Dolina Rybiego Potoku: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Jahusyta (dyskusja | edycje)
m Dodano wcześniejsze nazwy doliny oraz przypis., drobne merytoryczne
Selso (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne
Linia 1: Linia 1:
[[Plik:Dolina Rybiego Potoku - mapa.png|thumb|250px|Mapa doliny]]
[[Plik:Dolina Rybiego Potoku - mapa.png|thumb|250px|Mapa doliny]]
'''Dolina Rybiego Potoku''' ({{w języku|de|Fischseetal}}, {{w języku|sk|dolina Rybieho potoka}}, {{w języku|hu|Halas-tavi-völgy}}, daw. także ''Dolina Morskiego Oka'', ''Dolina Mickiewicza''<ref>{{Cytuj |autor = Robarts - University of Toronto |tytuł = Przewodnik ilustrowany po ces. król. austr. kolejach pastwowych na szlakach ... [Galicji] |data = 1892 |data dostępu = 2020-04-20 |wydawca = Wiede : Druk. i nak. zakadu artystychnego Steyrermühl |url = http://archive.org/details/przewodnikilustr02smuoft}}</ref>) – dolina w [[Tatry Wysokie|Tatrach Wysokich]], odgałęzienie [[Dolina Białki|Doliny Białki]]<ref name=wet/>. Powierzchnia doliny wynosi ok. 11,5 km², długość ok. 5,5 km<ref name=nyka/>. Granice doliny tworzą:
'''Dolina Rybiego Potoku''' ({{w języku|de|Fischseetal}}, {{w języku|sk|dolina Rybieho potoka}}, {{w języku|hu|Halas-tavi-völgy}}, dawniej także ''Dolina Morskiego Oka'', ''Dolina Mickiewicza''<ref>{{Cytuj |autor = Robarts - University of Toronto |tytuł = Przewodnik ilustrowany po ces. król. austr. kolejach pastwowych na szlakach ... [Galicji] |data = 1892 |data dostępu = 2020-04-20 |wydawca = Wiede : Druk. i nak. zakadu artystychnego Steyrermühl |url = http://archive.org/details/przewodnikilustr02smuoft}}</ref>) – dolina w [[Tatry Wysokie|Tatrach Wysokich]], odgałęzienie [[Dolina Białki|Doliny Białki]]<ref name=wet/>. Powierzchnia doliny wynosi ok. 11,5 km², długość ok. 5,5 km<ref name=nyka/>. Granice doliny tworzą:
* [[północno-wschodnia grań Szpiglasowego Wierchu]]
* [[północno-wschodnia grań Szpiglasowego Wierchu]]
* [[grań główna Tatr]] na odcinku od [[Szpiglasowy Wierch|Szpiglasowego Wierchu]] po [[Rysy]]
* [[grań główna Tatr]] na odcinku od [[Szpiglasowy Wierch|Szpiglasowego Wierchu]] po [[Rysy]]

Wersja z 17:38, 20 kwi 2020

Mapa doliny

Dolina Rybiego Potoku (niem. Fischseetal, słow. dolina Rybieho potoka, węg. Halas-tavi-völgy, dawniej także Dolina Morskiego Oka, Dolina Mickiewicza[1]) – dolina w Tatrach Wysokich, odgałęzienie Doliny Białki[2]. Powierzchnia doliny wynosi ok. 11,5 km², długość ok. 5,5 km[3]. Granice doliny tworzą:

Dolina odgałęzia się na wysokości około 1150 m, w odległości około 4, 5 km na południe od Łysej Polany. Ma jedno odgałęzienie – Dolinkę za Mnichem i typową dla dolin polodowcowych budowę piętrową. W środkowym piętrze doliny znajduje się największe jezioro tatrzańskie – Morskie Oko. Wyższe piętra to podcięte progami lodowcowymi Czarnostawiański Kocioł, Bańdzioch, Kocioł Kazalnicy i Dolina za Mnichem. W dolinie występują utworzone przez lodowce moreny boczne, moreny czołowe i moreny denne[5]. Doliną płynie Rybi Potok wypływający z Morskiego Oka. Na tyłach starego schroniska, po wschodniej stronie potoku znajduje się małe, gruszkowatego kształtu jeziorko – Stawek przy Stadliskach[6]. Nieco poniżej Rybi Potok rozlewa się w kolejne jeziorka – Rybie Stawki: Małe Morskie Oko, Żabie Oko i Małe Żabie Oko. W pobliżu gajówki pod Wantą Rybi Potok łączy się z Białą Wodą, tworząc Białkę.

