Księstwo halicko-wołyńskie: Różnice pomiędzy wersjami

Księstwo Halicko-Wołyńskie
Галицько-Волинське Князівство
Regnum Galiciae et Lodomeriae
	1199-1392
Flaga	Herb
Język urzędowy	ruski
Stolica	Halicz (1199-1239); Chełm (1239-1272); Lwów (1272-1392)
Głowa państwa	książę (ostatni) Bolesław Jerzy II
Zależne od	Złotej Ordy (1240-1340)
Data powstania	1199
Data likwidacji	1355
Religia dominująca	prawosławie

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 16:06, 14 cze 2013

Ruś Halicko-Wołyńska lub Ruś Halicko-Włodzimierska (ukr. Галицько-Волинське князівство, łac. Regnum Galiciae et Lodomeriae) – jednostka polityczna (dzielnica) powstała w wyniku rozpadu Rusi Kijowskiej z głównymi ośrodkami w Haliczu i Włodzimierzu Wołyńskim. Inne miasta wchodzące w skład księstwa: Chełm, Przemyśl, Zwenigród, Bełz, Jarosław i Lwów.

Historia

Pierwsza pisemna wzmianka wspominająca największy gród halicki w Haliczu pochodzi z roku 898 i jest autorstwa nieznanego z imienia kronikarza, z zapisu wynika, że w Haliczu przebywali wówczas Węgrzy. Następnie w najstarszej kronice kronikarza ruskiego Nestora z roku 981 znajduje się pierwsza wzmianka o terenach, na których położony był obszar późniejszego księstwa halickiego: poszedł Włodzimierz na Lachów i zajął im grody ich Przemyśl, Czerwień i inne grody mnogie, które i do dziś są pod Rusią.

Powstanie księstwa w okresie rozbicia dzielnicowego

Po śmierci Jarosława I Mądrego w 1054 Ruś rozpadła się na szereg księstw dzielnicowych. Było to wynikiem podziału państwa Rurykowiczów między pięciu synów Jarosława. Każdorazowy podział władzy po kolejnych książętach kijowskich, następujący zgodnie z zasadą senioratu, prowadził do dalszego rozdrobnienia i osłabiał państwo. Upadku nie powstrzymała ani ugoda książąt w Lubeczu (1097), ani silna władza książąt Włodzimierza II Monomacha (1113-1125) czy Mścisława I Wielkiego (1125-1132). Ród Rurykowiczów pogrążył się w konfliktach wewnętrznych, zręcznie wykorzystywanych przez Bizancjum. Po powstaniu Cesarstwa Łacińskiego (1204) Ruś straciła swe kontakty handlowe w basenie Morza Czarnego na rzecz Wenecji i Królestwa Węgier. Od roku od roku 1240 do 1340 księstwo było w zależności lennej od chanów tatarskich uzurpujących sobie prawo osadzania książąt w Haliczu.

Daniel Halicki i jego następcy

W 1238 na czele Rusi Halicko-Wołyńskiej stanął książę Daniel I Halicki (ukr. Danyło I Hałyćkyj) (1201-1264). W jego czasach Księstwo halicko-wołyńskie straciło suwerenność na rzecz Mongołów (Podbój Rusi przez Mongołów). Udało mu się na chwilę uniezależnić od Tatarów, obronić przed wrogami zewnętrznymi, wzmocnić swą władzę i zabezpieczyć granice państwa, ale wkrótce w 1245 roku popadł ponownie w zależność od Mongołów, których władzę musiało uznać Księstwo Halickie. Daniel założył osady grodowe Chełm (1237) i Lwów (1256) i przeniósł stolicę z Halicza do Chełma. Został jedynym królem Rusi Halicko-Wołyńskiej (koronowany w Drohiczynie).

Po śmierci Daniela Halickiego władzę przejął jego syn Lew I Halicki, który w 1272 przeniósł stolicę z Chełma do Lwowa. Książę Lew utrzymywał sojusz z Węgrami i rozwijał kontakty handlowe z ziemiami nadbałtyckim. W stosunku do Polski prowadził politykę nieprzyjazną. Przeciwdziałał zjednoczeniowym zamierzeniom Władysława Łokietka, próbował opanować ziemie lubelską (najprawdopodobniej celem wyprawy były zapędy łupieżce lub właśnie chęć podbicia ziemi lubelskiej) – został jednak rozgromiony przez nieliczne rycerstwo krakowskie i sandomierskie w bitwie pod Goźlicami. W odwecie za najazd Leszek II Czarny spustoszył ziemie ruskie od Brześcia po Lwów. W latach 1286-1287 Lew I toczył wojnę z Małopolanami o Przeworsk. Następcą Lwa został Jerzy I Halicki (1301-1308 lub 1315).

Przeniósł on stolicę z podupadłego Lwowa do Włodzimierza Wołyńskiego, nawiązał poprawne stosunki z Polską i Węgrami. Propagował na Rusi zachodnioeuropejski etos rycerski. Synowie Jerzego – Andrzej II władający na Wołyniu i Lew II władający księstwem halickim utracili na rzecz Litwy Drohiczyn, a w roku 1323 obaj polegli w czasie walki podczas najazdu tatarskiego.

