Johann Sebastian Bach: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 11:09, 26 mar 2008

Johann Sebastian Bach (ur. 21 marca 1685 w Eisenach, zm. 28 lipca 1750 w Lipsku) – kompozytor niemiecki muzycznej epoki baroku, organista i nauczyciel muzyki. Był ósmym i ostatnim dzieckiem Johanna Ambrosiusa Bacha, miejskiego muzyka i Marii Elisabeth Lämmerhirt.

Pochodził z rodu liczącego kilkaset lat. Każdy członek tego rodu nosił imię Johann.

Grał na klawesynie i skrzypcach, słynął jako wirtuoz gry na organach. Działał w Weimarze jako skrzypek dworski, potem przebywał w Köthen na stanowisku nadwornego kompozytora i kapelmistrza. Większą część życia spędził jednak w Lipsku, gdzie pracował jako kantor i główny organista kościoła św. Tomasza (od 1723 aż do śmierci). W związku z tą funkcją napisał ponad 200 kantat kościelnych. Uprawiał wszystkie ówczesne gatunki muzyczne poza operą. Był mistrzem w komponowaniu muzyki polifonicznej – doprowadził do doskonałości barokową formę fugi (Das Wohltemperierte Klavier, Kunst der Fuge). Znany z rubasznego humoru, do końca życia uwielbiał zabawy i picie wina. Ostatnie lata życia Bach spędził przede wszystkim na walce z postępującą ślepotą.

Bach należał do najbardziej chyba zdumiewającej muzycznej rodziny w historii. Przez ponad 200 lat w rodzinie tej byli muzycy i kompozytorzy. Ojciec Bacha, wujkowie i starszy brat byli zawodowymi muzykami. Tak samo inni, dalsi krewni. Trzech synów (Wilhelm Friedemann Bach, Carl Philipp Emanuel Bach i Johann Christian Bach) stało się ważnymi muzykami i kompozytorami swoich czasów.

Bach miał dwadzieścioro ślubnych dzieci. Był człowiekiem niezwykle pobożnym, czemu dawał wyraz w świadomym preferowaniu w swojej twórczości muzyki kościelnej, pisanej "ku większej chwale Bożej". J. S. Bach jest autorem ponad 1000 znanych utworów, przypuszczalnie wiele również zaginęło, jako że styl muzyczny kompozytora pod koniec jego życia uważany był za anachroniczny, a dzieła za mało wartościowe. Po śmierci zapomniany. "Odkryty" ponownie przez Feliksa Mendelssohna-Bartholdy'ego, który w 1829 zaprezentował wykonanie Pasji według Św. Mateusza.

Biografia

Jan Sebastian Bach urodził się w Eisenach, w Niemczech, w 1685. Jego ojciec, Johann Ambrosius Bach, był muzykiem w Eisenach i do jego zadań należało między innymi organizowanie muzyki świeckiej w mieście, jak również uczestniczenie w muzyce kościelnej pod kierownictwem organisty kościelnego. Wujkowie również byli zawodowymi muzykami, od organistów kościelnych i nadwornych muzyków, do kompozytorów. Prawdopodobnie Jan Sebastian bardzo wcześnie rozpoczął przepisywanie nut i granie na różnych instrumentach.

Matka Bacha zmarła w 1694, a wkrótce także nagle zmarł ojciec w lutym 1695. Jan Sebastian nie miał jeszcze wtedy 10 lat. Przeprowadził się do swojego starszego brata, Johanna Christopha, który był organistą w Ohrdruf. W jego domu Bach kontynuował przepisywanie nut, naukę i grę na różnych instrumentach.

Właśnie w Ohrdruf Bach zaczął uczyć się o budowie organów. Organy w kościele w Ohrdruf wymagały, wydaje się, ciągłej naprawy i często posyłano młodego Bacha, by naprawił lub wymienił niektóre części. Organy były najbardziej skomplikowanym instrumentem w całej Europie. Praktyczna wiedza o budowie organów przydała się mu później, kiedy na nich grał.

