Rezerwat przyrody: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Wycofano edycje użytkownika 185.101.131.166 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Felis domestica. |
→Zasady funkcjonowania: zdjęcie |
||
Linia 14: | Linia 14: | ||
=== Zasady funkcjonowania === |
=== Zasady funkcjonowania === |
||
[[Plik:Rezerwat przyrody Dęby w Meszczach 20160929.jpg|thumb|Zakazy obowiązujące na obszarze rezerwatów przyrody. Tablica na terenie rezerwatu przyrody [[Rezerwat przyrody Dęby w Meszczach|Dęby w Meszczach]]]] |
|||
Przedmiotem ochrony w rezerwacie może być całość przyrody lub szczególne jej składniki, w tym [[fauna]], [[flora]], biota grzybów oraz twory przyrody nieożywionej. |
Przedmiotem ochrony w rezerwacie może być całość przyrody lub szczególne jej składniki, w tym [[fauna]], [[flora]], biota grzybów oraz twory przyrody nieożywionej. |
||
Wersja z 13:41, 1 paź 2016
Rezerwat przyrody – obszarowa forma ochrony przyrody w Polsce. Podobne pod względem funkcji tereny chronione powoływane są też w wielu innych krajach na świecie.
Rezerwaty przyrody na świecie
Formy ochrony przyrody zwane rezerwatami istnieją w wielu państwach świata[1]. Z reguły są to chronione przepisami prawnymi i wyłączone z użytkowania obszary przeznaczone na cele ochrony przyrody oraz prowadzenia badań naukowych, a dostęp do nich osób postronnych jest mniej lub bardziej ograniczony[2]. Zazwyczaj są one mniejsze od parków narodowych[3]. Brak jest jednak jednorodnej, międzynarodowej definicji rezerwatów oraz jednorodnych kryteriów ich wyznaczania, a obiekty tego typu w różnych krajach mogą być inaczej zarządzane i chronione[2].
Rezerwaty przyrody w Polsce
Liczba rezerwatów w Polsce stopniowo rośnie, w 2000 r. było ich 1307, w 2005 r. 1395, w 2010 r. 1463, a w 2013 r. 1480. Według danych z 2014 roku liczba obiektów tego typu osiągnęła 1481, a ich całkowita powierzchnia wynosiła 165 733 ha, co stanowi 0,53 % powierzchni kraju. Stosunkowo najwięcej rezerwatów znajdowało się w województwie mazowieckim (184), najmniej w województwie opolskim (36). Średnia w skali kraju wielkość obiektów wynosiła 111,9 hektarów, najmniejsza była w województwie opolskim (26,0 ha), największa w województwie warmińsko-mazurskim (284,6 ha). W ostatnich latach wzrasta odsetek powierzchni objętej ochroną ścisłą[4].
Podstawy prawne
W Polsce rezerwaty przyrody to jedna z obszarowych form ochrony przyrody. Rezerwat przyrody w brzmieniu Ustawy o ochronie przyrody z 2004 r. (art. 13 ust. 1)[5]: Szablon:CytatD
Zasady funkcjonowania
Przedmiotem ochrony w rezerwacie może być całość przyrody lub szczególne jej składniki, w tym fauna, flora, biota grzybów oraz twory przyrody nieożywionej.
Cały obszar rezerwatu albo jego części mogą podlegać ochronie ścisłej, ochronie czynnej lub ochronie krajobrazowej. Ochrona ścisła polega na nieingerencji w naturalne procesy, ochrona czynna dopuszcza wykonywanie zabiegów ochronnych (np. usunięcie drzew zacieniających stanowisko cennego gatunku rośliny), a ochrona krajobrazowa polega na prowadzeniu gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej w sposób uwzględniający potrzeby przedmiotu ochrony.
Rezerwat ustanawiany jest na mocy zarządzenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska. Likwidacja lub zmniejszenie rezerwatu jest możliwe wyłącznie w przypadku bezpowrotnej utraty jego wartości przyrodniczych. Dla rezerwatu sporządza się na okres 20 lat tzw. plan ochrony – dokument określający cele ochrony, zadania ochronne do wykonania oraz reguły udostępnienia rezerwatu. Plan taki zatwierdza regionalny dyrektor ochrony środowiska.
Rodzaje rezerwatów przyrody w Polsce
Od początku istnienia w Polsce zdefiniowanej prawnie ochrony rezerwatowej wyróżnia się dziewięć rodzajów rezerwatów. W zależności od głównego przedmiotu ochrony są to[6][7]:
Rodzaj rezerwatu[7] | Liczba obiektów[4] | Średnia powierzchnia (ha)[4] | Łączna powierzchnia (ha)[4] | Powierzchnia ochrony ścisłej (ha)[4] |
---|---|---|---|---|
leśny | 723 | 92 | 66555 | 3036 |
florystyczny | 164 | 30 | 4859 | 232 |
torfowiskowy | 184 | 101 | 18551 | 962 |
faunistyczny | 144 | 301 | 43410 | 349 |
krajobrazowy | 110 | 230 | 25274 | 1161 |
przyrody nieożywionej | 73 | 27 | 1936 | 63 |
wodny | 46 | 99 | 4572 | 20 |
stepowy | 34 | 16 | 545 | 1 |
słonoroślowy | 3 | 10 | 30 | 0 |
Począwszy od 2005 roku istnieje dodatkowo podział na typy i podtypy mające przypisane oznaczenia kodowe. Stosuje się równolegle dwa podziały, ze względu na główny przedmiot ochrony oraz dominujący typ ekosytemów (każdy rezerwat może zostać przypisany do jednego rodzaju, dwóch typów i dwóch podtypów)[7]. Pozwala to na dokładniejsze określenie zasobów przyrodniczych danego rezerwatu oraz sprawniejsze zarządzanie siecią obszarów chronionych.
Zobacz też
- rezerwaty przyrody w Polsce
- obszar chronionego krajobrazu
- obszar Natura 2000
- ogród botaniczny, ogród zoologiczny
- rezerwat biosfery - rezerwaty biosfery w Polsce
- park krajobrazowy - parki krajobrazowe w Polsce
- park narodowy - parki narodowe w Polsce
- pomnik przyrody
- stanowisko dokumentacyjne
- użytek ekologiczny
- zespół przyrodniczo-krajobrazowy
- ↑ Baza danych na temat obszarów chronionych na świecie (www.protectedplanet.net). Dostęp 9.04.2012
- ↑ a b MICHAEL ALLABY. "nature reserve." A Dictionary of Ecology. 2004. Encyclopedia.com. Dostęp 9.04.2012
- ↑ "Nature reserve." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc., 2012. Dostęp 09.04.2012.
- ↑ a b c d e Dariusz Bochenek (red.). Ochrona Środowiska 2015. , s. 283-284. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 0867-3217. [dostęp 31.12.2015].
- ↑ Tekst ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2009 r. nr 151, poz. 1220)
- ↑ Definicje pojęć GUS
- ↑ a b c Tekst rozporządzenia z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie rodzajów, typów i podtypów rezerwatów przyrody (Dz.U. z 2005 r. nr 60, poz. 533)
Linki zewnętrzne
- Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody (dane nie są pełne)
- Baza danych polskich rezerwatów przyrody (uwaga! niektóre dane mogą być nieaktualne)