Oczaków: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Historia: drobne merytoryczne |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
| Linia 36: | Linia 36: | ||
'''Wiek XV''' |
'''Wiek XV''' |
||
W [[XV wiek]]u należał do [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. Silnie ufortyfikowany przez [[Polacy|Polaków]] w okresie rządów [[Jan I Olbracht|Jana Olbrachta]], strzegł dostępu do [[Liman Dniepru i Bohu|Limanu Dniepru]]. Zdobyty w [[1492]] za panowania [[Mengli I Girej]]a przez [[Chanat Krymski]] i nazwany ''Kara Kermen'' lub ''Dżan Kerman''. W 1493 zniszczył ją starosta czerkaski Bohdan Hliński i w tym samym roku wojewoda kijowski [[Jerzy Pac]]. |
W [[XV wiek]]u należał do [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. Silnie ufortyfikowany przez [[Polacy|Polaków]] w okresie rządów [[Jan I Olbracht|Jana Olbrachta]], strzegł dostępu do [[Liman Dniepru i Bohu|Limanu Dniepru]]. Zdobyty w [[1492]] za panowania [[Mengli I Girej]]a przez [[Chanat Krymski]] i nazwany ''Kara Kermen'' lub ''Dżan Kerman''. W 1493 zniszczył ją starosta czerkaski Bohdan Hliński i w tym samym roku wojewoda kijowski [[Jerzy Pac]]. Zbudowany tu wtedy zamek był otoczony dwoma rzędami murów na planie czworokąta i posiadał 15 baszt. U jego podnóża znajdowało się podzamcze, które było celem częstych ataków. |
||
W lipcu 1497 r. oddziały polskie dowodzone przez [[Konstanty Ostrogski (hetman wielki litewski)|Konstantego Ostrogskiego]] rozbiły tu wojska [[Mehmed I Girej|Mehmeda I Gireja]], a jego wzięły do niewoli. |
W lipcu 1497 r. oddziały polskie dowodzone przez [[Konstanty Ostrogski (hetman wielki litewski)|Konstantego Ostrogskiego]] rozbiły tu wojska [[Mehmed I Girej|Mehmeda I Gireja]], a jego wzięły do niewoli. |
||
Wersja z 02:47, 1 mar 2014
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Populacja • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380-5154 | ||||
| Kod pocztowy |
57500 | ||||
Położenie na mapie obwodu mikołajowskiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:town} | |||||
| Strona internetowa | |||||
Oczaków (ukr. Очаків, tur. Özü) – miasto w obwodzie mikołajowskim Ukrainy, siedziba rejonu oczakowskiego. Ludność 16 900 (2001).
Położony na półwyspie w estuarium Dniepru. Dawniej stolica jednego z sandżaków imperium osmańskiego.
Historia
Miasto powstało w miejscu Olbii, starożytnej greckiej kolonii Miletu założonej w VI w. p.n.e.
Wiek XV
W XV wieku należał do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Silnie ufortyfikowany przez Polaków w okresie rządów Jana Olbrachta, strzegł dostępu do Limanu Dniepru. Zdobyty w 1492 za panowania Mengli I Gireja przez Chanat Krymski i nazwany Kara Kermen lub Dżan Kerman. W 1493 zniszczył ją starosta czerkaski Bohdan Hliński i w tym samym roku wojewoda kijowski Jerzy Pac. Zbudowany tu wtedy zamek był otoczony dwoma rzędami murów na planie czworokąta i posiadał 15 baszt. U jego podnóża znajdowało się podzamcze, które było celem częstych ataków.
W lipcu 1497 r. oddziały polskie dowodzone przez Konstantego Ostrogskiego rozbiły tu wojska Mehmeda I Gireja, a jego wzięły do niewoli.
Wiek XVI
W 1523 został spalony przez kozackiego oddziały koszowego Eustachego Daszkiewicza[1]. Od 1526 roku we władaniu Turcji pod nazwą Aczi Kale. Wg Kroniki Marcina Bielskiego w listopadzie 1528 roku starosta chmielnicki Przecław Lanckoroński i starosta czerkaski Eustachy Daszkiewicz, ze starostami winnickim i bracławskim trzy razy pobili pod Oczakowem Tatarów. W 1529 podczas wyprawy na Oczaków, do niewoli tureckiej dostał się rotmistrz Jerzy Jazłowiecki, późniejszy hetman wielki koronny[1]. W związku z próbami odzyskaniem tych terenów przez Rzeczpospolitą, Oczaków był często miejscem w pobliże którego zapędzała się polska jazda. Przykładowo w 1536 roku podczas pościgu za watahami niszczącymi okolice Bracławia do brzegów morskich dotarł starosta barski Bernard Pretwicz (Bernhard von Prittwitz). W 1538 roku zaatakowany przez rycerstwo dowodzone przez Sieniawskiego. Kolejny polski najazd miał miejsce w 1541 roku. W 1542 roku starosta Pretwicz zniszczył okolice Oczakowa podczas pościgu za Tatarami, którzy złupili tereny Owrucza i Chmielnika.