W szkole Bach często podróżował by usłyszeć, jak grają wielcy organiści Niemiec, tacy jak Georg Böhm, Dietrich Buxtehude (do historii przeszła piesza wędrówka Bacha do Lubeki przez całe Niemcy w celu usłyszenia gry Buxtehudego) i Johann Adam Reinken. Po skończeniu szkoły (Bach skończył szkołę łacińską w wieku 18 lat, bardzo wcześnie jak na tamte czasy) Bach został organistą w Arnstadt w 1703. Wkrótce zaczął rozglądać się za lepszą posadą. Dzięki swojej wirtuozerii, wkrótce zaoferowano mu pracę w Mühlhausen. Niektóre z jego wcześniejszych, znanych dzieł pochodziły z tamtego okresu (niektórzy twierdzą, że także Toccata i fuga d-moll, BWV 565), ale dużo z muzyki skomponowanej w tym okresie zaginęło.

Wciąż niezadowolony z pracy w Mühlhausen, w 1708 Bach podjął pracę jako nadworny organista i koncertmistrz na dworze książęcym w Weimarze. Tutaj miał możliwość nie tylko gry na organach, ale również komponowania i grania bardziej różnorodnego repertuaru muzyki koncertowej z zespołem książęcym. Właśnie w Weimerze Bach rozpoczyna częstsze tworzenie muzyki kontrapunktowej. Najbardziej znanym z tych dzieł jest prawdopodobnie Das Wohltemperierte Klavier, który składa się z 48 preludiów i fug, po jednej parze dla każdej tonacji.

Również w Weimarze Bach zaczął pracę nad Orgelbüchlein dla swego syna Wilhelma Friedemanna. Ta książeczka muzyki organowej zawiera tradycyjne luterańskie hymny kościelne ułożone w sposób łatwy do nauki dla studentów organistyki. To niekompletne dzieło świadczy o tym, że już wtedy Bach miał powołanie do nauczania i uwielbienie tradycyjnych chorałów jako formy i źródła inspiracji. Szczególnie istotne jest jego zamiłowanie do nauczania. Prawie nie było okresu w życiu Bacha, kiedy nie miałby jakiegoś ucznia na stałe, a oprócz tego zawsze w jego domu było wielu prywatnych studentów, między innymi takich osobistości XVIII wieku jak Johann Friedrich Agricola. Również dzisiaj uczniowie praktycznie każdego instrumentu wcześnie napotykają na dzieła Bacha.

Wyczuwając wzmożone napięcie na dworze książęcym w Weimarze, Bach ponownie rozpoczął poszukiwanie bardziej stałej pracy zgodnej z jego zainteresowaniami muzycznymi. Książę Leopold z Köthen zatrudnił Bacha jako kapelmistrza. Książę Leopold, sam będąc muzykiem, doceniał talent Bacha, dobrze go wynagradzał i dał mu znaczną swobodę w komponowaniu i graniu. Jednak książę był kalwinistą i nie chciał skomplikowanych dzieł kościelnych, więc w tym czasie większość dzieł Bacha jest z natury świecka. Wiele z dzieł instrumentalnych, między innymi Koncerty brandenburskie, pochodzi z tego okresu.

W 1723, Jan Sebastian Bach został kantorem w kościele św. Tomasza w Lipsku. Ta posada wymagała od niego nie tylko nauczania śpiewu w Szkole św. Tomasza, ale także cotygodniowego dostarczania muzyki do dwóch głównych kościołów Lipska. Bach podjął się komponowania nowego utworu muzyki kościelnej na każdy tydzień. Ta męcząca praca stworzyła jedne z najlepszych utworów, z których znaczna część przetrwała. Większość kantat z tamtego okresu bazuje na czytaniach Biblii przewidzianych na dany tydzień.

Na święta kościelne, takie jak Boże Narodzenie, Wielki Piątek czy Wielkanoc, Bach tworzył kantaty szczególnie piękne, z czego najbardziej znany jest Magnificat D-dur (BWV 243) na Boże Narodzenie i Pasja według św. Mateusza (BWV 244) na Wielki Piątek. Sam kompozytor uważał tę Pasję jako jedno z jego najważniejszych dzieł. W listach pisał o niej jako o wielkiej Pasji i bardzo dokładnie stworzył manuskrypt dzieła.

