Jarmark: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
+link do ujednoznacznienia |
źródła/przypisy |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{inne znaczenia}} |
{{inne znaczenia}} |
||
[[Plik:Jarmark Świętojański Poznań 2007 RB1.JPG|thumb|[[Jarmark Świętojański (Poznań)|Jarmark Świętojański w Poznaniu]] w |
[[Plik:Jarmark Świętojański Poznań 2007 RB1.JPG|thumb|[[Jarmark Świętojański (Poznań)|Jarmark Świętojański w Poznaniu]] w 2007 roku.]] |
||
[[Plik:Lublin plac zamkowy jarmark.jpg|thumb|[[Zamek w Lublinie|Plac Zamkowy]] w [[Lublin]]ie podczas [[Jarmark Jagielloński w Lublinie|Jarmarku Jagiellońskiego]].]] |
[[Plik:Lublin plac zamkowy jarmark.jpg|thumb|[[Zamek w Lublinie|Plac Zamkowy]] w [[Lublin]]ie podczas [[Jarmark Jagielloński w Lublinie|Jarmarku Jagiellońskiego]].]] |
||
'''Jarmark''' ([[Język niemiecki|niem.]] ''Jahrmarkt'' – ''targ doroczny'') – rodzaj [[targ]]u [[średniowiecze|średniowiecznego]] o znaczeniu ponadlokalnym, będącego centrum wymiany [[towar]]ów handlu dalekosiężnego. |
'''Jarmark''' ([[Język niemiecki|niem.]] ''Jahrmarkt'' – ''targ doroczny'') – rodzaj [[targ]]u [[średniowiecze|średniowiecznego]] o znaczeniu ponadlokalnym, będącego centrum wymiany [[towar]]ów handlu dalekosiężnego<ref>https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/jarmark;3917000.html.</ref>. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
W [[Średniowiecze|średniowieczu]] była to jedna z podstawowych form wolnego [[handel|handlu]], głównie [[Handel hurtowy|hurtowego]]. Jarmarki organizowano corocznie w stałych terminach, najczęściej przy okazji [[Święto|święta]] [[Kościół (organizacja)|kościelnego]]. [[Przywilej]]e świeckie i kościelne gwarantowały [[Kupiec|kupcom]] bezpieczeństwo osobiste i nienaruszalność [[Mienie|mienia]] (''pokój jarmarczny, pokój królewski, pax Dei''), a miejscowe władze miały obowiązek ograniczyć na czas jarmarku [[Cech rzemiosła|cechowy]] [[monopol]] sprzedaży i nadzorować prawidłowość dokonywanych transakcji (miary, wagi, ceny). Jarmarki trwały od |
W [[Średniowiecze|średniowieczu]] była to jedna z podstawowych form wolnego [[handel|handlu]], głównie [[Handel hurtowy|hurtowego]]. Jarmarki organizowano corocznie w stałych terminach, najczęściej przy okazji [[Święto|święta]] [[Kościół (organizacja)|kościelnego]]. [[Przywilej]]e świeckie i kościelne gwarantowały [[Kupiec|kupcom]] bezpieczeństwo osobiste i nienaruszalność [[Mienie|mienia]] (''pokój jarmarczny, pokój królewski, pax Dei''), a miejscowe władze miały obowiązek ograniczyć na czas jarmarku [[Cech rzemiosła|cechowy]] [[monopol]] sprzedaży i nadzorować prawidłowość dokonywanych transakcji (miary, wagi, ceny). Jarmarki trwały od 1–2 dni do 2 tygodni. Niekiedy na jarmarkach czas ten dzielono na terminy wystawiania towarów, zawierania umów i rozliczania zobowiązań. Masowy napływ na jarmarki kupców i klientów przyczyniał się do rozkwitu [[Miasto|miast]] jarmarcznych. Od początku XII wieku funkcjonowały jarmarki, na których wymieniano towary z [[Bliski Wschód|Bliskiego Wschodu]] oraz zachodniej i północnej części [[Europa|Europy]]. Najpopularniejsze były jarmarki szampańskie. Jarmarki pełniły również rolę [[Ekspozycja w handlu – targi|wystaw]] i [[Giełda towarowa|giełd towarowych]], a [[Transakcja (finanse)|transakcje]] oparte były głównie na [[kredyt bankowy|kredycie]]. Rozwijały się rozmaite formy zobowiązań i [[Spółka handlowa|spółek handlowych]]. W XVI wieku wraz z rozwojem [[Transport|komunikacji]] i pojawieniem się nowych form handlu rola jarmarków znacząco się zmniejszyła. |
||
== W Polsce == |
== W Polsce == |
||
W [[Polska|Polsce]] jarmarki upowszechniły się w |
W [[Polska|Polsce]] jarmarki upowszechniły się w XIII wieku w [[Gdański Jarmark św. Dominika|Gdańsku]] i we [[Wrocław]]iu, a w [[wiek]]ach późniejszych we [[Lwów|Lwowie]], [[Łuck]]u, [[Grodno|Grodnie]], [[Wilno|Wilnie]] (głównie [[Użytki leśne|produkty leśne]]); [[Jarosław (województwo podkarpackie)|Jarosławiu]], [[Kłecko|Kłecku]] ([[sukno|sukna]]), [[Przemyśl]]u, [[Przeworsk]]u ([[wół|woły]]); [[Kraków|Krakowie]], [[Sandomierz]]u, [[Kazimierz Dolny|Kazimierzu Dolnym]], [[Płock]]u, [[Toruń|Toruniu]] ([[zboża]]) i [[Lublin]]ie ([[wina węgierskie]], zboża, woły). |
||
Na jarmarkach skupowano towary wywożone masowo (szlakami wodnymi i lądowymi) na zachód [[Europa|Europy]] ([[zboża]], [[futro|futra]], [[wół|woły]], [[Użytki leśne|produkty leśne]], [[len]]). Z zachodniej |
