Korona Europy: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Definicja: Różne kwestie sporne Znacznik: Wycofane |
Wycofano ostatnie 3 zmiany treści brak źródeł Znacznik: Ręczne wycofanie zmian |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Dopracować|nierzetelne = 2019-07|więcej przypisów = 2019-07}} |
{{Dopracować|nierzetelne = 2019-07|więcej przypisów = 2019-07}} |
||
'''Korona Europy''' – |
'''Korona Europy''' – spis najwyższych [[szczyt (geografia)|szczytów]] poszczególnych [[Państwo|państw]] w granicach [[Europa|Europy]] wraz z ideą zdobycia wszystkich tych wzniesień. Powstała przez analogię do [[Korona Ziemi|Korony Ziemi]] czy [[Ośmiotysięcznik|Korony Himalajów]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.tygodnikprzeglad.pl/rekordowe-szczytowanie/ |tytuł = Rekordowe szczytowanie |nazwisko = Konarski |imię = Leszek |data = 2007-06-24 |opublikowany = tygodnikprzeglad.pl |data dostępu = 2019-08-09}}</ref><ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = » Korona Europy – Portal Górski – Góry, Skały, Wspinanie, Ścianki Wspinaczkowe – PortalGorski.pl |data dostępu = 2019-08-09 |opublikowany = www.portalgorski.pl |url = http://www.portalgorski.pl/nowosci/rozne/5693-korona-europy}}</ref>. |
||
== Definicja == |
== Definicja == |
||
Obecnie funkcjonuje równolegle kilka Koron Europy (w języku angielskim najczęściej funkcjonują jako '''Europe’s Highpoints''' lub '''Europe Highest Peaks'''), różniących się między sobą w niewielkim stopniu – przede wszystkim z uwagi na rozbieżne definiowanie przez autorów południowo-wschodnich [[Granica Europa-Azja|granic Europy]]<ref>Europe’s Highpoints [https://www.summitpost.org/europe-s-highpoints/195819 summitpost.org] (ang.) [dostęp 2019-01-31].</ref><ref name=":0">’„Europe’s High Points. Reaching the summit of every country in Europe”, Rachel Crolla, Carl McKeating, Cicerone 2009, {{ISBN|9781852845773}} (ang.).</ref>. |
Obecnie funkcjonuje równolegle kilka Koron Europy (w języku angielskim najczęściej funkcjonują jako '''Europe’s Highpoints''' lub '''Europe Highest Peaks'''), różniących się między sobą w niewielkim stopniu – przede wszystkim z uwagi na rozbieżne definiowanie przez autorów południowo-wschodnich [[Granica Europa-Azja|granic Europy]]<ref>Europe’s Highpoints [https://www.summitpost.org/europe-s-highpoints/195819 summitpost.org] (ang.) [dostęp 2019-01-31].</ref><ref name=":0">’„Europe’s High Points. Reaching the summit of every country in Europe”, Rachel Crolla, Carl McKeating, Cicerone 2009, {{ISBN|9781852845773}} (ang.).</ref>. |
||
Dany spis uwzględnia tylko te szczyty, które zdaniem jego autorów leżą w obrębie Europy, nawet jeśli nie są najwyższym punktem danego kraju. Przykładowo, najwyższy szczyt Hiszpanii – [[Teide]] (3718 m [[n.p.m.]]) leży na [[Teneryfa|Teneryfie]] w archipelagu [[Wyspy Kanaryjskie|Wysp Kanaryjskich]], na [[Ocean Atlantycki|Oceanie Atlantyckim]], zaś w kontynentalnej części Hiszpanii najwyższym szczytem jest [[Mulhacén]]. Inny przykład: najwyższy szczyt [[Kazachstan]]u – [[Chan Tengri]] (7010 m n.p.m.) leży w [[Azja|Azji]] w górach [[Tienszan]], zaś najwyższe [[wzniesienie]] w europejskiej części tego kraju to w zależności od przyjętego wariantu granicy Europy – Iczka (259 m) lub bezimienny<ref name=":1" /> szczyt o współrzędnych geograficznych {{Koordynaty|50.73593 58.19092|umieść=w tekście}}. |
Dany spis uwzględnia tylko te szczyty, które zdaniem jego autorów leżą w obrębie Europy, nawet jeśli nie są najwyższym punktem danego kraju. Przykładowo, najwyższy szczyt Hiszpanii – [[Teide]] (3718 m [[n.p.m.]]) leży na [[Teneryfa|Teneryfie]] w archipelagu [[Wyspy Kanaryjskie|Wysp Kanaryjskich]], na [[Ocean Atlantycki|Oceanie Atlantyckim]], zaś w kontynentalnej części Hiszpanii najwyższym szczytem jest [[Mulhacén]]. Inny przykład: najwyższy szczyt [[Kazachstan]]u – [[Chan Tengri]] (7010 m n.p.m.) leży w [[Azja|Azji]] w górach [[Tienszan]], zaś najwyższe [[wzniesienie]] w europejskiej części tego kraju to w zależności od przyjętego wariantu granicy Europy – Iczka (259 m) lub bezimienny<ref name=":1" /> szczyt o współrzędnych geograficznych {{Koordynaty|50.73593 58.19092|umieść=w tekście}}. |