Życie rodzinne

Plik:Morning prayers in the family of Sebastian Bach.jpg

Życie rodzinne Jana Sebastiana Bacha

Bach poślubił swoją daleką kuzynkę, Marię Barbarę, w 1707 w Dornheim, po otrzymaniu spadku 50 guldenów. Mieli siedmioro dzieci, czworo z nich przeżyło do wieku dorosłego. Mało wiadomo o Marii Barbarze. Zmarła nagle w 1720, gdy Bach podróżował z księciem Leopoldem.

Podczas pobytu w Cöthen, Bach poznał Annę Magdalenę Wilcke, młodą sopranistkę. Pobrali się w 1721. Mimo różnicy wieku, para tworzyła udane małżeństwo. Anna wspierała jego komponowanie, a Jan Sebastian namawiał ją do śpiewania. Mieli wspólnie 13 dzieci.

Wszystkie dzieci Bacha były uzdolnione muzycznie, co musiało napawać kompozytora dumą. Jego synowie Wilhelm Friedemann Bach, Johann Gottfried Bernhard Bach, Johann Christoph Friedrich Bach, Johann Christian Bach i Carl Philipp Emanuel Bach zostali znanymi muzykami, a Johann Christian miał duży wpływ na wczesne dzieła Wolfganga Amadeusza Mozarta. Mimo że było dużo barier dla kariery muzycznej kobiet w tamtych czasach, wszystkie córki Bacha najprawdopodobniej śpiewały i, być może, grały w zespołach ojca. Jedyna córka Bacha, która wyszła za mąż (Elisabeth Juliana Friederica) wybrała na męża ucznia ojca, Johanna Christopha Altnikola. Dzięki dzieciom Bacha zachowało się wiele z jego dzieł. Carl Philipp Emanuell nazywał te dzieła Archiwum Starego Bacha.

W Lipsku, Bach przyjaźnił się z poetą Picanderem, który tworzył potem libretto do wielu jego utworów. Bach z żoną gościli w swoim domu wielu muzyków z całych Niemiec, między innymi Telemanna (który był jednym z ojców chrzestnych Carla Philippa Emanuela). Interesujące jest, że Händel, który urodził się w Halle (około 50 km od Lipska) w tym samym roku co Bach, odbył kilka podróży do Niemiec, ale Bach nigdy nie mógł się z nim spotkać, czego bardzo żałował.

Późniejsze życie

Plik:Jsbach.jpg

Kantaty skomponowane przez Bacha w Lipsku utworzyły spory repertuar, który z powodzeniem, po małych poprawkach, mógł wykorzystywać do niedzielnych programów muzycznych. Pozwoliło mu to w większym zakresie zająć się muzyką świecką, zarówno wokalną, jak i instrumentalną. Wiele z tych późniejszych dzieł było tworzonych przy współudziale lipskiej Collegium Musicum, lecz niektóre z nich były bardzo introspekcyjnymi i abstrakcyjnymi arcydziełami, szczytowymi kompozycjami sztuki Bacha. Do dzieł tych należą m.in.: Clavier-Übung składający się z czterech części: Sześć partit na instrument klawiszowy, Koncert włoski (BWV 971), Uwertura francuska i Wariacje Goldbergowskie (BWV 988). W tym samym czasie Bach napisał kompletną Mszę h-moll (BWV 232) zwaną Wielką, która zawierała nowe fragmenty łącznie z porcjami ze starszych dzieł. Mimo że msza nigdy nie została wykonana za życie autora, uznawana jest za jedno z jego największych dzieł chóralnych.

W 1747 Bach przybył na dwór Fryderyka Wielkiego w Poczdamie, gdzie król zagrał motyw dla Bacha i polecił zaimprowizować fugę opartą na tym temacie. Bach zaimprowizował trzyczęściową fugę, potem sprezentował ją królowi jako gotowe dzieło pod nazwą Musikalisches Opfer (Muzyczny dar), BWV 1079, składające się z fug, kanonów i tria.