Ostatnim władcą księstwa był piastowski książę Bolesław Jerzy II, wnuk Lwa Daniłowicza Halickiego. Jerzy Trojdenowicz panował w latach 1323–1340. Po jego śmierci we Włodzimierzu Wołyńskim na skutek otrucia przez bojarów w roku 1340 państwo halicko-wołyńskie istniało jeszcze do 1349, stanowiąc przedmiot rywalizacji Polski, Litwy i Węgier.

Podporządkowanie księstwa Polsce i Litwie

W 1349 król Polski Kazimierz III Wielki ugruntował władzę nad ziemia halicką i Chełmszczyzną, natomiast wołyńska część księstwa przeszła pod władzę Litwy.

Osobny artykuł: Wojna o Księstwo Halicko-Włodzimierskie w latach 1340-1392
UWAGA: sugestia rozszerzonej treści w nieistniejącym artykule - trzeba poprawić link.

Teren dawnego księstwa halicko-wołyńskiego znalazł się w późniejszym okresie w większości w:

Od Rusi Halicko-Włodzimierskiej pochodzi narzucona przez Austriaków w czasach zaborów nazwa Królestwo Galicji i Lodomerii.

Szablon:Księstwo Halicko-Wołyńskie

Zobacz też

Lędzianie
Ziemia halicka
Księstwo Halickie 1054-1340
Metropolia halicka
Ruś Czerwona
- Archidiecezja halicka
Wojna o Księstwo Halicko-Włodzimierskie w latach 1340-1392

Literatura

Henryk Paszkiewicz – "Polityka ruska Kazimierza Wielkiego", Kraków 1925 (reprint 2002), ISBN 83-88385-05-4
Mariusz Bartnicki – "Polityka zagraniczna księcia Daniela Halickiego w latach 1217-1264", Lublin 2005, ISBN 83-227-2457-8

Szablon:Link FA

Szablon:Link GA Szablon:Link GA

@@ Linia 90: / Linia 90: @@
 ==== Daniel Halicki i jego następcy ====
-W [[1238]] na czele Rusi Halicko-Wołyńskiej stanął książę [[Daniel Halicki|Daniel I Halicki]] (ukr. ''Danyło I Hałyćkyj'') ([[1201]]-[[1264]]), któremu udało się na chwilę uniezależnić od Tatarów, obronić przed wrogami zewnętrznymi, wzmocnić swą władzę i zabezpieczyć granice państwa. Daniel założył osady grodowe [[Chełm]] ([[1237]]) i [[Lwów]] ([[1256]]) i przeniósł stolicę z [[Halicz (miasto)|Halicza]] do Chełma. Został jedynym królem Rusi Halicko-Wołyńskiej (koronowany w [[Drohiczyn (województwo podlaskie)|Drohiczynie]]).
+W [[1238]] na czele Rusi Halicko-Wołyńskiej stanął książę [[Daniel Halicki|Daniel I Halicki]] (ukr. ''Danyło I Hałyćkyj'') ([[1201]]-[[1264]]). W jego czasach Księstwo halicko-wołyńskie straciło suwerenność na rzecz Mongołów ([[Podbój Rusi przez Mongołów]]). Udało mu się na chwilę uniezależnić od Tatarów, obronić przed wrogami zewnętrznymi, wzmocnić swą władzę i zabezpieczyć granice państwa, ale wkrótce w 1245 roku popadł ponownie w zależność od Mongołów, których władzę musiało uznać Księstwo Halickie. Daniel założył osady grodowe [[Chełm]] ([[1237]]) i [[Lwów]] ([[1256]]) i przeniósł stolicę z [[Halicz (miasto)|Halicza]] do Chełma. Został jedynym królem Rusi Halicko-Wołyńskiej (koronowany w [[Drohiczyn (województwo podlaskie)|Drohiczynie]]).
 Po śmierci Daniela Halickiego władzę przejął jego syn [[Lew Halicki|Lew I Halicki]], który w [[1272]] przeniósł stolicę z Chełma do Lwowa. Książę Lew utrzymywał sojusz z Węgrami i rozwijał kontakty handlowe z ziemiami nadbałtyckim. W stosunku do Polski prowadził politykę nieprzyjazną. Przeciwdziałał zjednoczeniowym zamierzeniom Władysława Łokietka, próbował opanować ziemie lubelską (najprawdopodobniej celem wyprawy były zapędy łupieżce lub właśnie chęć podbicia ziemi lubelskiej) – został jednak rozgromiony przez nieliczne rycerstwo krakowskie i sandomierskie w [[bitwa pod Goźlicami|bitwie pod Goźlicami]]. W odwecie za najazd [[Leszek Czarny|Leszek II Czarny]] spustoszył ziemie ruskie od Brześcia po Lwów. W latach 1286-1287 Lew I toczył wojnę z Małopolanami o [[Przeworsk]]. Następcą Lwa został Jerzy I Halicki (1301-1308 lub 1315).