przekształcono na styl [[neogotyk|neogotycki]], przez co świątynia stała się jednonawowa.


Zachowały się także stare żelazne drzwi (do zakrystii), [[alabaster|alabastrowa]] chrzcielnica (z końca XVI wieku) oraz kamienne [[portal]]e gotyckie i 1 renesansowy, z popiersiem św. Mikołaja. Do nawy przylegają dwie kaplice: [[renesans|późnorenesansowa]] Matki Boskiej oraz [[barok]]owa [[Święta Anna|św. Anny]].
Zachowały się także stare żelazne drzwi (do zakrystii), [[alabaster|alabastrowa]] chrzcielnica (z końca XVI wieku) oraz kamienne [[portal]]e gotyckie i 1 renesansowy z popiersiem św. Mikołaja. Do nawy przylegają dwie kaplice: [[renesans|późnorenesansowa]] Matki Boskiej oraz [[barok]]owa [[Święta Anna|św. Anny]].


=== Kaplica Matki Boskiej ===
=== Kaplica Matki Boskiej ===
Linia 84: Linia 81:
{{osobny artykuł|Nagrobek Firlejów w Bejscach}}
{{osobny artykuł|Nagrobek Firlejów w Bejscach}}
W [[1590]] r. wojewoda krakowski [[Mikołaj Firlej (zm. 1601)|Mikołaj Firlej]], ufundował dla swojej żony Elżbiety z Ligęzów pomnik nagrobny w prezbiterium. Po śmierci żony wojewoda podjął decyzję o wzniesieniu przy kościele kapliczki-[[mauzoleum]] rodowego (kaplica Matki Boskiej). Prace rozpoczęte pod koniec [[XVI wiek|XVI w.]] ukończył w [[1601]] r. brat Mikołaja, [[Henryk Firlej (arcybiskup gnieźnieński)|Henryk]]. Wzorem dla budowli była [[Kaplica Zygmuntowska na Wawelu]]. Do kaplicy prowadzi kamienna ażurowa bramka. Nieznany artysta wykonał wewnątrz liczne dekoracje rzeźbiarskie. Na jednej ze ścian kaplicy wykonał nagrobek klęczącego przed krzyżem wojewody i jego rodziny, przy drugiej wzniesiono ołtarz. Do budowy użyto kamienia pińczowskiego, który umożliwiał nadanie dekoracjom fantastycznych kształtów. Pojawiły się tam m.in.: kształty [[smok]]ów, [[bazyliszek (stworzenie mityczne)|bazyliszków]] i falujących wici. Pomnik Firlejów jest jednym z pierwszych nagrobków z figurami klęczącymi. Kaplica Matki Boskiej jest najcenniejszym tego typu obiektem w Polsce<ref>L. Cmoch, ''Ponidzie'', Busko-Zdrój 1999, s. 108</ref>.
W [[1590]] r. wojewoda krakowski [[Mikołaj Firlej (zm. 1601)|Mikołaj Firlej]], ufundował dla swojej żony Elżbiety z Ligęzów pomnik nagrobny w prezbiterium. Po śmierci żony wojewoda podjął decyzję o wzniesieniu przy kościele kapliczki-[[mauzoleum]] rodowego (kaplica Matki Boskiej). Prace rozpoczęte pod koniec [[XVI wiek|XVI w.]] ukończył w [[1601]] r. brat Mikołaja, [[Henryk Firlej (arcybiskup gnieźnieński)|Henryk]]. Wzorem dla budowli była [[Kaplica Zygmuntowska na Wawelu]]. Do kaplicy prowadzi kamienna ażurowa bramka. Nieznany artysta wykonał wewnątrz liczne dekoracje rzeźbiarskie. Na jednej ze ścian kaplicy wykonał nagrobek klęczącego przed krzyżem wojewody i jego rodziny, przy drugiej wzniesiono ołtarz. Do budowy użyto kamienia pińczowskiego, który umożliwiał nadanie dekoracjom fantastycznych kształtów. Pojawiły się tam m.in.: kształty [[smok]]ów, [[bazyliszek (stworzenie mityczne)|bazyliszków]] i falujących wici. Pomnik Firlejów jest jednym z pierwszych nagrobków z figurami klęczącymi. Kaplica Matki Boskiej jest najcenniejszym tego typu obiektem w Polsce<ref>L. Cmoch, ''Ponidzie'', Busko-Zdrój 1999, s. 108</ref>.

<br /><gallery widths="200" heights="200">
Plik:Bejsce - kaplica Firlejów.jpg|Kaplica Firlejów
Plik:Bejsce - kaplica Firlejów 3.jpg|Kopuła kaplicy Firlejów
Plik:Bejsce - nagrobek Firlejów.jpg|Nagrobek Firlejów
⚫
Plik:Bejsce - Nagrobek Elżbiety Firlej.jpg|Nagrobek Elżbiety z Ligęzów Firlejowej
</gallery>


=== Kaplica św. Anny ===
=== Kaplica św. Anny ===
Od strony północnej dobudowano w roku [[1649]] barokową kaplicę pw. św. Anny.
Od strony północnej dobudowano w roku [[1649]] barokową kaplicę pw. św. Anny.<gallery widths="200" heights="200">
⚫
Plik:Bejsce kościół - prezbiterium.JPG|Gotycki fresk z ok. 1380 roku na ścianie prezbiterium z przedstawieniem Chrystusa
⚫
Plik:Bejsce kościół - alabastrowa chrzcielnica z końca XVI w..JPG|Alabastrowa chrzcielnica z końca XVI w.
</gallery>


== Rejestr zabytków ==
== Rejestr zabytków ==

Wersja z 16:26, 13 sty 2020

Kościół św. Mikołaja w Bejscach
A.173/1-4 z dnia 28.06.1933 r., 31.10.1947 r.
oraz 11.02.1967 r.[1]
kościół parafialny
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bejsce

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Mikołaja w Bejscach

Wezwanie

św. Mikołaja

Położenie na mapie gminy Bejsce
Mapa konturowa gminy Bejsce, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Mikołaja w Bejscach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Mikołaja w Bejscach”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Mikołaja w Bejscach”
Położenie na mapie powiatu kazimierskiego
Mapa konturowa powiatu kazimierskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Mikołaja w Bejscach”
Ziemia50°14′26,41″N 20°36′03,10″E/50,240669 20,600861
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół św. Mikołaja w Bejscach – gotycki kościół wybudowany w XIV w miejscowości Bejsce na Płaskowyżu Proszowickim, nad Nidzicą.

