Pireus

Pireus

Πειραιάς

Port w Pireusie
Państwo	Grecja
Administracja zdecentralizowana	Attyka
Region	Attyka
Jednostka regionalna	Pireus
Gmina	Pireus
Zarządzający	Janis Moralis↗
Wysokość	0–6 m n.p.m.
Populacja (2011) • liczba ludności	163 688
Nr kierunkowy	210
Kod pocztowy	185xx
Tablice rejestracyjne	Z
Położenie na mapie Grecji Pireus
37°57′N 23°38′E
Strona internetowa

Widok portu w Pireusie

Pireus (gr. Πειραιάς, Pireas; starogrecki / katharewusa Πειραιεύς, Peiraieús, Pireẹfs) – miasto portowe w Grecji, w administracji zdecentralizowanej Attyka, w regionie Attyka, w jednostce regionalnej Pireus, w południowo-zachodniej części aglomeracji ateńskiej. Siedziba i jedyna miejscowość gminy Pireus. W 2011 roku liczyło 163 688 mieszkańców.

Położenie

Pireus leży na górzystym półwyspie, 8 km na płd.-zach. od Aten, najwyższą wznoszącą się tam górą jest Munichia (86,5 m), na której w okresie macedońskim znajdował się gród. Trzy okrągłe zatoki (Pireus, Zea i Munichia) stanowiły naturalne porty, które stanowiły podstawę morskiej potęgi starożytnych Aten.

Pireus antyczny

Pireus był najważniejszym portem starożytnych Aten. Usytuowany w doskonale ufortyfikowanej naturalnej zatoce, dzielił się na trzy mniejsze porty: Kantharos, Zea i Munichia.

W czasach wczesnego antyku Pireus był kamienistą wyspą (Munichia – współcześnie Kastella), połączoną z lądem wąską, zalewaną przez morską wodę ścieżką, która w suchym okresie była wykorzystywana do pozyskiwania soli. Nazywała się Halipedon i jej podłoże pozwalało, mimo trudności, na jej przebycie.

Z biegiem czasu ląd się utwardził, ustało zalewanie wodą i we wczesnych czasach klasycznych przejście stało się bezpieczne. Temistokles przewidując odwetowy atak Persów, jeszcze przed bitwą pod Maratonem – w latach (493–492) p.n.e. rozpoczął budowę fortyfikacji Pireusu. Wtedy Pireus zwiększył swoje znaczenie i jako port o głębokiej wodzie, zastąpił dotychczasowy w Faleronie, stając się portem wojennym Aten (493 p.n.e.). Powstałe tam stocznie wybudowały flotę walczącą później pod Salaminą.

Fortyfikacje zostały ukończone w 460 p.n.e. przez Kimona i Peryklesa. Później Pireus był połączony z Atenami Długimi Murami, budowanymi w latach 461–457 p.n.e., dającymi bezpieczne połączenie między oboma miastami, wzdłuż obecnej ulicy Pireos (Οδός Πειραιώς) i przebiegającej tędy naziemnie linii metra.

Przyległe do portu miasto na planie prostopadłych ulic otaczających port, hale kolumnowe i doki, zostało zaplanowane przez Hippodamosa z Miletu. Agora w Pireusie została później nazwana jego imieniem.

Podczas wojen peloponeskich Pireus był głównym portem Aten i podzielił ich los. Spartanie spalili Pireus i zburzyli mury. Dopiero po restaurowaniu demokracji Konon odbudował mury w 392 p.n.e.

Kolejne zniszczenia miały miejsce po zdobyciu Pireusu przez Sullę, gdy został opanowany przez Rzymian. Dzieła dokończyli Goci pod wodzą Alaryka w 395.

W okresie bizantyjskim port był wykorzystywany okresowo ze względu na dużą odległość od stolicy – Konstantynopola. W czasie okupacji tureckiej Pireus był opuszczony – była tam tylko komora celna i klasztor świętego Spirydona.

Część murów fortyfikacji Temistoklesa, otaczających linię brzegową, przetrwała w stanie częściowej ruiny, ale w bardzo dobrym stanie przyziemia, do dni dzisiejszych i są częścią promenady. Odkopano pozostałości neos oikoi, w których były podczas zimy przechowywane triremy. Wykopaliska te są źródłem informacji o antycznej żegludze i budowie statków.

