Zielenice: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m WP:ZdB Sprzątanie wywołań {{cytuj stronę}} |
Yfhd Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
||
Linia 12: | Linia 12: | ||
}} |
}} |
||
[[Plik:Ulva lactuca - Sowerby.jpg|thumb|Watka ''Ulva lactuca'' zwana także [[Ulwa sałatowa|sałatą morską]]. Ilustracja z: ''Sowerby's English botany'', 1790-1814]] |
[[Plik:Ulva lactuca - Sowerby.jpg|thumb|Watka ''Ulva lactuca'' zwana także [[Ulwa sałatowa|sałatą morską]]. Ilustracja z: ''Sowerby's English botany'', 1790-1814]] |
||
'''Zielenice''' (''Chlorophyta'') – [[Takson parafiletyczny|parafiletyczna]] grupa jednokomórkowych (o strukturze [[wiciowce|wiciowcowej]], kapsalnej i [[kokoid]]alnej) lub wielokomórkowych, samożywnych [[rośliny|roślin]] występujących w wodach słodkich i słonych, rzadko w środowisku lądowym – wówczas są to [[hygrofity|higrofity]] lub [[symbiont]]y. Należy tu ok. 9000 gatunków. Swą polską nazwę wzięły od dominującej barwy [[Chlorofile|chlorofilu a i b]], występują jednak w nich również [[karoteny]] (α-, β- i γ-) i [[ksantofile]] ([[Luteina (barwnik)|luteina]], [[zeaksantyna]], [[wiolaksantyna]], [[neoksantyna]], [[astaksantyna]]). Jako substancja zapasowa wykorzystywana jest głównie [[skrobia]], a u niektórych również [[inulina]] lub podobne do niej związki, [[sacharoza]], [[maltoza]] lub [[erytrytol]]. W [[ściana komórkowa| |
'''Zielenice''' (''Chlorophyta'') – [[Takson parafiletyczny|parafiletyczna]] grupa jednokomórkowych (o strukturze [[wiciowce|wiciowcowej]], kapsalnej i [[kokoid]]alnej) lub wielokomórkowych, samożywnych [[rośliny|roślin]] występujących w wodach słodkich i słonych, rzadko w środowisku lądowym – wówczas są to [[hygrofity|higrofity]] lub [[symbiont]]y. Należy tu ok. 9000 gatunków. Swą polską nazwę wzięły od dominującej barwy [[Chlorofile|chlorofilu a i b]], występują jednak w nich również [[karoteny]] (α-, β- i γ-) i [[ksantofile]] ([[Luteina (barwnik)|luteina]], [[zeaksantyna]], [[wiolaksantyna]], [[neoksantyna]], [[astaksantyna]]). Jako substancja zapasowa wykorzystywana jest głównie [[skrobia]], a u niektórych również [[inulina]] lub podobne do niej związki, [[sacharoza]], [[maltoza]] lub [[erytrytol]]. W [[ściana komórkowa|śxffr |
||
cianie komórkowej]] znajduje się [[celuloza]], a czasem również [[mannan]]y i [[ksylany]]<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Gumiński|imię=Stefan|tytuł=Fizjologia glonów i sinic|wydawca=Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego|miejsce=Wrocław|data=1990|isbn=83-229-0372-3}}</ref>. Zielenice stanowią jedną z trzech linii rozwojowych roślin (obok [[Glaukocystofity|glaukofitów]] i [[krasnorosty|krasnorostów]]). Współcześnie dzielone są na dwie lub cztery równorzędne grupy (gromady). W rygorystycznych ujęciach taksonomicznych do zielenic zaliczane są także [[Rośliny telomowe|rośliny lądowe]], przy czym dla takiego ujęcia stosuje się odrębną nazwę [[rośliny zielone]]. Termin zielenice oznacza w aktualnym ujęciu wszystkie linie rozwojowe roślin zielonych po wyłączeniu z nich roślin lądowych. |
|||
