Przejdź do zawartości

Zygmunt Sierakowski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
345 374 edycje
kat., drobne merytoryczne
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Życiorys: drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 11: Linia 11:
Wysłany przez rząd dla badania prawodawstwa wojskowego narodów zachodnich, przyczynił się swoimi projektami do zniesienia kary cielesnej w armii. Tam też należał do kierownictwa konspiracyjnych sfederowanego [[Koło Oficerów Polskich w Petersburgu|Koła Oficerów Polskich w Petersburgu]], związanego z organizacją [[Stronnictwo czerwonych|czerwonych]] w [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Kongresówce]]. Z ich ramienia w 1861 nawiązał w [[Paryż]]u kontakt z [[Ludwik Mierosławski|Ludwikiem Mierosławskim]]. Spotykał się z [[Giuseppe Garibaldi]]m i [[Aleksandr Hercen|Aleksandrem Hercenem]].
Wysłany przez rząd dla badania prawodawstwa wojskowego narodów zachodnich, przyczynił się swoimi projektami do zniesienia kary cielesnej w armii. Tam też należał do kierownictwa konspiracyjnych sfederowanego [[Koło Oficerów Polskich w Petersburgu|Koła Oficerów Polskich w Petersburgu]], związanego z organizacją [[Stronnictwo czerwonych|czerwonych]] w [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Kongresówce]]. Z ich ramienia w 1861 nawiązał w [[Paryż]]u kontakt z [[Ludwik Mierosławski|Ludwikiem Mierosławskim]]. Spotykał się z [[Giuseppe Garibaldi]]m i [[Aleksandr Hercen|Aleksandrem Hercenem]].


W 1861 został odznaczony [[Order Świętej Anny|Orderem św. Anny]] III klasy<ref>{{Cytuj książkę | autor = Wiktoria Śliwowska | tytuł = Zesłańcy polscy w Imperium Rosyjskim w pierwszej połowie XIX wieku. Słownik biograficzny | wydawca = DiG | miejsce = Warszawa | data = 1998 | strony = 547}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,116305,145-rocznica-smierci-przywodcy-powstania-styczniowego-na-zmudzi-zygmunta-sierakowskiego.html | tytuł = 145. rocznica śmierci przywódcy powstania styczniowego na Żmudzi Zygmunta Sierakowskiego | data = 2008-06-27 | opublikowany = naukawpolsce.pap.pl | data dostępu = 2017-07-28}}</ref>., a w lecie 1862 roku poślubił Apolonię Dalewską<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/zygmunt-erazm-gaspar-jozef-sierakowski | tytuł = Sierakowski Zygmunt Erazm Gaspar Józef, pseud. Dołęga (1827–1863) | autor = [[Stefan Kieniewicz]] | praca = [[Polski Słownik Biograficzny]] T. XXXVII/1996-1997 | opublikowany = ipsb.nina.gov.pl | data dostępu = 2017-07-28}}</ref>.
W 1861 został odznaczony [[Order Świętej Anny|Orderem św. Anny]] III klasy<ref>{{Cytuj książkę | autor = Wiktoria Śliwowska | tytuł = Zesłańcy polscy w Imperium Rosyjskim w pierwszej połowie XIX wieku. Słownik biograficzny | wydawca = DiG | miejsce = Warszawa | data = 1998 | strony = 547}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,116305,145-rocznica-smierci-przywodcy-powstania-styczniowego-na-zmudzi-zygmunta-sierakowskiego.html | tytuł = 145. rocznica śmierci przywódcy powstania styczniowego na Żmudzi Zygmunta Sierakowskiego | data = 2008-06-27 | opublikowany = naukawpolsce.pap.pl | data dostępu = 2017-07-28}}</ref>. W lecie 1862 roku poślubił Apolonię Dalewską<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/zygmunt-erazm-gaspar-jozef-sierakowski | tytuł = Sierakowski Zygmunt Erazm Gaspar Józef, pseud. Dołęga (1827–1863) | autor = [[Stefan Kieniewicz]] | praca = [[Polski Słownik Biograficzny]] T. XXXVII/1996-1997 | opublikowany = ipsb.nina.gov.pl | data dostępu = 2017-07-28}}</ref>.