Słynne niedokończone dzieło Bacha, Kunst der Fuge (Sztuka fugi), napisane zostało kilka miesięcy przed śmiercią. Składa się z 18 skomplikowanych fug i kanonów utworzonych na bazie prostego tematu. Ostatnia poczwórna fuga kończy się niespodziewanie po wprowadzeniu trzeciego tematu, bazującego na nazwisku (B-A-C-H). Dzieło to jest często cytowane jako szczyt techniki polifonicznej.

Jan Sebastian Bach spędził swoje ostatnie dni w Lipsku i zmarł tam w 1750, w wieku 65 lat. Pochowany jest w prezbiterium kościoła św. Tomasza.

Najważniejsze lub najbardziej znane dzieła

Pasja według św. Mateusza, BWV 244
Pasja według św. Jana, BWV 245
Wielka msza h-moll, BWV 232
Kantaty – około 201 kantat kościelnych i kilkanaście świeckich (BWV 001-200, 201-224)
Motety , BWV 225-231
Magnificat, BWV 243
Koncerty brandenburskie, BWV 1046-1051
Musikalisches Opfer, BWV 1079
Das Wohltemperierte Klavier – dwutomowy zbiór preludiów i fug w każdej tonacji skali temperowanej na instrument klawiszowy, BWV 846-893
Kunst der Fuge – zbiór fug opartych na jednym temacie , BWV 1080
4 Sonaty i 3 Partity na skrzypce solo, BWV 1001-1006
6 Suit na wiolonczelę solo, BWV 1007-1012
Toccata i fuga d-moll, BWV 565
Zbiór inwencji dwugłosowych, BWV 772-786
Zbiór trzygłosowych sinfonii, BWV 786-801
Utwory na organy: preludia i fugi, toccaty i fugi, fantazje i fugi, tria, sonaty triowe, koncerty (organowe transkrypcje koncertów skrzypcowych znanych mistrzów, m.in. Antonio Vivaldiego), Passacaglia i Fuga c-moll (BWV 582) oraz organowe opracowania religijnych pieśni protestanckich (preludia, fantazje i przygrywki chorałowe)

Posłuchaj

(info)

Problem ze ściągnięciem pliku? Zobacz pomoc.

Zobacz też

Saksonia w XVIII wieku

Linki zewnętrzne

Szablon:Kompozytorzy baroku

Szablon:Link FA Szablon:Link FA Szablon:Link FA Szablon:Link FA Szablon:Link FA Szablon:Link FA Szablon:Link FA Szablon:Link FA