Królowie Polski rościli sobie do tych terenów prawa, czego przykładem jest instrukcja z 1540 roku dla dzierżawcy winnickiego Kmitycza w sprawie rozmów z posłem tureckim gdzie napisano:
My granic oczakowskich ukazywać (wyznaczać) nie możemy, bo Oczaków jest króla Jmci i stoi na gruncie własnym Wielkiego księstwa Litewskiego i z dawnych czas k’temu państwu należał i trzymany był, czemu świadczą i „pisma dokonczalne” z carami perekopskimi (chanami krymskimi).
Hetman Jan Amor Tarnowski w porozumieniu z Ferdynandem Habsburgiem próbował sztucznie doprowadzić do wojny z Turcją, w związku z czym 13 października 1545 roku zorganizował napad na Oczaków starosty włodzimierskiego Fedora Sanguszkę, który wraz ze swoimi ludźmi złupił zamek i miasto i uprowadził kilkudziesięciu Tatarów. Jednak królowa Bona doprowadziła do załagodzenia konfliktu, ponieważ było to sprzeczne z aktualną pokojową polityką Rzeczypospolitej[2].
W 1549 roku Bernard Pretwicz wraz z Prońskim i Boguszem Koreckim ponownie zapuścił się w okolice Oczakowa i dotarł aż do Białogrodu. W 1552 roku w odwecie za zniszczenie Bracławia przez chana Dewlet Gireja wojska Pretwicza, Koreckiego, Dymitra Wiśniowieckiego i Mikołaja Sieniawskiego atakowały okolice Oczakowa. W związku z uspokojeniem się stosunków z Turcją, król Zygmunt August przeniósł słynnego już w całej Polsce starostę Pretwicza z Baru na dalszą linię obrony do Trembowli. Kolejne starcia w rejonie Oczakowa miały miejsce latach 1556, 1557 i 1558 roku, gdy atakował ten zamek Dymitr Wiśniowiecki[3][4]. W dniu 10 maja 1568 roku po kolejnym ataku Tatarów podczas pościgu w rejon Oczakowa dotarło około 1000 polskich jeźdźców wojewody sieradzkiego Olbrachta Łaskiego i starosty trembowelskiego Jakuba Pretwicza (syna Bernarda).
Wiek XVII
W wydanej w 1633 roku pracy pt. „Discurs o wojnie tureckiej” Szymon Starowolski proponował obsadzenie Oczakowa, zbudowanie tam polskiej floty i atakowanie Turcji także na morzu[5]. W 1646 roku pod Oczaków dotarł hetman Aleksander Koniecpolski i Samuel Łaszcz, którzy złupili jego okolice.
Wiek XVIII
W 1737 zdobyty przez wojska rosyjskie feldmarszałka Burkharda Christopha Münnicha. Oddany Turcji w 1739, a następnie rozbudowany w silną twierdzę pod kierunkiem francuskich inżynierów. W czasie wojny rosyjsko-tureckiej 1787-1792, twierdza oczakowska została zdobyta w grudniu 1788 roku po prawie półrocznym oblężeniu wojsk rosyjskich pod dowództwem Aleksandra Suworowa, Grigorija Potiomkina i dowodzącego flotą Karola von Nassau-Siegen.
Wiek XIX
W czasie wojny krymskiej twierdzę opanował 17 października 1855 desant brytyjsko-francuski.
- ↑ Leszek Podhorodecki, Sicz Zaporoska, Książka i Wiedza, 1978, s. 19, 21.
- ↑ Henryk Łowmiański, Polityka Jagiellonów, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1999, s. 359, 440.
- ↑ Studia historyczne, Tom 44, Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Kielcach, Polska Akademia Nauk. Komisja Nauk Historycznych, Państwowe Wyd. Naukowe, Oddz. w Krakowie, 2001, s. 8, 9, 13.
- ↑ „Kwartalnik historyczny”, Tom 103, Towarzystwo Historyczne (Lwów, Poland), Towarzystwo Historyczne,1996, s. 66, 68, 71.
- ↑ Wiesław Wróblewski, Działania militarne w Polce Południowo-Wschodniej, WIH MON Warszawa 2000, ISBN 83-88329-04-9.
Linki zewnętrzne
- Oczaków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 372.
- Portal poświęcony wykopaliskom w Olbii – historia miasta, archeologia, zdjęcia (ros.)
