Dewlet I Girej: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
ilustracja |
drobne merytoryczne |
||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
Uzyskał władzę z pomocą [[Imperium osmańskie|Turcji]], jednak podczas jego panowania [[Chanat Krymski]] był stosunkowo niezależny. |
Uzyskał władzę z pomocą [[Imperium osmańskie|Turcji]], jednak podczas jego panowania [[Chanat Krymski]] był stosunkowo niezależny. |
||
Panowanie rozpoczął od najazdu na ziemie polskie i zniszczenia [[Bracław]]ia na żądanie [[sułtan]]a atakującego równocześnie [[Węgry]]. |
Panowanie rozpoczął jesienią 1551 roku od najazdu na ziemie polskie i zniszczenia [[Bracław]]ia na żądanie [[sułtan]]a tureckiego atakującego równocześnie [[Węgry]]. |
||
Rok później wyruszył z odsieczą [[Chanat Kazański|Chanatowi Kazańskiemu]], którego stolica została oblężona przez [[Iwan IV Groźny|Iwana Groźnego]], lecz jego armia została zmuszona do odwrotu. [[Car]] zdobył miasto, a chanat włączył w granice |
Rok później wyruszył z odsieczą [[Chanat Kazański|Chanatowi Kazańskiemu]], którego stolica została oblężona przez [[Iwan IV Groźny|Iwana Groźnego]], lecz jego armia została zmuszona do odwrotu. [[Car]] zdobył miasto, a chanat włączył w granice państwa moskiewskiego. |
||
Następnie Dewlet zawarł układ z Polakami (1552) skierowany przeciwko [[Moskwa|Moskwie]], co nie uchronił [[Chanat Astrachański|Astrachania]] od zajęcia go bez walki przez wojska Iwana IV w 1554 r. i osadzenia na tronie Derwisza Ali, a następnie wcielenia całego Chanatu do [[Carstwo Rosyjskie|Państwa Moskiewskiego]] (1556). |
Następnie Dewlet zawarł układ z Polakami (1552) skierowany przeciwko [[Moskwa|Moskwie]], co nie uchronił [[Chanat Astrachański|Astrachania]] od zajęcia go bez walki przez wojska Iwana IV w 1554 r. i osadzenia na tronie Derwisza Ali, a następnie wcielenia całego Chanatu do [[Carstwo Rosyjskie|Państwa Moskiewskiego]] (1556). |
||
Wersja z 12:54, 25 maj 2015
Dewlet I Girej (1512-1577) – chan krymski w latach 1551-1577. Właściwie Baluk. Imię to przyjął gdy sułtan awansował go na kałga Dewleta. Imię Dewlet I Girej pierwszy człon pochodzi właśnie z pełnionej funkcji a druga nazwa z jego rodu Gierejowie.[potrzebny przypis] Pod jego rządami Chanat Krymski przechodził swój złoty wiek.
Uzyskał władzę z pomocą Turcji, jednak podczas jego panowania Chanat Krymski był stosunkowo niezależny.
Panowanie rozpoczął jesienią 1551 roku od najazdu na ziemie polskie i zniszczenia Bracławia na żądanie sułtana tureckiego atakującego równocześnie Węgry.
Rok później wyruszył z odsieczą Chanatowi Kazańskiemu, którego stolica została oblężona przez Iwana Groźnego, lecz jego armia została zmuszona do odwrotu. Car zdobył miasto, a chanat włączył w granice państwa moskiewskiego.
Następnie Dewlet zawarł układ z Polakami (1552) skierowany przeciwko Moskwie, co nie uchronił Astrachania od zajęcia go bez walki przez wojska Iwana IV w 1554 r. i osadzenia na tronie Derwisza Ali, a następnie wcielenia całego Chanatu do Państwa Moskiewskiego (1556).
W latach 1557-1559 kolejne wyprawy moskiewskie (również z udziałem Kozaków zaporoskich pod dowództwem księcia Dymitra Wiśniowieckiego pustoszyły osiedla tatarskie przy ujściu Dniepru. Doszło do odnowienia sojuszu Krymu z państwem polsko-litewskim, traktat został zawarty w 1560 roku. Wydawało się, że podbój Krymu przez Moskwę jest kwestią kilku najbliższych lat.
Wybuch wojny o Inflanty (1563) uniemożliwił carowi zaangażowanie swoich sił do zniszczenia Chanatu Krymskiego, budował natomiast linie obronne mające zabezpieczyć kraj przed najazdami tatarskimi.
Niemal równocześnie z utworzeniem Rzeczypospolitej Obojga Narodów w 1569 r. rozpoczęła się wojna Turcji i Krymu przeciwko Moskwie, a nieudane oblężenie Astrachania zakończyło się klęską Porty podczas odwrotu z powodu braku wody i żywności.
W dwa lata później wykorzystując opriczninę w Rosji armia Dewleta Gireja otoczyła i spaliła Moskwę (stąd przydomek chana Tacht Augan – Zdobywca Stolicy), lecz już w 1572 roku Tatarzy oraz sprzymierzeni z nimi Wielcy i Mali Nogaje ponieśli klęskę kładąc kres nadziejom Girejów na odzyskanie Kazania i Astrachania.
W 1577 roku umarł zarażony dżumą.
Bibliografia
- Leszek Podhorodecki, Chanat krymski i jego stosunki z Polską w XV-XVIII wieku, Warszawa 1987