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-[[Grafika:Bach.jpg|thumb|right|300-px|Johann Sebastian Bach]]
+[[Grafika:Bach.jpg|thumb|300px|Johann Sebastian Bach]]
 '''Johann Sebastian Bach''' (ur. [[21 marca]] [[1685]] w [[Eisenach]], zm. [[28 lipca]] [[1750]] w [[Lipsk]]u) – [[kompozytor]] [[Niemcy|niemiecki]] muzycznej epoki [[barok]]u, [[organista]] i [[nauczyciel]] muzyki. Był ósmym i ostatnim dzieckiem [[Johann Ambrosius Bach|Johanna Ambrosiusa Bacha]], miejskiego muzyka i [[Maria Elisabeth Lämmerhirt|Marii Elisabeth Lämmerhirt]].
 Pochodził z rodu liczącego kilkaset lat. Każdy członek tego rodu nosił imię Johann.
-Grał na [[klawesyn]]ie i [[skrzypce|skrzypcach]], słynął jako wirtuoz gry na [[organy|organach]]. Działał w [[Weimar]]ze jako skrzypek dworski, potem przebywał w [[Köthen]] na stanowisku nadwornego [[kompozytor]]a i [[kapelmistrz]]a. Większą część życia spędził jednak w [[Lipsk]]u, gdzie pracował jako [[kantor]] i główny organista kościoła św. Tomasza (od roku [[1723]] aż do śmierci). W związku z tą funkcją napisał ponad 200 [[kantata|kantat]] kościelnych. Uprawiał wszystkie ówczesne gatunki muzyczne poza [[opera|operą]]. Był mistrzem w komponowaniu muzyki [[polifonia|polifonicznej]] – doprowadził do doskonałości barokową formę [[fuga|fugi]] (''[[Das Wohltemperierte Klavier]]'', ''[[Kunst der Fuge]]''). Znany z rubasznego humoru, do końca życia uwielbiał zabawy i picie wina. Ostatnie lata życia Bach spędził przede wszystkim na walce z postępującą ślepotą.
+Grał na [[klawesyn]]ie i [[skrzypce|skrzypcach]], słynął jako wirtuoz gry na [[organy|organach]]. Działał w [[Weimar]]ze jako skrzypek dworski, potem przebywał w [[Köthen]] na stanowisku nadwornego [[kompozytor]]a i [[kapelmistrz]]a. Większą część życia spędził jednak w [[Lipsk]]u, gdzie pracował jako [[kantor]] i główny organista kościoła św. Tomasza (od [[1723]] aż do śmierci). W związku z tą funkcją napisał ponad 200 [[kantata|kantat]] kościelnych. Uprawiał wszystkie ówczesne gatunki muzyczne poza [[opera|operą]]. Był mistrzem w komponowaniu muzyki [[polifonia|polifonicznej]] – doprowadził do doskonałości barokową formę [[fuga|fugi]] (''[[Das Wohltemperierte Klavier]]'', ''[[Kunst der Fuge]]''). Znany z rubasznego humoru, do końca życia uwielbiał zabawy i picie wina. Ostatnie lata życia Bach spędził przede wszystkim na walce z postępującą ślepotą.
 Bach należał do najbardziej chyba zdumiewającej muzycznej rodziny w historii. Przez ponad 200 lat w rodzinie tej byli muzycy i kompozytorzy. Ojciec Bacha, wujkowie i starszy brat byli zawodowymi muzykami. Tak samo inni, dalsi krewni. Trzech synów ([[Wilhelm Friedemann Bach]], [[Carl Philipp Emanuel Bach]] i [[Johann Christian Bach]]) stało się ważnymi muzykami i kompozytorami swoich czasów.
-Bach miał dwadzieścioro ślubnych dzieci. Był człowiekiem niezwykle pobożnym, czemu dawał wyraz w świadomym preferowaniu w swojej twórczości muzyki kościelnej, pisanej "ku większej chwale Bożej". J. S. Bach jest autorem ponad 1000 znanych utworów, przypuszczalnie wiele również zaginęło, jako że styl muzyczny kompozytora pod koniec jego życia uważany był za anachroniczny, a dzieła za mało wartościowe. Po śmierci zapomniany. "Odkryty" ponownie przez [[Feliks Mendelssohn-Bartholdy|Feliksa Mendelssohna-Bartholdy'ego]], który w [[1829]] r. zaprezentował wykonanie ''[[Pasja według św. Mateusza|Pasji według Św. Mateusza]]''.