W ukształtowaniu doliny wyraźnie widoczne jest działanie lodowca: kotły, piętrowy układ, podcięcia zboczy, ogładzone skały, usypiska moren bocznych i morena czołowa (jeden z ładniejszych przykładów), na której zbudowano schronisko. W dolinie można zobaczyć wszystkie piętra roślinne od regla dolnego po środowisko turni (jedyny taki obszar w Polsce). Szczególnie cenne są zachowane pierwostany górnoreglowych borów świerkowo-limbowych. Flora doliny składa się z ok. 350 gatunków roślin naczyniowych, w tym ok. 170 gatunków to rośliny wysokogórskie. W dolinie spotyka się także jelenie (rykowisko koło Wanty), niedźwiedzie, rysie, świstaki tatrzańskie i kozice[3].

Dolina Rybiego Potoku jest dostępna dla turystów. Wytyczone w niej szlaki turystyczne prowadzą w kierunku schroniska i Morskiego Oka. Jeszcze przed schroniskiem odchodzi znakowana droga przez grzbiet Opalonego do Doliny Pięciu Stawów Polskich. W pobliżu schroniska zbiegają się drogi prowadzące wokół Morskiego Oka, nad Czarny Staw i dalej na Rysy lub przez Kazalnicę na Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem, przez Dolinę za Mnichem na Wrota Chałubińskiego lub na Szpiglasową Przełęcz i dalej do Doliny Pięciu Stawów Polskich[3].

W Dolinie Rybiego Potoku jest kilka polan: Włosienica, Szałasiska, Polanka pod Uboczą, Stadliska. Ich stan jest różny. Włosienica jest wybrukowana kamieniami, na Szałasiskach znajduje się obozowisko taterników, Polanka pod Uboczą i Stadliska zarastają lasem[5]. Dolina miała swoją przeszłość pasterską. Istniały w niej dwie hale: Hala Morskie Oko i Hala za Mnichem[2]. Górna granica lasu nie uległa jednak wskutek pasterstwa sztucznemu obniżeniu, jak bywało to na innych halach. Na dnie doliny nastąpiło natomiast jej naturalne obniżenie wskutek inwersji temperatury[5].

Szlaki turystyczne

szlak turystyczny czerwony – czerwony z Toporowej Cyrhli przez Psią Trawkę, Rówień Waksmundzką, dalej Doliną Rybiego Potoku wzdłuż szosy nad Morskie Oko i obok Czarnego Stawu na Rysy.
  • Czas przejścia od Wodogrzmotów Mickiewicza do schroniska nad Morskim Okiem: 1:30 h, ↓ 1:15 h
  • Czas przejścia od schroniska do Czarnego Stawu: 50 min, ↓ 40 min
  • Czas przejścia od schroniska na Rysy: 3:50 h, ↓ 3:10 h
szlak turystyczny czerwony – asfaltowa szosa z parkingu na polanie Palenica Białczańska (niedostępna dla samochodów), łącząca się z czerwonym szlakiem przed Wodogrzmotami Mickiewicza. Czas przejścia z Palenicy nad Morskie Oko: 2:20 h, ↓ 1:55 h
szlak turystyczny czerwony – czerwony dookoła Morskiego Oka. Czas przejścia: 50 min
szlak turystyczny niebieski – niebieski znad Morskiego Oka przez Świstówkę Roztocką do schroniska PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich. Czas przejścia: 2 h, w drugą stronę 1:40 h
szlak turystyczny żółty – żółty znad Morskiego Oka na Szpiglasową Przełęcz („Ceprostrada”). Czas przejścia: 2:15 h, ↓ 1:40 h
szlak turystyczny czerwony – czerwony od szlaku żółtego na Wrota Chałubińskiego. Czas przejścia: 1 h, ↓ 45 min
szlak turystyczny zielony – zielony znad Czarnego Stawu przez Kazalnicę Mięguszowiecką na Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem. Czas przejścia: 2:30 h, ↓ 2 h[7]

Przypisy

  1. Robarts - University of Toronto, Przewodnik ilustrowany po ces. król. austr. kolejach pastwowych na szlakach ... [Galicji], Wiede : Druk. i nak. zakadu artystychnego Steyrermühl, 1892 [dostęp 2020-04-20].
  2. a b Witold Henryk Paryski, Zofia Radwańska-Paryska, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-71-04-009-1
  3. a b c Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. XIII, Latchorzew: Wydawnictwo „Trawers”, 2006, ISBN 83-915859-1-3
  4. Tatry Wysokie i Bielskie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000, Warszawa, Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2005/06, ISBN 83-87873-26-8
  5. a b c Władysław Cywiński, Grań Żabiego. Przewodnik szczegółowy, tom 7, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 1999, ISBN 83-7104-024-5
  6. Józef Nyka, Dolina Rybiego Potoku (Morskiego Oka). Monografia krajoznawcza, Warszawa: Sport i Turystyka,1956
  7. Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2005. ISBN 83-88112-35-X.