W 1863, po wybuchu powstania wziął dymisję z wojska rosyjskiego i z ramienia [[Rząd Narodowy (powstanie styczniowe)|Rządu Narodowego]] został naczelnikiem wojennym [[Gubernia kowieńska|województwa kowieńskiego]]. Dowodził [[Oddział Zygmunta Sierakowskiego|2500-osobowym oddziałem]], operującym na Żmudzi, który zorganizował się w lasach pod [[Rogów (okręg poniewieski)|Rogowem]] i tamże 6 kwietnia 1863 stoczył pierwszą potyczkę<ref>{{SgKP|IX|667|Rogów, miasteczko nad rz. Niewiażą}}</ref>.
W 1863, po wybuchu powstania wziął dymisję z wojska rosyjskiego i z ramienia [[Rząd Narodowy (powstanie styczniowe)|Rządu Narodowego]] został naczelnikiem wojennym [[Gubernia kowieńska|województwa kowieńskiego]]. Dowodził [[Oddział Zygmunta Sierakowskiego|2500-osobowym oddziałem]], operującym na Żmudzi, który zorganizował się w lasach pod [[Rogów (okręg poniewieski)|Rogowem]] i tamże 6 kwietnia 1863 stoczył pierwszą potyczkę<ref>{{SgKP|IX|667|Rogów, miasteczko nad rz. Niewiażą}}</ref>.
Linia 23: Linia 23:
W zbiorach [[Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie]] znajduje się jego szabla wzorowana na XVII-wiecznej [[karabela|karabeli]].
W zbiorach [[Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie]] znajduje się jego szabla wzorowana na XVII-wiecznej [[karabela|karabeli]].


W lipcu 2017 odnaleziono miejsce pochówku generała na Górze Zamkowej w Wilnie. Zwłoki generała ze związanymi z tyłu rękoma udało się rozpoznać dzięki obrączce ślubnej z wygrawerowanymi imionami małżonków oraz datą ślubu<ref>{{Cytuj|tytuł=Wyborcza.pl|data dostępu=2017-07-27|opublikowany=wyborcza.pl|url=http://wyborcza.pl/7,75399,22156340,w-wilnie-znaleziono-szczatki-slynnego-dowodcy-z-czasow-powstania.html}}</ref>.
W lipcu 2017 odnaleziono miejsce pochówku generała na Górze Zamkowej w Wilnie. Zwłoki generała ze związanymi z tyłu rękoma udało się rozpoznać dzięki obrączce ślubnej z datą i wygrawerowanym w języku polskim napisem: ''"Zygmunt Apolonija 11 Sierpnia/30 Lipca 1862 r.”''<ref>{{Cytuj|tytuł=Wyborcza.pl|data dostępu=2017-07-27|opublikowany=wyborcza.pl|url=http://wyborcza.pl/7,75399,22156340,w-wilnie-znaleziono-szczatki-slynnego-dowodcy-z-czasow-powstania.html}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Tajemnica Góry Giedymina, znaleziono szczątki 17 ciał |czasopismo = wyborcza.pl |data dostępu = 2018-08-07 |url = http://wyborcza.pl/alehistoria/7,162654,23726627,tajemnica-gory-giedymina-znaleziono-szczatki-17-cial.html |język = pl-PL}}</ref>.


== Rodzina ==
== Rodzina ==
Urodzona w 1864 roku córeczka Apolonii i Zygmunta, została przez Rosjan zesłana razem z matką do Samary, gdzie zmarła w 1866 w wieku 2 lat. Na pamiątkę ojca otrzymała imię Zygmunta.
Urodzona w 1864 roku córeczka Apoloni i Zygmunta, została przez Rosjan zesłana razem z matką do Samary, gdzie zmarła w 1866 w wieku 2 lat. Na pamiątkę ojca otrzymała imię Zygmunta.