||
⚫ | |||
== Kwestie sporne == |
|||
⚫ | |||
⚫ | Wątpliwości budzi także kwestia Kosowa, które nie zostało uznane przez wszystkie państwa członkowskie [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]], a więc może być traktowane jako autonomiczny okręg Serbii. Dodatkowo według niektórych źródeł najwyższa w Kosowie jest [[Wielka Rudoka]], której wysokość określana jest na 2658 m n.p.m. W przypadku potwierdzenia wysokości oraz dokładnego wyznaczenia granicy Kosowa z [[Macedonia Północna|Macedonią Północną]] Wielka Rudoka może być najwyższym szczytem Kosowa. Należy jednak pamiętać iż przed ogłoszeniem niepodległości przez Kosowo, granica Serbii z Macedonią biegła stokiem poniżej wierzchołka Wielkiej Rudoki. |
||
Sporna jest geograficzna przynależność Azorów do Europy. |
|||
Jeśli jako granicę Europy przyjmiemy grań główną Kaukazu wówczas do Korony Europy musimy zdobyć rosyjski Elbrus oraz leżące na tej granicy, najwyższe szczyty Gruzji ([[Szchara]]) i Azerbejdżanu ([[Bazardüzü]]). |
|||
W zależności od przyjętego wariantu granicy Europy zmieniają się szczyty Kazachstanu, a według jednej z wersji Kazachstan leży w całości w Azji i w ogóle jego szczytu nie ma w Koronie Europy. |
|||
⚫ | Wątpliwości budzi także kwestia Kosowa, które nie zostało uznane przez wszystkie państwa członkowskie [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]], a więc może być traktowane jako autonomiczny okręg Serbii. Dodatkowo według niektórych źródeł najwyższa w Kosowie jest [[Wielka Rudoka]], której wysokość określana jest na 2658 m n.p.m. W przypadku potwierdzenia wysokości oraz dokładnego wyznaczenia granicy Kosowa z [[Macedonia Północna|Macedonią Północną]] Wielka Rudoka może być najwyższym szczytem Kosowa. Należy jednak pamiętać iż przed ogłoszeniem niepodległości przez Kosowo, granica Serbii z Macedonią biegła stokiem poniżej wierzchołka Wielkiej Rudoki |
||
Kolejną kwestią jest czy Wielką Brytanię traktować jako jedno państwo i zdobywać tylko Ben Nevis czy szczyty wszystkich krajów wchodzących w jej skład. |
|||
== Korona Gór Europy == |
|||
Czym innym jest Korona Gór Europy, która nie bierze pod uwagę granic państwowych, lecz granice [[Łańcuch górski|łańcuchów górskich]] lub [[Pasmo górskie|pasm górskich]]. W pierwszym przypadku zawierałaby kilkanaście szczytów, a w drugim kilkaset. W Europie nie istnieje jednak jeden uniwersalny podział łańcuchów górskich na pasma, co powoduje znaczny problem z określeniem konkretnych szczytów. |
Czym innym jest Korona Gór Europy, która nie bierze pod uwagę granic państwowych, lecz granice [[Łańcuch górski|łańcuchów górskich]] lub [[Pasmo górskie|pasm górskich]]. W pierwszym przypadku zawierałaby kilkanaście szczytów, a w drugim kilkaset. W Europie nie istnieje jednak jeden uniwersalny podział łańcuchów górskich na pasma, co powoduje znaczny problem z określeniem konkretnych szczytów. |
||
== Lista szczytów == |
=== Lista szczytów === |
||
Wśród polskich zdobywców Korony Europy najczęściej uznaje się, że lista jej szczytów obejmuje następujące pozycje<ref>Lista szczytów KE według [http://www.koronaeuropy.suder.cc/ koronaeuropy.suder.cc] [dostęp 2019-07-19].</ref><ref>Lista szczytów KE według [http://koronaeuropy.pl/ koronaeuropy.pl] [dostęp 2019-07-19].</ref>: |
|||
{| class="wikitable sortable" |
{| class="wikitable sortable" |
||
Linia 145: | Linia 135: | ||
|align="left"| [[Szwecja]] |
|align="left"| [[Szwecja]] |
||
|align="right"| 2097 |
|align="right"| 2097 |
||
|align="left"| [[Kebnekaise]] |
|align="left"| [[Kebnekaise]] |
||
|- |
|- |
||
|align="center"| 24 |
|align="center"| 24 |
Wersja z 22:40, 3 maj 2024
Ten artykuł należy dopracować |
Korona Europy – spis najwyższych szczytów poszczególnych państw w granicach Europy wraz z ideą zdobycia wszystkich tych wzniesień. Powstała przez analogię do Korony Ziemi czy Korony Himalajów[1][2].