Pireus współczesny

Nocny prom opuszcza port w Pireusie udając się na Dodekanez

Wraz z powstaniem niepodległej Grecji i proklamowaniem Aten stolicą rozpoczął się gwałtowny rozwój miasta, powstało wiele okazałych budynków. Jednym z nich jest gmach teatru miejskiego, będący przykładem budownictwa klasycystycznego.

Pireus jest jednym z najważniejszych centrów przemysłowych współczesnej Grecji, największym jej portem, trzecim co do wielkości portem Morza Śródziemnego, a według bieżących prognoz, od roku 2019 także pierwszym pod względem przeładunków kontenerowych. Z Atenami łączy go linia metra i Pireus stanowi z nimi wspólny kompleks miejski. Liczba mieszkańców demos (gminy) Pireus (Δήμος Πειραιóς) wynosi 163 688 (2011).

Baseny portowe – Kantaros, położone w centrum miasta, stanowi największy z attyckich portów promowych, przyjmując największe jednostki i łącząc kontynent z Kretą, Cykladami, Dodekanezem i wieloma z południowych i północnych wysp Egejskich. We wschodniej części basenu portowego działa duży dworzec morski, obsługi połączeń międzynarodowych, głównie wycieczkowców. Zachodnia część portu, tj. zespół basenów zajmujący znaczną część przedmieść Drapetsona i Kieratsini, jest wykorzystywana do obsługi ładunków cargo. Z Drapetsony, lokalnymi promami, kursującymi non-stop, Pireus połączony jest z kolejnym, węzłowym portem promowym na sąsiedniej wyspie Salaminie. Ponadto istnieją mniejsze porty lokalne, nowy i aktualnie wciąż rozbudowywany, wielki port kontenerowy (aktualnie w gestii inwestora chińskiego) i porty wojenne (Zea i Munichia) oraz duże mariny sportowo-turystyczne. Największa z nich zlokalizowana jest obok słynnej hali sportowej w kształcie „spodka” SEF (Stadio Irinis kie Filias – Stadion Pokoju i Przyjaźni), położonej w Nowym Faleronie.

Przynależność administracyjna

Pireus to nazwa jednej z jednostek municypalnych, leżącą na płd.-zach. od Aten, wchodzących w skład metropolii ateńskiej. Cztery pozostałe jednostek municypalne, które kiedyś były dzielnicami Pireusu, mają teraz własne samorządy i w Grecji, formalnie stanowią oddzielne miasta (podobnie jak każda z dzielnic Aten). Są to: Kieratsini-Drapetsona, Koridalos, Nikiea-Ajos Joanis Rendis i Perama. Liczba ludności tych siedmiu jednostek wynosi 448 997 (2011) i jest częścią ludności Wielkich Aten. Pireus był też stolicą Nomarchii Pireusu, rozłożonej w południowej Attyce, na Wyspach Sarońskich, północnym Półwyspie Argolidzkim oraz wyspie Kithirze. Administracyjnie gmina Pireus należy do regionu Attyka.

Uczelnie

• Uniwersytet w Pireusie [1]
• TEI – wyższa uczelnia techniczna typu greckiego, zbliżonego do polskich WSI [2]

Muzea

Muzeum Archeologiczne [3]

Miejska Galeria Malarstwa [4]

Kluby sportowe

• Olympiakos SFP – piłka nożna – Stadion Karaiskaki [5]
• Olympiakos Pireus – koszykówka – Stadion Pokoju i Przyjaźni [6]
• Ethnikos Pireus

Interesujące miejsca

• Główny port
• Pasalimani (Zea)
• Mikrolimano
• Krążownik pancerny „Georgios Averof” (Trokadero Marina, Palaio Faliro), okręt-muzeum, pływał w latach 1911–1955.

Miasta partnerskie

• Wilno, Litwa
• Marsylia, Francja
• Worcester, Stany Zjednoczone
• Ostrawa, Czechy
• Baltimore, Stany Zjednoczone
• Gałacz, Rumunia
• Warna, Bułgaria
• Szanghaj, Chińska Republika Ludowa

Ciekawostka

Pireus znany jest również dzięki przebojowi Dzieci Pireusu (gr. Τα παιδιά του Πειραιά), śpiewanemu przez Melinę Mercouri, pochodzącego z filmu Nigdy w niedzielę reż. Jules’a Dassina.

Linki zewnętrzne

• Historia portu w Pireusie (ang.)
• Państwowa służba statystyczna Grecji