Jego siostrzenicą była ukraińska aktorka Sofija Tobiłewycz<ref>[https://books.google.com.ua/books?id=4SQkAQAAIAAJ&q=софія+тобілевич+сєраковський&dq=софія+тобілевич+сєраковський&hl=uk&sa=X&ved=0CCEQ6AEwAWoVChMIlOHC3r_bxgIVhIdyCh3R4gDR Фольклористичні та наукові праці, Том 2]</ref>.
Jego siostrzenicą była ukraińska aktorka Sofija Tobiłewycz<ref>[https://books.google.com.ua/books?id=4SQkAQAAIAAJ&q=софія+тобілевич+сєраковський&dq=софія+тобілевич+сєраковський&hl=uk&sa=X&ved=0CCEQ6AEwAWoVChMIlOHC3r_bxgIVhIdyCh3R4gDR Фольклористичні та наукові праці, Том 2]</ref>.

Wersja z 11:41, 7 sie 2018

Zygmunt Sierakowski
Tablica upamiętniająca w Wilnie

Zygmunt Erazm Gaspar Józef Sierakowski, pseudonim „Dołęga” (ur. 19 maja 1827 w Lisowie koło Maniewicz na Wołyniu, zm. 27 czerwca 1863 w Wilnie) – polski generał, działacz niepodległościowy, dowódca powstania styczniowego na Żmudzi, naczelnik wojenny województwa kowieńskiego[1].

Życiorys

Jako student uniwersytetu petersburskiego prowadził propagandę patriotyczną wśród ludu wiejskiego na Litwie. W maju 1848 schwytany przez Rosjan i skazany za nielegalne przekraczanie granicy rosyjsko-austriackiej na bezterminowe roty aresztanckie w orenburskim korpusie karnym, gdzie odznaczył się zdolnościami i męstwem. W 1856 został mianowany oficerem. W 1859 skończył Akademię Sztabu Generalnego w Petersburgu.

W 1860 powrócił na Litwę jako odznaczony Orderem św. Włodzimierza[2].

Wysłany przez rząd dla badania prawodawstwa wojskowego narodów zachodnich, przyczynił się swoimi projektami do zniesienia kary cielesnej w armii. Tam też należał do kierownictwa konspiracyjnych sfederowanego Koła Oficerów Polskich w Petersburgu, związanego z organizacją czerwonych w Kongresówce. Z ich ramienia w 1861 nawiązał w Paryżu kontakt z Ludwikiem Mierosławskim. Spotykał się z Giuseppe Garibaldim i Aleksandrem Hercenem.

W 1861 został odznaczony Orderem św. Anny III klasy[3][4]. W lecie 1862 roku poślubił Apolonię Dalewską[5].

W 1863, po wybuchu powstania wziął dymisję z wojska rosyjskiego i z ramienia Rządu Narodowego został naczelnikiem wojennym województwa kowieńskiego. Dowodził 2500-osobowym oddziałem, operującym na Żmudzi, który zorganizował się w lasach pod Rogowem i tamże 6 kwietnia 1863 stoczył pierwszą potyczkę[6].

21 kwietnia pobił Rosjan w pod Ginietyniami. 3 maja wyruszył ze swoim źle uzbrojonym oddziałem w kierunku Kurlandii, gdzie zamierzał przejąć transport broni dostarczany z Wielkiej Brytanii[7] przez Teofila Łapińskiego.

W dniach 7 maja – 9 maja stoczył trzydniową bitwę pod Birżami, zakończoną rozbiciem jego oddziału przez fiński pułk lejbgwardii gen. Jana Ganeckiego. Dostał się do rosyjskiej niewoli. Przed sądem wojennym okazał niezłomny hart ducha. Wbrew zabiegom międzynarodowej opinii publicznej Sierakowski został powieszony 27 czerwca 1863 na pl. Łukiskim w Wilnie. Jego ciało pogrzebano w tajemnicy przed rodzinami.