Historia

Pierwsza wzmianka o parafii pochodzi z 1063 roku gdy biskup krakowski Lambert II Suła, dał kościołowi dziesięcinę z Młogolic, z czego wnioskować można, ze wtedy pierwotny kościół w Bejscach był ufundowany. Następne wzmianki o parafii pochodzą z rejestru świętopietrza z 1326 roku. Obecny, gotycki kościół, wzniesiony został z cegły w II poł. XIV wieku przez dziedzica wsi, Ostasza (według Jana Długosza). Jest to świątynia jednonawowa, czteroprzęsłowa z niższym i zamkniętym wielobocznie prezbiterium. W świątyni znajduje się urna z sercem Marcina Badeniego, ministra sprawiedliwości Królestwa Polskiego.

Główna przestrzeń

Początkowo prezbiterium w dwunawowej świątyni ozdobiono prostymi malowidłami ściennymi, które przedstawiały Jezusa Chrystusa jako sędziego w otoczeniu Marii i św. Jana (ok. 1380 rok). Prezbiterium i zakrystia były nakryte oryginalnymi gotyckimi sklepieniami krzyżowo-żebrowymi z rzeźbionymi zwornikami. Wsporniki również gotyckie, rzeźbione z ornamentacją maswerkowo-roślinną. Pod koniec XIX w. sklepienie przekształcono na styl neogotycki, przez co świątynia stała się jednonawowa.

Zachowały się także stare żelazne drzwi (do zakrystii), alabastrowa chrzcielnica (z końca XVI wieku) oraz kamienne portale gotyckie i 1 renesansowy z popiersiem św. Mikołaja. Do nawy przylegają dwie kaplice: późnorenesansowa Matki Boskiej oraz barokowa św. Anny.

Kaplica Matki Boskiej

 Osobny artykuł: Kaplica Firlejów w Bejscach.
 Osobny artykuł: Nagrobek Firlejów w Bejscach.

W 1590 r. wojewoda krakowski Mikołaj Firlej, ufundował dla swojej żony Elżbiety z Ligęzów pomnik nagrobny w prezbiterium. Po śmierci żony wojewoda podjął decyzję o wzniesieniu przy kościele kapliczki-mauzoleum rodowego (kaplica Matki Boskiej). Prace rozpoczęte pod koniec XVI w. ukończył w 1601 r. brat Mikołaja, Henryk. Wzorem dla budowli była Kaplica Zygmuntowska na Wawelu. Do kaplicy prowadzi kamienna ażurowa bramka. Nieznany artysta wykonał wewnątrz liczne dekoracje rzeźbiarskie. Na jednej ze ścian kaplicy wykonał nagrobek klęczącego przed krzyżem wojewody i jego rodziny, przy drugiej wzniesiono ołtarz. Do budowy użyto kamienia pińczowskiego, który umożliwiał nadanie dekoracjom fantastycznych kształtów. Pojawiły się tam m.in.: kształty smoków, bazyliszków i falujących wici. Pomnik Firlejów jest jednym z pierwszych nagrobków z figurami klęczącymi. Kaplica Matki Boskiej jest najcenniejszym tego typu obiektem w Polsce[2].


  • Kaplica Firlejów
    Kaplica Firlejów
  • Kopuła kaplicy Firlejów
    Kopuła kaplicy Firlejów
  • Nagrobek Firlejów
    Nagrobek Firlejów
  • Nagrobek Elżbiety z Ligęzów Firlejowej
    Nagrobek Elżbiety z Ligęzów Firlejowej

Kaplica św. Anny

Od strony północnej dobudowano w roku 1649 barokową kaplicę pw. św. Anny.

  • Gotycki fresk z ok. 1380 roku na ścianie prezbiterium z przedstawieniem Chrystusa
    Gotycki fresk z ok. 1380 roku na ścianie prezbiterium z przedstawieniem Chrystusa
  • Alabastrowa chrzcielnica z końca XVI w.
    Alabastrowa chrzcielnica z końca XVI w.

Rejestr zabytków

  • Do rejestru zabytków nieruchomych wpisany jest zespół kościoła parafialnego (nr rej.: A.173/1-4 z 28.06.1933, z 31.10.1947 i z 11.02.1967)[1]:
    • kościół pw. św. Mikołaja z kaplicą Firlejów,
    • cmentarz przykościelny,
    • dzwonnica z 1771 r.

Przypisy

  1. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 13 [dostęp 2015-10-21].
  2. ↑ L. Cmoch, Ponidzie, Busko-Zdrój 1999, s. 108

Bibliografia

  • Cmoch L., Ponidzie, Busko-Zdrój 1999
  • Bartłomiej Kaczorowski, Słownik szkolny: zabytki kultury polskiej, Warszawa: WSiP, 1996, ISBN 83-02-05978-1, OCLC 830107594.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_św._Mikołaja_w_Bejscach&oldid=58521046”