Zamek Królewski w Nowym Sączu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) drobne techniczne |
→Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
| Linia 51: | Linia 51: | ||
Do częściowej odbudowy ruin zamku z restauracją baszty doszło w 1905 r. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości prowadzone były dalsze prace konserwatorskie zakończone w 1938 r. otwarciem w murach zamku Muzeum Ziemi Sądeckiej. |
Do częściowej odbudowy ruin zamku z restauracją baszty doszło w 1905 r. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości prowadzone były dalsze prace konserwatorskie zakończone w 1938 r. otwarciem w murach zamku Muzeum Ziemi Sądeckiej. |
||
W czasie okupacji Niemcy zamienili zamek w koszary i skład amunicji. W 1945 r. na skutek |
W czasie okupacji Niemcy zamienili zamek w koszary i skład amunicji. W 1945 r. kilku żołnierzy [[Bataliony Chłopskie|Batalionów Chłopskich]] pod dowództwem Tadeusza Dymela wysadzilło niemiecki skład amunicji zmagazynowanej na zamku, na skutek czego zabytek ten uległ prawie całkowitemu zniszczeniu<ref>{{Cytuj|tytuł=ZAMKI W POLSCE • Zaloguj|data dostępu=2017-02-28|opublikowany=www.forum.zamki.pl|url=http://www.forum.zamki.pl/viewtopic.php?f=42&p=34985#p34985|język=pl}}</ref>. |
||
W latach 50. odrestaurowano [[renesans]]ową Basztę Kowalską oraz fragment murów obwodowych z [[attyka (architektura)|attykami]]. |
W latach 50. odrestaurowano [[renesans]]ową Basztę Kowalską oraz fragment murów obwodowych z [[attyka (architektura)|attykami]]. |
||
Wersja z 13:01, 28 lut 2017
 nr rej. NoS-2-Ke-36 z 20.10.1936[1]
| |
 Zamek sądecki w okresie międzywojennym | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
Położenie na mapie Nowego Sącza  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} | |
Zamek Królewski w Nowym Sączu – budowla wzniesiona przez króla Kazimierza Wielkiego w latach 1350–1360 na skarpie w obrębie fortyfikacji miejskich Nowego Sącza, w widłach dwóch rzek: Dunajca i Kamienicy. W przeszłości zamek posiadał dwie baszty narożne, wieżę, budynek mieszkalny i przedzamcze. Do dzisiaj zachowały się resztki murów obwodowych oraz zrekonstruowana Baszta Kowalska. Obecnie na terenie ruin zamku znajduje się park miejski.
Zamek królewski (Sądecz Nowy) położony był w drugiej połowie XVI wieku w powiecie sądeckim województwa krakowskiego[2].
Historia
Zamek wzniesiono w XIV w. w północno-zachodnim narożniku miasta, włączając go w system obronny murów miejskich. Od miasta oddzielony był fosą i prawdopodobnie murem z bramą. W czasach tych był siedzibą kasztelanii, urzędu grodzkiego i starosty grodowego.
Gościem zamku w 1370 r. był Ludwik Węgierski, podążający do Krakowa, aby zostać królem Polski. W 1384 r. Nowy Sącz witał kolejną pretendentkę do tronu – przyszłą królową Jadwigę Andegaweńską. Częstym gościem na zamku był król Władysław Jagiełło. W 1409 r. odbyły się tu narady króla z wielkim księciem litewskim Witoldem przed wojną z zakonem krzyżackim. W kolejnych wiekach zamek rzadziej gościł polskich monarchów i był głównie siedzibą starosty.
Zniszczenia dokonane w czasie potopu szwedzkiego, pożary i konsekwencje kryzysu gospodarczego w XVII w. spowodowały, iż zamek zaczął chylić się ku ruinie. W 1768 r. wybuchł kolejny pożar, wywołany przemarszem konfederatów barskich i ich nieostrożnością, który zniszczył zamek.
