Jerzy Jazłowiecki
![]() | |
![]() Abdank | |
Rodzina | |
---|---|
Data urodzenia |
przed 1510 |
Data śmierci | |
Żona |
Elżbieta Tarło |
Dzieci |
Mikołaj, Michał, Andrzej, Hieronim, Anna, Jadwiga, Katarzyna |

Jerzy Jazłowiecki herbu Abdank (ur. przed 1510, zm. 8 marca 1575) – hetman wielki koronny w latach 1569–1575 (bez formalnej nominacji), hetman polny koronny w 1569, rotmistrz jazdy obrony potocznej w latach 1535-1574[1], wojewoda podolski od 1567, ruski od 1569, kasztelan kamieniecki od 1564, starosta czerwonogrodzki od 1544, kamieniecki od 1547, lubaczowski i latyczowski od 1566, chmielnicki od 1571, śniatyński od 1573, przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Imperium Osmańskim w 1564 roku[2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Początkowo używał nazwiska Monasterski, dopiero od 1547 pisał się Jazłowiecki. Wychowywał się na dworze biskupa krakowskiego Piotra Tomickiego, lecz już wkrótce rozpoczął karierę wojskową, szkoląc się pod okiem Jana Tarnowskiego i Mikołaja Kamienieckiego. Już w 1528 jako 18-latek wsławił się jako rotmistrz królewski w bitwie z Tatarami pod Kamieńcem. Rok później wziął udział w wyprawie na Oczaków, gdzie przez niefrasobliwość dostał się wraz z Sieniawskim do niewoli tureckiej, z której został uwolniony dopiero po wpłaceniu okupu. Brał udział w Bitwie pod Obertynem z Mołdawianami w 1531 roku. Wkrótce skoncentrował się jednak głównie na powiększaniu swoich dóbr.
W 1546 przeszedł na kalwinizm, pozamykał w swoich dobrach kościoły i wypędził dominikanów. Przebudował zamek w Jazłowcu w latach 1550-1556.
Wielokrotnie posłował na sejm. Poseł na sejm piotrkowski 1562/1563 roku z województwa podolskiego[3]. Był zwolennikiem unii polsko-litewskiej. W 1564 schwytał przekradającego się do Węgier hospodara mołdawskiego Stefana Tomżę, którego odesłał do Lwowa, gdzie ten został ścięty. 23 kwietnia 1564 pojechał z poselstwem do sułtana Sulejmana Wspaniałego, za którą to misję król mianował go w tym samym roku do Senatu.
Hetman polny koronny
W 1569 został hetmanem polnym koronnym. Na tym stanowisku przeprowadził gruntowną reorganizację obrony potocznej. Przekształcił oddziały ciężkozbrojnej jazdy w wojsko o przewadze rot lekkozbrojnych. Wprowadził oddziały kozackie do piechoty. Przesunął posterunki obronne z Podola nad Dniepr. Podczas bezkrólewia 1572, zataił fakt śmierci króla Zygmunta Augusta i odebrał przysięgę wierności od hospodara mołdawskiego Jana Srogiego. W 1573 podpisał elekcję Henryka Walezego. Część szlachty popierała jego kandydaturę do korony polskiej jako jednego z siedmiu "Piastów", wysuniętą przez kasztelana gnieźnieńskiego Jana Tomickiego. Sułtan Selim II doradzał też szlachcie jego kandydaturę, obok kandydatur marszałka wielkiego koronnego Jana Firleja i prymasa Jakuba Uchańskiego. W czasie drugiego bezkrólewia bezskutecznie próbował wysunąć kandydaturę czeskiego magnata Wilhelma von Rosenberga.
Jerzy Jazłowiecki zmarł w 1575 roku. Po śmierci ojca Jazłowiec objął syn Mikołaj Jazłowiecki, który poszedł w ślady swego ojca, biorąc udział w wyprawie Batorego na Moskwę.
Rodzina
[edytuj | edytuj kod]W zawartym małżeństwie z Elżbietą Tarło (córką Jana Tarły, cześnika koronnego) pozostawił siedmioro dzieci:
- 1. Mikołaja,
- 2. Michała,
- 3. Andrzeja
- 4. Hieronima
- 5. Annę, żonę Marcina Czuryły (zm. ok 1610).
- 6. Jadwigę
- 7. Katarzynę Jazłowiecką.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Marek Plewczyński, Żołnierz jazdy obrony potocznej za panowania Zygmunta Augusta, Warszawa 1985, s. 282.
- ↑ Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 139.
- ↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 138.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Elektorzy Henryka III Walezego
- Hetmani polni koronni
- Hetmani wielcy koronni
- Jazłowieccy herbu Abdank
- Kandydaci do polskiego tronu elekcyjnego
- Kasztelanowie kamienieccy
- Posłowie na sejm piotrkowski 1562/1563
- Posłowie na Sejm I Rzeczypospolitej (województwo podolskie)
- Przedstawiciele dyplomatyczni Polski w Turcji (I Rzeczpospolita)
- Rotmistrzowie jazdy obrony potocznej I Rzeczypospolitej
- Rotmistrzowie królewscy
- Senatorowie świeccy I Rzeczypospolitej
- Senatorowie za panowania Zygmunta II Augusta
- Senatorowie za panowania Henryka III Walezego
- Starostowie chmielniccy
- Starostowie czerwonogrodzcy
- Starostowie kamienieccy (województwo podolskie)
- Starostowie latyczowscy
- Starostowie lubaczowscy
- Starostowie śniatyńscy
- Szlachta kalwińska w Polsce (I Rzeczpospolita)
- Uczestnicy wojny polsko-mołdawskiej 1530–1532 (strona polska)
- Urodzeni w XVI wieku
- Właściciele Barysza
- Właściciele Jazłowca
- Wojewodowie podolscy
- Wojewodowie ruscy
- Zmarli w 1575