Sobór Sofijski w Kijowie: Różnice pomiędzy wersjami

Sobór Mądrości Bożej w Kijowie
Софійський собор (Київ)^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
	; {{{opis grafiki}}}
Państwo	{{{państwo}}}
Typ	kulturowe
Spełniane kryterium	i, ii, iii, iv
Numer ref.	527
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	{{{data wpisu}}}; na {{{sesja wpisu}}}. sesji
Dokonane zmiany	{{{dokonane zmiany}}}
	Położenie na mapie Kijowa Sobór Mądrości Bożej w Kijowie; Софійський собор (Київ)
	Położenie na mapie Ukrainy Sobór Mądrości Bożej w Kijowie; Софійський собор (Київ)
	Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego Sobór Mądrości Bożej w Kijowie; Софійський собор (Київ)
	50°27′10,0″N 30°30′52,0″E/50,452778 30,514444
	Multimedia w Wikimedia Commons
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 22:54, 18 mar 2018

Matka Boża *Orantka*, mozaika w absydzie centralnej soboru z XI w., wykonana z wykorzystaniem szkła kobaltowego zwanego smaltą.

Sobór Mądrości Bożej, Sobór Sofijski (ukr. Софійський Собор) – cerkiew w Kijowie, wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO, obecnie muzeum państwowe.

Historia

Pierwsze chrześcijańskie budowle sakralne miały istnieć w tym miejscu już w czasach panowania św. Olgi (945–947). Obecną świątynię zaczęto budować za panowania Włodzimierza I Wielkiego, 4 listopada 1011^[1] w stylu bizantyjskim. Do XIII wieku była najważniejszą cerkwią miasta, pełniła funkcje katedry biskupiej, w tym metropolitalnej. Po najeździe Tatarów w 1240 roku została zrujnowana i opuszczona. W XVI wieku była już poważnie uszkodzona (nie posiadała dachów i kopuł).

W latach 1637-1638 z inicjatywy metropolity Piotra Mohyły cerkiew została odbudowana w stylu barokowym wg planów i udziale włoskiego architekta Octaviano Manciniego^[2]. Dzisiejszy kształt budynku pochodzi w większości z czasów rządów Iwana Mazepy (1687–1709). W XVIII wieku zbudowano dzwonnicę, bramę Zborowskiego, piekarnię, dom metropolity, bursę i inne zabudowania.

W 1882 zburzono od strony zachodniej ganek z czasów Iwana Mazepy, zastępując go stylizacją neobizantyjską.

W 1921 w soborze wszechukraiński sobór wyświęcił protoprezbitera Wasyla Lypkiwśkoho na Metropolitę kijowskiego i całej Ukrainy, głowę nowo utworzonego niekanonicznego Ukraińskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Tego samego roku Narodowa Akademia Nauk Ukrainy utworzyła Komisję ds. cerkwi Mądrości Bożej, w celu ratowania soboru przed zniszczeniem przez władze, w ramach regularnej akcji ateizacji ZSRR. W 1934 w ramach akcji zamykania i burzenia świątyń w stolicy Ukrainy, cały zespół klasztorny Mądrości Bożej, razem z drugim głównym monasterem miasta, Ławrą Peczerską, zamieniono w muzeum. Rząd komunistyczny zakazał sprawowania liturgii w soborze. Zabrano złote i srebrne przedmioty liturgiczne, carskie wrota, ikony, kadzielnice, świeczniki, szaty i księgi liturgiczne. Pozłocony ikonostas, po zdarciu złota, spalono. We wrześniu 1941, według świadectw byłego dyrektora sofijskiego muzeum, Oleksego Powstenki, władze próbowały zaminować sobór i wysadzić go w powietrze. Nie zdążyli zrobić tego przed przyjściem wojsk niemieckich. Saperzy niemieccy oczyścili obiekt. W 1943 podczas niemieckiej okupacji Kijowa rozgrabiono eksponaty soboru-muzeum, część cennych ikon i archiwum fotograficznego wywieziono do Niemiec. Późniejsza propaganda starannie otaczała milczeniem niszczycielskie działania władzy radzieckiej.

Aktualnie na jej terenie znajduje się muzeum, a o jej przejęcie stara się Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego.

Architektura

Świątynia posiada 3 nawy z okresu średniowiecza i 2 dodatkowe nawy przy każdym z boków, które zostały dodane w okresie nowożytnym. Dach wieńczy 13 kopuł. Na piętro z dawną galerią dla możnowładców prowadzi spiralna klatka schodowa. W średniowieczu sobór był nieotynkowany^[3].