+Bach miał dwadzieścioro ślubnych dzieci. Był człowiekiem niezwykle pobożnym, czemu dawał wyraz w świadomym preferowaniu w swojej twórczości muzyki kościelnej, pisanej "ku większej chwale Bożej". J. S. Bach jest autorem ponad 1000 znanych utworów, przypuszczalnie wiele również zaginęło, jako że styl muzyczny kompozytora pod koniec jego życia uważany był za anachroniczny, a dzieła za mało wartościowe. Po śmierci zapomniany. "Odkryty" ponownie przez [[Feliks Mendelssohn-Bartholdy|Feliksa Mendelssohna-Bartholdy'ego]], który w [[1829]] zaprezentował wykonanie ''[[Pasja według św. Mateusza|Pasji według Św. Mateusza]]''.
 == Biografia ==
-Jan Sebastian Bach urodził się w [[Eisenach]], w [[Niemcy|Niemczech]], w roku [[1685]]. Jego ojciec, [[Johann Ambrosius Bach]], był muzykiem w [[Eisenach]] i do jego zadań należało między innymi organizowanie muzyki świeckiej w mieście, jak również uczestniczenie w muzyce kościelnej pod kierownictwem organisty kościelnego. Wujkowie również byli zawodowymi muzykami, od organistów kościelnych i nadwornych muzyków, do kompozytorów. Prawdopodobnie Jan Sebastian bardzo wcześnie rozpoczął przepisywanie nut i granie na różnych instrumentach.
+Jan Sebastian Bach urodził się w [[Eisenach]], w [[Niemcy|Niemczech]], w [[1685]]. Jego ojciec, [[Johann Ambrosius Bach]], był muzykiem w [[Eisenach]] i do jego zadań należało między innymi organizowanie muzyki świeckiej w mieście, jak również uczestniczenie w muzyce kościelnej pod kierownictwem organisty kościelnego. Wujkowie również byli zawodowymi muzykami, od organistów kościelnych i nadwornych muzyków, do kompozytorów. Prawdopodobnie Jan Sebastian bardzo wcześnie rozpoczął przepisywanie nut i granie na różnych instrumentach.
-Matka Bacha zmarła w [[1694]], a wkrótce także nagle zmarł ojciec w lutym [[1695]] r. Jan Sebastian nie miał jeszcze wtedy 10 lat. Przeprowadził się do swojego starszego brata, [[Johann Christoph Bach|Johanna Christopha]], który był organistą w [[Ohrdruf]]. W jego domu Bach kontynuował przepisywanie nut, naukę i grę na różnych instrumentach.
+Matka Bacha zmarła w [[1694]], a wkrótce także nagle zmarł ojciec w lutym [[1695]]. Jan Sebastian nie miał jeszcze wtedy 10 lat. Przeprowadził się do swojego starszego brata, [[Johann Christoph Bach|Johanna Christopha]], który był organistą w [[Ohrdruf]]. W jego domu Bach kontynuował przepisywanie nut, naukę i grę na różnych instrumentach.
 [[Grafika:Young Bach2.jpg|thumb|200px|Młody Bach]]
 Właśnie w [[Ohrdruf]] Bach zaczął uczyć się o budowie [[organy|organów]]. Organy w kościele w Ohrdruf wymagały, wydaje się, ciągłej naprawy i często posyłano młodego Bacha, by naprawił lub wymienił niektóre części. Organy były najbardziej skomplikowanym instrumentem w całej Europie. Praktyczna wiedza o budowie organów przydała się mu później, kiedy na nich grał.
-W szkole Bach często podróżował by usłyszeć, jak grają wielcy organiści Niemiec, tacy jak [[Georg Böhm]], [[Dietrich Buxtehude]] (do historii przeszła piesza wędrówka Bacha do Lubeki przez całe Niemcy w celu usłyszenia gry Buxtehudego) i [[Johann Adam Reinken]]. Po skończeniu szkoły (Bach skończył szkołę łacińską w wieku 18 lat, bardzo wcześnie jak na tamte czasy) Bach został organistą w [[Arnstadt]] w roku [[1703]]. Wkrótce zaczął rozglądać się za lepszą posadą. Dzięki swojej wirtuozerii, wkrótce zaoferowano mu pracę w [[Mühlhausen]]. Niektóre z jego wcześniejszych, znanych dzieł pochodziły z tamtego okresu (niektórzy twierdzą, że także ''[[Toccata i fuga d-moll]]'', [[BWV]] 565 ), ale dużo z muzyki skomponowanej w tym okresie zaginęło.