Definicja
Obecnie funkcjonuje równolegle kilka Koron Europy (w języku angielskim najczęściej funkcjonują jako Europe’s Highpoints lub Europe Highest Peaks), różniących się między sobą w niewielkim stopniu – przede wszystkim z uwagi na rozbieżne definiowanie przez autorów południowo-wschodnich granic Europy[3][4].
Dany spis uwzględnia tylko te szczyty, które zdaniem jego autorów leżą w obrębie Europy, nawet jeśli nie są najwyższym punktem danego kraju. Przykładowo, najwyższy szczyt Hiszpanii – Teide (3718 m n.p.m.) leży na Teneryfie w archipelagu Wysp Kanaryjskich, na Oceanie Atlantyckim, zaś w kontynentalnej części Hiszpanii najwyższym szczytem jest Mulhacén. Inny przykład: najwyższy szczyt Kazachstanu – Chan Tengri (7010 m n.p.m.) leży w Azji w górach Tienszan, zaś najwyższe wzniesienie w europejskiej części tego kraju to w zależności od przyjętego wariantu granicy Europy – Iczka (259 m) lub bezimienny[2] szczyt o współrzędnych geograficznych 50°44′09,35″N 58°11′27,31″E/50,735930 58,190920.
Kwestią sporną pozostaje przebieg granicy francusko-włoskiej w rejonie szczytu Mont Blanc. Francuzi twierdzą, iż główny wierzchołek leży w całości po stronie francuskiej, Włosi natomiast, iż granica przebiega granią przez wierzchołek główny.
Wątpliwości budzi także kwestia Kosowa, które nie zostało uznane przez wszystkie państwa członkowskie ONZ, a więc może być traktowane jako autonomiczny okręg Serbii. Dodatkowo według niektórych źródeł najwyższa w Kosowie jest Wielka Rudoka, której wysokość określana jest na 2658 m n.p.m. W przypadku potwierdzenia wysokości oraz dokładnego wyznaczenia granicy Kosowa z Macedonią Północną Wielka Rudoka może być najwyższym szczytem Kosowa. Należy jednak pamiętać iż przed ogłoszeniem niepodległości przez Kosowo, granica Serbii z Macedonią biegła stokiem poniżej wierzchołka Wielkiej Rudoki.
Czym innym jest Korona Gór Europy, która nie bierze pod uwagę granic państwowych, lecz granice łańcuchów górskich lub pasm górskich. W pierwszym przypadku zawierałaby kilkanaście szczytów, a w drugim kilkaset. W Europie nie istnieje jednak jeden uniwersalny podział łańcuchów górskich na pasma, co powoduje znaczny problem z określeniem konkretnych szczytów.
Lista szczytów
Wśród polskich zdobywców Korony Europy najczęściej uznaje się, że lista jej szczytów obejmuje następujące pozycje[5][6]:
Zdobywcy
Przyjmując za najwyższy szczyt Rosji Elbrusa pierwszą osobą, która zdobyła wszystkie szczyty był Brytyjczyk Ginge Fullen. Zrobił to w roku 1999 (zajęło mu to 7 lat)[9][10][11][12]. Pierwszą kobietą, która skompletowała szczyty z takiej listy, była Brytyjka, Rachel Crolla – osiągnęła to w 2007 roku[13]. W 2000 roku podobnie, szeroko zdefiniowaną listę (obejmującą m.in. Szcharę i Ararat), skompletował w rekordowo szybkim czasie Rod Baber – zajęło mu to 835 dni[14][15]. Szwedce Emmie Svensson zajęło to pomiędzy 2017 i 2018 mniej niż rok, przy czym lista ta obejmowała nieco inne szczyty[16][17].