W XIX wieku nazwa ''zielenica'' była stosowana jako polski odpowiednik nazwy rodzaju ''[[Conferva]]''<ref>{{Cytuj książkę | autor = Ernst Haeckel | tytuł = Królestwo pierwotniaków. Popularny przegląd najniższych żyjących istot z dodatkiem naukowym, zawierającym: system pierwotniaków | wydawca = Wende i S-ka | miejsce = Warszawa | data = 1885 | strony = 10 | inni = Julian Steinhaus (tłum.) | url = https://polona.pl/item/20193165/15/}}</ref>, obecnie niewyróżnianego. |
W XIX wieku nazwa ''zielenica'' była stosowana jako polski odpowiednik nazwy rodzaju ''[[Conferva]]''<ref>{{Cytuj książkę | autor = Ernst Haeckel | tytuł = Królestwo pierwotniaków. Popularny przegląd najniższych żyjących istot z dodatkiem naukowym, zawierającym: system pierwotniaków | wydawca = Wende i S-ka | miejsce = Warszawa | data = 1885 | strony = 10 | inni = Julian Steinhaus (tłum.) | url = https://polona.pl/item/20193165/15/}}</ref>, obecnie niewyróżnianego. |
Wersja z 23:01, 16 maj 2017
Systematyka | |
Domena |
{{{domena}}} |
---|---|
Królestwo | |
Gromada |
zielenice |
Nazwa systematyczna | |
{{{nazwa łacińska}}} Reichenbach {{{cytat}}} |
Zielenice (Chlorophyta) – parafiletyczna grupa jednokomórkowych (o strukturze wiciowcowej, kapsalnej i kokoidalnej) lub wielokomórkowych, samożywnych roślin występujących w wodach słodkich i słonych, rzadko w środowisku lądowym – wówczas są to higrofity lub symbionty. Należy tu ok. 9000 gatunków. Swą polską nazwę wzięły od dominującej barwy chlorofilu a i b, występują jednak w nich również karoteny (α-, β- i γ-) i ksantofile (luteina, zeaksantyna, wiolaksantyna, neoksantyna, astaksantyna). Jako substancja zapasowa wykorzystywana jest głównie skrobia, a u niektórych również inulina lub podobne do niej związki, sacharoza, maltoza lub erytrytol. W śxffr cianie komórkowej znajduje się celuloza, a czasem również mannany i ksylany[1]. Zielenice stanowią jedną z trzech linii rozwojowych roślin (obok glaukofitów i krasnorostów). Współcześnie dzielone są na dwie lub cztery równorzędne grupy (gromady). W rygorystycznych ujęciach taksonomicznych do zielenic zaliczane są także rośliny lądowe, przy czym dla takiego ujęcia stosuje się odrębną nazwę rośliny zielone. Termin zielenice oznacza w aktualnym ujęciu wszystkie linie rozwojowe roślin zielonych po wyłączeniu z nich roślin lądowych.
W XIX wieku nazwa zielenica była stosowana jako polski odpowiednik nazwy rodzaju Conferva[2], obecnie niewyróżnianego.
Rozmnażanie
U zielenic obserwuje się znaczną różnorodność procesów rozmnażania. Rozmnażają się zarówno bezpłciowo (poprzez podział komórki, fragmentację plechy, zoospory lub aplanospory) jak i płciowo. W zależności od stopnia rozwoju danego przedstawiciela, w procesie płciowym występuje izogamia (najczęściej), anizogamia lub oogamia. U niektórych grup zachodzi przemiana pokoleń (izomorficzna lub heteromorficzna).
Systematyka
Postęp jaki dokonał się w zakresie badań molekularnych w końcu XX w. i na początku XXI w. pozwolił na znaczącą przebudowę systematyki zielenic, tworzonej wcześniej głównie na podstawie analiz cech morfologicznych i cytologicznych[3]. Odkryte powiązania filogenetyczne pozwalają na identyfikację taksonów monofiletycznych. Ze względu na parafiletyczny charakter samych zielenic, w rygorystycznych pod względem formalnym ujęciach systematycznych do grupy tej zaliczane są rośliny lądowe (Embryophytes), a zielenice dzielone są na 2 (według Lewisa i McCourta 2004 w randze gromad) lub 4 równorzędne grupy.