+W szkole Bach często podróżował by usłyszeć, jak grają wielcy organiści Niemiec, tacy jak [[Georg Böhm]], [[Dietrich Buxtehude]] (do historii przeszła piesza wędrówka Bacha do Lubeki przez całe Niemcy w celu usłyszenia gry Buxtehudego) i [[Johann Adam Reinken]]. Po skończeniu szkoły (Bach skończył szkołę łacińską w wieku 18 lat, bardzo wcześnie jak na tamte czasy) Bach został organistą w [[Arnstadt]] w [[1703]]. Wkrótce zaczął rozglądać się za lepszą posadą. Dzięki swojej wirtuozerii, wkrótce zaoferowano mu pracę w [[Mühlhausen]]. Niektóre z jego wcześniejszych, znanych dzieł pochodziły z tamtego okresu (niektórzy twierdzą, że także ''[[Toccata i fuga d-moll]]'', [[BWV]] 565), ale dużo z muzyki skomponowanej w tym okresie zaginęło.
-Wciąż niezadowolony z pracy w Mühlhausen, w [[1708]] r. Bach podjął pracę jako nadworny organista i koncertmistrz na dworze książęcym w [[Weimar]]ze. Tutaj miał możliwość nie tylko gry na organach, ale również komponowania i grania bardziej różnorodnego repertuaru muzyki koncertowej z zespołem książęcym. Właśnie w Weimerze Bach rozpoczyna częstsze tworzenie muzyki [[kontrapunkt]]owej. Najbardziej znanym z tych dzieł jest prawdopodobnie ''[[Das Wohltemperierte Klavier]]'', który składa się z 48 preludiów i fug, po jednej parze dla każdej tonacji.
+Wciąż niezadowolony z pracy w Mühlhausen, w [[1708]] Bach podjął pracę jako nadworny organista i koncertmistrz na dworze książęcym w [[Weimar]]ze. Tutaj miał możliwość nie tylko gry na organach, ale również komponowania i grania bardziej różnorodnego repertuaru muzyki koncertowej z zespołem książęcym. Właśnie w Weimerze Bach rozpoczyna częstsze tworzenie muzyki [[kontrapunkt]]owej. Najbardziej znanym z tych dzieł jest prawdopodobnie ''[[Das Wohltemperierte Klavier]]'', który składa się z 48 preludiów i fug, po jednej parze dla każdej tonacji.
 Również w Weimarze Bach zaczął pracę nad ''[[Orgelbüchlein]]'' dla swego syna Wilhelma Friedemanna. Ta ''książeczka'' muzyki organowej zawiera tradycyjne [[luteranizm|luterańskie]] hymny kościelne ułożone w sposób łatwy do nauki dla studentów organistyki. To niekompletne dzieło świadczy o tym, że już wtedy Bach miał powołanie do nauczania i uwielbienie tradycyjnych chorałów jako formy i źródła inspiracji. Szczególnie istotne jest jego zamiłowanie do nauczania. Prawie nie było okresu w życiu Bacha, kiedy nie miałby jakiegoś ucznia na stałe, a oprócz tego zawsze w jego domu było wielu prywatnych studentów, między innymi takich osobistości XVIII wieku jak [[Johann Friedrich Agricola]]. Również dzisiaj uczniowie praktycznie każdego instrumentu wcześnie napotykają na dzieła Bacha.
@@ Linia 26: / Linia 26: @@
 Wyczuwając wzmożone napięcie na dworze książęcym w Weimarze, Bach ponownie rozpoczął poszukiwanie bardziej stałej pracy zgodnej z jego zainteresowaniami muzycznymi. [[Książę Leopold z Köthen|Książę Leopold]] z [[Köthen]] zatrudnił Bacha jako kapelmistrza. Książę Leopold, sam będąc muzykiem, doceniał talent Bacha, dobrze go wynagradzał i dał mu znaczną swobodę w komponowaniu i graniu. Jednak książę był [[kalwinizm|kalwinistą]] i nie chciał skomplikowanych dzieł kościelnych, więc w tym czasie większość dzieł Bacha jest z natury świecka. Wiele z dzieł instrumentalnych, między innymi ''[[Koncerty brandenburskie]]'', pochodzi z tego okresu.