Zmarli powstańcy 1863 roku zostali odznaczeni przez Prezydenta RP Ignacego Mościckiego 21 stycznia 1933 roku Krzyżem Niepodległości z Mieczami[8].

W zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie znajduje się jego szabla wzorowana na XVII-wiecznej karabeli.

W lipcu 2017 odnaleziono miejsce pochówku generała na Górze Zamkowej w Wilnie. Zwłoki generała ze związanymi z tyłu rękoma udało się rozpoznać dzięki obrączce ślubnej z datą i wygrawerowanym w języku polskim napisem: "Zygmunt Apolonija 11 Sierpnia/30 Lipca 1862 r.”[9][10].

Rodzina

Urodzona w 1864 roku córeczka Apoloni i Zygmunta, została przez Rosjan zesłana razem z matką do Samary, gdzie zmarła w 1866 w wieku 2 lat. Na pamiątkę ojca otrzymała imię Zygmunta.

Jego siostrzenicą była ukraińska aktorka Sofija Tobiłewycz[11].

Przypisy

  1. ↑ Organizacja władz powstańczych w roku 1863 [Spis obejmuje Komitet Centralny oraz naczelników wojennych i cywilnych powiatów z województw: mazowieckiego, podlaskiego, lubelskiego, sandomierskiego, krakowskiego, kaliskiego, płockiego, augustowskiego, wileńskiego, kowieńskiego, grodzieńskiego, mińskiego, mohylewskiego, witebskiego, kijowskiego, wołyńskiego, podolskiego oraz z Galicji, Wielkopolski i Prus Zachodnich. AGAD, nr zespołu 245, s. 12.
  2. ↑ Maria Janion: Życie pośmiertne Konrada Wallenroda. Warszawa: PIW, 1990, s. 272.
  3. ↑ Wiktoria Śliwowska: Zesłańcy polscy w Imperium Rosyjskim w pierwszej połowie XIX wieku. Słownik biograficzny. Warszawa: DiG, 1998, s. 547.
  4. ↑ 145. rocznica śmierci przywódcy powstania styczniowego na Żmudzi Zygmunta Sierakowskiego. naukawpolsce.pap.pl, 2008-06-27. [dostęp 2017-07-28].
  5. ↑ Stefan Kieniewicz: Sierakowski Zygmunt Erazm Gaspar Józef, pseud. Dołęga (1827–1863). [w:] Polski Słownik Biograficzny T. XXXVII/1996-1997 [on-line]. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2017-07-28].
  6. ↑ Rogów, miasteczko nad rz. Niewiażą, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 667.
  7. ↑ desant gen. Teofila Łapińskiego
  8. ↑ Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z mieczami poległym i zmarłym Powstańcom 1863 r. , w opisie elektronicznym jest błąd 1893 [sic!]
  9. ↑ Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2017-07-27].
  10. ↑ Tajemnica Góry Giedymina, znaleziono szczątki 17 ciał, „wyborcza.pl” [dostęp 2018-08-07] (pol.).
  11. ↑ Фольклористичні та наукові праці, Том 2

Bibliografia

  • Ćwiek Z., Przywódcy powstania styczniowego. Sześć sylwetek, Warszawa 1963.
  • Stefan Kieniewicz, Powstanie Styczniowe, Warszawa 1983.
  • Kronika powstań polskich 1795-1944, Warszawa 1994.
  • Kwaśniewicz W., Dzieje szabli w Polsce , Warszawa 2007. (wyd. III)
  • Stanisław Strumph-Wojtkiewicz, Powstanie Styczniowe, Warszawa 1973.
  • Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934-1939)
  • Tadeusz Prus-Faszczewski. Ostatnie chwile Dołęgi-Sierakowskiego w nieznanym pamiętniku oficera rosyjskiego. „Kurier Literacko-Naukowy”. 51, s. 2, 19 grudnia 1938. 

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zygmunt_Sierakowski&oldid=54125110”