Wnętrze

W soborze zachowały się pochodzące z XI i XII wieku freski i mozaiki, stworzone przez artystów bizantyjskich i ruskich. W centralnej części za ikonostasem znajduje się 6-metrowa mozaika „Oranta” z XI wieku przedstawiająca Matkę Boską z uniesionymi dłońmi. We wnętrzu zachował się też dolna część ikonostasu z 1747. W nawach bocznych eksponowane są średniowieczne kamienne sarkofagi książęce w tym grobowiec Jarosława Mądrego^[3].

Otoczenie

Na terenie kompleksu obok soboru znajdują się także^[3]:

dzwonnica barokowa z XVIII wieku, nadbudowana w XIX
rezydencję metropolity kijowskiego
refektarz
bursa

Przypisy

↑ Нове датування храму Святої Софії Київської
↑ Piotr Krasny, Odbudowa kijowskiej cerkwi Spasa na Berestowie przez metropolitę Piotra Mohyłę a problem nawrotu do gotyku w architekturze sakralnej Rusi koronnej w XVII wieku, [w:] Biuletyn Historii Sztuki nr 62 z 2000 roku, nr 3-4, s.337-361
↑ ^a ^b ^c Oleg Aleksejczuk, "Kijów i okolice", Pascal 2006, ISBN 978-83-7304-546-0

Linki zewnętrzne

Szablon:7 cudów Ukrainy

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[3] Нове датування храму Святої Софії Київської

[4] Piotr Krasny, Odbudowa kijowskiej cerkwi Spasa na Berestowie przez metropolitę Piotra Mohyłę a problem nawrotu do gotyku w architekturze sakralnej Rusi koronnej w XVII wieku, [w:] Biuletyn Historii Sztuki nr 62 z 2000 roku, nr 3-4, s.337-361

[Oleg_Aleksejczuk_2006-5] Oleg Aleksejczuk, "Kijów i okolice", Pascal 2006, ISBN 978-83-7304-546-0

[:1-6] Wspólnie z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją, Szwecją.

[:3-7] Wspólnie z Polską.

[:2-8] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią i Włochami.

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[A]

[B]

[C]

@@ Linia 24: / Linia 24: @@
 Pierwsze chrześcijańskie budowle sakralne miały istnieć w tym miejscu już w czasach panowania [[Olga Kijowska|św. Olgi]] (945–947). Obecną świątynię zaczęto budować za panowania [[Włodzimierz I Wielki|Włodzimierza I Wielkiego]], 4 listopada 1011<ref>[http://www.radiosvoboda.org/content/article/1949407.html Нове датування храму Святої Софії Київської]</ref> w stylu [[Architektura bizantyńska|bizantyjskim]]. Do XIII wieku była najważniejszą cerkwią miasta, pełniła funkcje katedry biskupiej, w tym [[prawosławna metropolia kijowska|metropolitalnej]]. Po najeździe Tatarów w 1240 roku została zrujnowana i opuszczona. W XVI wieku była już poważnie uszkodzona (nie posiadała dachów i kopuł).
-W XVII w. z inicjatywy metropolity Piotra Mohyły cerkiew została odbudowana w stylu [[barok]]owym przy udziale włoskiego architekta Octaviano Manciniego. Dzisiejszy kształt budynku pochodzi w większości z czasów rządów Iwana Mazepy (1687–1709). W XVIII wieku zbudowano dzwonnicę, bramę Zborowskiego, piekarnię, dom metropolity, bursę i inne zabudowania.
+W latach 1637-1638 z inicjatywy metropolity [[Piotr Mohyła|Piotra Mohyły]] cerkiew została odbudowana w stylu [[barok]]owym wg planów i udziale włoskiego architekta Octaviano Manciniego<ref>Piotr Krasny, ''Odbudowa kijowskiej cerkwi Spasa na Berestowie przez metropolitę Piotra Mohyłę a problem nawrotu do gotyku w architekturze sakralnej Rusi koronnej w XVII wieku'', [w:] Biuletyn Historii Sztuki nr 62 z 2000 roku, nr 3-4, s.337-361</ref>. Dzisiejszy kształt budynku pochodzi w większości z czasów rządów Iwana Mazepy (1687–1709). W XVIII wieku zbudowano dzwonnicę, bramę Zborowskiego, piekarnię, dom metropolity, bursę i inne zabudowania.
 W 1882 zburzono od strony zachodniej ganek z czasów Iwana Mazepy, zastępując go stylizacją neobizantyjską.