System zielenic według Lewisa i McCourta (2004) [4]:
Gromada: Chlorophyta
- Podgromada: Chlorophytina
- Klasa: Chlorophyceae
- Rząd: Chlamydomonadales (obejmuje m.in. część dawnych Chlorococcales, Volvocales, Tetrasporales, Chlorosarcinales)
- Rząd: Sphaeropleales (obejmuje m.in. część dawnych Chlorococcales)
- Rząd: Oedogoniales – uwikłowce
- Rząd: Chaetopeltidales
- Klasa: Ulvophyceae – watkowe
- Rząd: Ulotrichales – wstężnicowce
- Rząd: Ulvales – watkowce
- Rząd: Siphonocladales – syfonowce
- Rząd: Caulerpales – pełzatkowce
- Rząd: Dasycladales – dasykladowce
- Klasa: Trebouxiophyceae
- Rząd: Trebouxiales
- Rząd: Microthamniales
- Rząd: Prasiolales
- Rząd: Chlorellales (obejmuje część dawnych Chlorococcales)
- Klasa: Prasinophyceae – prazynofity
- Rząd: Pyramimonadales
- Rząd: Mamiellales
- Rząd: Pseudoscourfieldiales
- Rząd: Chlorodendrales
- Klasa: Chlorophyceae
Gromada: Charophyta
- Klasa: Mesostigmatophyceae
- Klasa: Chlorokybophyceae
- Klasa: Klebsormidiophycae – klebsormidiofitowe
- Klasa: Zygnemophyceae – zrostnice (sprzężnice)
- Rząd: Zygnematales
- Rząd: Desmidiales – (desmidie)
- Klasa: Coleochaetophyceae
- Rząd: Coleochaetales
- Podgromada: Streptophytina
- Klasa: Charophyceae – ramienicowe
- Rząd: Charales – ramienicowce
- Klasa: Embryophyceae – rośliny lądowe
- Klasa: Charophyceae – ramienicowe
Podział zielenic według Adla, Simpsona i innych (2005)[5]
Podział odzwierciedla relacje filogenetyczne i nie ustala rang systematycznych dla podanych grup (kladów) zielenic. Nie odzwierciedla relacji między grupami należącymi do Charophyta z wyjątkiem Streptophytina.
- Chlorophyta Pascher 1914, emend. Lewis i McCourt 2004
- Ulvophyceae Mattox i Stewart 1984
- Trebouxiophyceae Friedl 1995
- Chlorophyceae Christensen 1994
- Chlorodendrales Fritsch 1917
- Prasinophyceae Cavalier-Smith 1998, emend. Lewis i McCourt 2004
- Mesostigma Lauterborn 1894, emend. Lewis w Adl i in. 2005 (Mesostigmata)
- Charophyta Karol i in. 2001, emend. Lewis i McCourt 2004
- (Chlorokybophyceae, Klebsormidiophycae, Zygnemophyceae, Coleochaetophyceae)
- Streptophytina Lewis i McCourt 2004
W dawniejszych podziałach zielenice traktowane były jako jeden takson w randze gromady dzielony na różną liczbę klas klas[potrzebny przypis]:
- prazynofity (Prasinophyceae)
- zielenice właściwe (Chlorophyceae)
- watkowe (Ulvophyceae)
- gałęzatkowate (Cladophorophyceae)
- (Bryopsidophyceae)
- dazyklakowate (Dasycladophyceae)
- trentepoliofitowe (Trentepohliophyceae)
- pleuastrofitowe (Pleurastrophyceae)
- klebsormidiofitowe (Klebsormidiophyceae)
- zrostnice (Zygnematophyceae)
- ramienicowe (Charophyceae)
- ↑ Stefan Gumiński: Fizjologia glonów i sinic. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1990. ISBN 83-229-0372-3.
- ↑ Ernst Haeckel: Królestwo pierwotniaków. Popularny przegląd najniższych żyjących istot z dodatkiem naukowym, zawierającym: system pierwotniaków. Julian Steinhaus (tłum.). Warszawa: Wende i S-ka, 1885, s. 10.
- ↑ Irvine D.E.G.D.M. John 1984: Systematics of the green algae. Academic Press, Inc., London, UK.
- ↑ Louise A. Lewis i Richard M. McCourt: Green algae and the origin of land plants. 2004. [dostęp 3 lutego 2007]. (ang.).
- ↑ Adl, S.M., Simpson, A.G.B., Farmer, M., & 25 innych 2005.The new higher-level classification of eukaryotes with emphasis on the taxonomy of protists. Journal of Eukaryotic Microbiology, 52, 399-451.