Rachel Crolla wraz z Carlem McKeatingiem napisali przewodnik po najwyższych szczytach Europy Europe’s High Points. Reaching the summit of every country in Europe[4].
Polscy zdobywcy
Pierwszym Polakiem, który skompletował wszystkie szczyty, jest Krzysztof Kapes-Kowalski, zajęło mu to 14 lat i 7 dni. Ostatnią górę zdobył 16 sierpnia 2016[18]. Pierwszą Polką, która zdobyła Koronę Europy, jest Paulina Klonowska-Woźniak – trwało to od 1 marca 2003 do 26 czerwca 2019 roku. Za najwyższy szczyt europejskiej Rosji uznała ona jednak nie Narodną, lecz Elbrus[19].
W sierpniu 2019 roku Koronę Europy zdobyła Anita Polakowska. Skompletowanie pełnej listy zajęło jej zaledwie 30 miesięcy[20].
3 stycznia 2020 roku swój ostatni, 46 szczyt do korony zdobył Paweł Kośmiński, zostając tym samym czwartym Polakiem który stanął na najwyższych szczytach każdego z Europejskich Krajów[21]. Osiągnięcie tego celu wymagało nieco ponad 33 miesięcy.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Leszek Konarski: Rekordowe szczytowanie. tygodnikprzeglad.pl, 2007-06-24. [dostęp 2019-08-09].
- ↑ a b » Korona Europy – Portal Górski – Góry, Skały, Wspinanie, Ścianki Wspinaczkowe – PortalGorski.pl [online], www.portalgorski.pl [dostęp 2019-08-09] .
- ↑ Europe’s Highpoints summitpost.org (ang.) [dostęp 2019-01-31].
- ↑ a b ’„Europe’s High Points. Reaching the summit of every country in Europe”, Rachel Crolla, Carl McKeating, Cicerone 2009, ISBN 978-1-85284-577-3 (ang.).
- ↑ Lista szczytów KE według koronaeuropy.suder.cc [dostęp 2019-07-19].
- ↑ Lista szczytów KE według koronaeuropy.pl [dostęp 2019-07-19].
- ↑ Oficjalne stanowisko władz Kosowa co do najwyższego szczytu państwa zawarte jest w Roczniku Statystycznym Republiki Kosowa: Vjetari Statistikor i Republikës së Kosovës 2022, s.26 Kosovo Agency of Statistics (sq.) [dostęp 2023-03-12].
- ↑ Zobacz Mont Agel.
- ↑ zarchiwizowana strona gingefullen.com. gingefullen.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-24)]. (ang.) [dostęp 2019-01-31].
- ↑ An Interview with Adventurer Ginge Fullen 7summitsproject.com (ang.) [dostęp 2019-01-31].
- ↑ Lista zdobytych szczytów. gingefullen.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-25)]. (ang.) [dostęp 2019-01-31].
- ↑ „The view from the top”. Jon Bugge. phnompenhpost.com (ang.) [dostęp 2019-01-31].
- ↑ Według listy szczytów wskazanych w napisanej przez nią poradniku: „Europe’s High Points. Reaching the summit of every country in Europe”, Rachel Crolla, Carl McKeating (ang.).
- ↑ City executive scales 47th peak to break record independent.co.uk (ang.) [dostęp 2019-01-31].
- ↑ On an all-time high telegraph.co.uk (ang.) [dostęp 2019-01-31].
- ↑ Meet the woman climbing the highest mountain in every European country in under a year telegraph.co.uk (ang.) [dostęp 2019-01-31].
- ↑ Strona internetowa Emmy Svensson, zawierająca relacje ze zdobycia szczytów i ich listę 49peaks.com (ang.) [dostęp 2019-01-31].
- ↑ Super User , Polskie Himalaje 2018 – KRZYSZTOF KAPES-KOWALSKI Z KORONĄ EUROPY [online], www.polskiehimalaje.pl [dostęp 2016-10-01] .
- ↑ Kobieca Korona Europy, portalgorski.pl [dostęp 2019-07-17].
- ↑ Anita Polakowska z Duńkowic zdobyła Koronę Europy, rzeszow.tvp.pl [dostęp 2019-09-03].
- ↑ Kacper Chudzik: Dentysta z Głogowa to czwarty Polak, który zdobył Koronę Europy. glogow.naszemiasto.pl, 2020-01-10. [dostęp 2020-12-13]. (pol.).
Linki zewnętrzne
- przewodnik praktyczny (ang.) Europe’s High Points
- przewodnik praktyczny Korona Europy