Na jarmarkach skupowano towary wywożone masowo (szlakami wodnymi i lądowymi) na zachód [[Europa|Europy]] ([[zboża]], [[futro|futra]], [[wół|woły]], [[Użytki leśne|produkty leśne]], [[len]]). Z zachodniej Europy przywożono [[sukno]], wyroby metalowe, korzenie, [[wino]], dobra luksusowe. |
||
Współcześnie nieliczne istniejące nadal jarmarki mają miejscowy zasięg lub stanowią rodzaj [[festyn]]u ([[Jarmark św. Dominika]] w [[Gdańsk]]u, [[Jarmark Jagielloński w Lublinie|Jarmark Jagielloński]] w [[Lublin]]ie lub coroczny jarmark odbywający się 15 sierpnia w [[Skotniki (powiat piotrkowski)|Skotnikach]]). |
Współcześnie nieliczne istniejące nadal jarmarki mają miejscowy zasięg lub stanowią rodzaj [[festyn]]u ([[Jarmark św. Dominika]] w [[Gdańsk]]u, [[Jarmark Jagielloński w Lublinie|Jarmark Jagielloński]] w [[Lublin]]ie lub coroczny jarmark odbywający się 15 sierpnia w [[Skotniki (powiat piotrkowski)|Skotnikach]]). |
||
Linia 25: | Linia 25: | ||
* {{Nazwy od|Jarmark}} |
* {{Nazwy od|Jarmark}} |
||
* {{Występuje|Jarmark}} |
* {{Występuje|Jarmark}} |
||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
|||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* ''Encyklopedia Historii Gospodarczej Polski do 1945 roku'', Henryk Samsonowicz, Warszawa 1981, t. I, s. |
* ''Encyklopedia Historii Gospodarczej Polski do 1945 roku'', Henryk Samsonowicz, Warszawa 1981, t. I, s. 279–281 |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
{{Kontrola autorytatywna}} |
||
[[Kategoria:Historia gospodarcza średniowiecza]] |
|||
[[Kategoria:Jarmarki| ]] |
[[Kategoria:Jarmarki| ]] |
||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Historia gospodarcza]] |
||
[[Kategoria:Handel detaliczny]] |
|||
[[Kategoria:Handel hurtowy]] |
Wersja z 00:31, 15 lis 2021
Jarmark (niem. Jahrmarkt – targ doroczny) – rodzaj targu średniowiecznego o znaczeniu ponadlokalnym, będącego centrum wymiany towarów handlu dalekosiężnego[1].
Historia
W średniowieczu była to jedna z podstawowych form wolnego handlu, głównie hurtowego. Jarmarki organizowano corocznie w stałych terminach, najczęściej przy okazji święta kościelnego. Przywileje świeckie i kościelne gwarantowały kupcom bezpieczeństwo osobiste i nienaruszalność mienia (pokój jarmarczny, pokój królewski, pax Dei), a miejscowe władze miały obowiązek ograniczyć na czas jarmarku cechowy monopol sprzedaży i nadzorować prawidłowość dokonywanych transakcji (miary, wagi, ceny). Jarmarki trwały od 1–2 dni do 2 tygodni. Niekiedy na jarmarkach czas ten dzielono na terminy wystawiania towarów, zawierania umów i rozliczania zobowiązań. Masowy napływ na jarmarki kupców i klientów przyczyniał się do rozkwitu miast jarmarcznych. Od początku XII wieku funkcjonowały jarmarki, na których wymieniano towary z Bliskiego Wschodu oraz zachodniej i północnej części Europy. Najpopularniejsze były jarmarki szampańskie. Jarmarki pełniły również rolę wystaw i giełd towarowych, a transakcje oparte były głównie na kredycie. Rozwijały się rozmaite formy zobowiązań i spółek handlowych. W XVI wieku wraz z rozwojem komunikacji i pojawieniem się nowych form handlu rola jarmarków znacząco się zmniejszyła.
W Polsce
W Polsce jarmarki upowszechniły się w XIII wieku w Gdańsku i we Wrocławiu, a w wiekach późniejszych we Lwowie, Łucku, Grodnie, Wilnie (głównie produkty leśne); Jarosławiu, Kłecku (sukna), Przemyślu, Przeworsku (woły); Krakowie, Sandomierzu, Kazimierzu Dolnym, Płocku, Toruniu (zboża) i Lublinie (wina węgierskie, zboża, woły).
Na jarmarkach skupowano towary wywożone masowo (szlakami wodnymi i lądowymi) na zachód Europy (zboża, futra, woły, produkty leśne, len). Z zachodniej Europy przywożono sukno, wyroby metalowe, korzenie, wino, dobra luksusowe.
Współcześnie nieliczne istniejące nadal jarmarki mają miejscowy zasięg lub stanowią rodzaj festynu (Jarmark św. Dominika w Gdańsku, Jarmark Jagielloński w Lublinie lub coroczny jarmark odbywający się 15 sierpnia w Skotnikach).
W potocznej polszczyźnie nazwy targ i jarmark używane są zamiennie.
Zobacz też
- Stragan
- Artykuły i przekierowania do artykułów zaczynające się od „Jarmark”
- Występowanie tekstu „Jarmark” w tytułach artykułów i w przekierowaniach
Przypisy
Bibliografia
- Encyklopedia Historii Gospodarczej Polski do 1945 roku, Henryk Samsonowicz, Warszawa 1981, t. I, s. 279–281