W czasach zaborów władze austriackie, które przejęły majątki królewskie, częściowo odremontowały zamek, aby wykorzystać go na biura policji. W sierpniu 1813 r. potężna powódź podmyła zamkową skarpę, w wyniku czego do Dunajca osunęło się zachodnie skrzydło zamku. Pozostałą część zaadaptowano w 1838 na koszary i magazyny wojskowe, a w 1846 r. przekształcono na więzienie. W 1848 r. rząd sprzedał zamek miastu, które z powodu braku pieniędzy na remont wynajęło go wojsku austriackiemu z przeznaczeniem na magazyny mundurów i broni.
Do częściowej odbudowy ruin zamku z restauracją baszty doszło w 1905 r. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości prowadzone były dalsze prace konserwatorskie zakończone w 1938 r. otwarciem w murach zamku Muzeum Ziemi Sądeckiej.
W czasie okupacji Niemcy zamienili zamek w koszary i skład amunicji. W 1945 r. kilku żołnierzy Batalionów Chłopskich pod dowództwem Tadeusza Dymela wysadzilło niemiecki skład amunicji zmagazynowanej na zamku, na skutek czego zabytek ten uległ prawie całkowitemu zniszczeniu[3].
W latach 50. odrestaurowano renesansową Basztę Kowalską oraz fragment murów obwodowych z attykami.
Zamek w Nowym Sączu jest tematem jednego z rysunków Macieja Bogusza Stęczyńskiego[4].
Legenda
Legenda związana z zamkiem dotyczy źródełka, które wypływało u podnóża Baszty Kowalskiej. Woda z niego nigdy nie zamarzała i miała siarkowy posmak. W jego pobliżu straż na zamku pełnili młodzi i odważni rycerze. Co jakiś czas jednak któryś z nich znikał bez wieści. W końcu znalazł się śmiałek, który uzbrojony w halabardę, święconą kredę i różaniec stanął nieopodal źródełka. Kredą zakreślił wokół siebie krąg i czekał, co się wydarzy. Po północy usłyszał piękne śpiewy, muzykę i wyłaniające się ze źródełka nimfy, które zapraszały go do tańca. Zrozumiał, że to one były przyczyną zguby rycerzy i nie wychodząc z poświęconego kręgu rzucił do źródełka różaniec. Woda zasyczała, a nimfy przemieniły się w obrzydliwe czarownice i odleciały w noc. Niestety po źródełku nie ma dziś śladu, zostało podobno zasypane podczas wybuchu w 1945 r.
Zobacz też
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024, s. 118 [dostęp 2015-09-24].
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 1, Mapy, plany, Warszawa 2008, k. 4
- ↑ ZAMKI W POLSCE • Zaloguj [online], www.forum.zamki.pl [dostęp 2017-02-28] (pol.).
- ↑ „Zamek w Nowym Sączu od strony zachodu”, [w:] Maciej Bogusz Zygmunt Stęczyński, Okolice Galicyi, Lwów 1847 [1].
Bibliografia
- Guerquin Bohdan, Zamki w Polsce, Arkady, Warszawa 1984
- Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan, Leksykon zamków w Polsce, Arkady, Warszawa 2004
- Kornecki Marian, Zamki i dwory obronne ziemi krakowskiej, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”, Kraków 1966
- Marszałek Juliusz, Katalog grodzisk i zamczysk w Karpatach, Wydawnictwo Stanisław Kryciński, Warszawa 1993
- Moskal Krzysztof, Zamki w dziejach Polski i Słowacji między Wisłą a Hornadem, tom 1 i 2, Wydawnictwo Fundacja, Nowy Sącz 2004
- Nowy Sącz: przewodnik po zabytkach, pod red. Ireny Styczyńskiej, Anny Totoń i Wiesława Piprka, Koło Przewodników Oddziału PTTK „Beskid” w Nowym Sączu, Nowy Sącz 2004 (wyd. 4 popr. i uzup.)
- Saysse-Tobiczyk, Kazimierz, Dunajec – rzeka Tatr i Pienin, Sport i Turystyka, Warszawa 1966