-W [[1723]] r., Jan Sebastian Bach został kantorem w kościele św. Tomasza w [[Lipsk]]u. Ta posada wymagała od niego nie tylko nauczania śpiewu w Szkole św. Tomasza, ale także cotygodniowego dostarczania muzyki do dwóch głównych kościołów Lipska. Bach podjął się komponowania nowego utworu muzyki kościelnej na każdy tydzień. Ta męcząca praca stworzyła jedne z najlepszych utworów, z których znaczna część przetrwała. Większość kantat z tamtego okresu bazuje na czytaniach Biblii przewidzianych na dany tydzień.
+W [[1723]], Jan Sebastian Bach został kantorem w kościele św. Tomasza w [[Lipsk]]u. Ta posada wymagała od niego nie tylko nauczania śpiewu w Szkole św. Tomasza, ale także cotygodniowego dostarczania muzyki do dwóch głównych kościołów Lipska. Bach podjął się komponowania nowego utworu muzyki kościelnej na każdy tydzień. Ta męcząca praca stworzyła jedne z najlepszych utworów, z których znaczna część przetrwała. Większość kantat z tamtego okresu bazuje na czytaniach Biblii przewidzianych na dany tydzień.
 Na święta kościelne, takie jak [[Boże Narodzenie]], [[Wielki Piątek]] czy [[Wielkanoc]], Bach tworzył kantaty szczególnie piękne, z czego najbardziej znany jest ''[[Magnificat Bacha (BWV 243)|Magnificat]] D-dur'' (BWV 243) na Boże Narodzenie i ''[[Pasja według św. Mateusza]]'' (BWV 244) na Wielki Piątek. Sam kompozytor uważał tę Pasję jako jedno z jego najważniejszych dzieł. W listach pisał o niej jako o ''wielkiej Pasji'' i bardzo dokładnie stworzył manuskrypt dzieła.
@@ Linia 32: / Linia 32: @@
 == Życie rodzinne ==
 [[Grafika:Morning prayers in the family of Sebastian Bach.jpg|thumb|256px|Życie rodzinne Jana Sebastiana Bacha]]
-Bach poślubił swoją daleką kuzynkę, [[Maria Barbara Bach|Marię Barbarę]], w [[1707]] r. w [[Dornheim]], po otrzymaniu spadku 50 [[gulden]]ów. Mieli siedmioro dzieci, czworo z nich przeżyło do wieku dorosłego. Mało wiadomo o Marii Barbarze. Zmarła nagle w [[1720]] r., gdy Bach podróżował z księciem Leopoldem.
+Bach poślubił swoją daleką kuzynkę, [[Maria Barbara Bach|Marię Barbarę]], w [[1707]] w [[Dornheim]], po otrzymaniu spadku 50 [[gulden]]ów. Mieli siedmioro dzieci, czworo z nich przeżyło do wieku dorosłego. Mało wiadomo o Marii Barbarze. Zmarła nagle w [[1720]], gdy Bach podróżował z księciem Leopoldem.
-Podczas pobytu w [[Cöthen]], Bach poznał [[Anna Magdalena Wilcke|Annę Magdalenę Wilcke]], młodą [[sopran]]istkę. Pobrali się w [[1721]] r. Mimo różnicy wieku, para tworzyła udane małżeństwo. Anna wspierała jego komponowanie, a Jan Sebastian namawiał ją do śpiewania. Mieli wspólnie 13 dzieci.
+Podczas pobytu w [[Cöthen]], Bach poznał [[Anna Magdalena Wilcke|Annę Magdalenę Wilcke]], młodą [[sopran]]istkę. Pobrali się w [[1721]]. Mimo różnicy wieku, para tworzyła udane małżeństwo. Anna wspierała jego komponowanie, a Jan Sebastian namawiał ją do śpiewania. Mieli wspólnie 13 dzieci.
 Wszystkie dzieci Bacha były uzdolnione muzycznie, co musiało napawać kompozytora dumą. Jego synowie [[Wilhelm Friedemann Bach]], [[Johann Gottfried Bernhard Bach]], [[Johann Christoph Friedrich Bach]], [[Johann Christian Bach]] i [[Carl Philipp Emanuel Bach]] zostali znanymi muzykami, a Johann Christian miał duży wpływ na wczesne dzieła [[Wolfgang Amadeusz Mozart|Wolfganga Amadeusza Mozarta]]. Mimo że było dużo barier dla kariery muzycznej kobiet w tamtych czasach, wszystkie córki Bacha najprawdopodobniej śpiewały i, być może, grały w zespołach ojca. Jedyna córka Bacha, która wyszła za mąż (Elisabeth Juliana Friederica) wybrała na męża ucznia ojca, [[Johann Christoph Altnikol|Johanna Christopha Altnikola]]. Dzięki dzieciom Bacha zachowało się wiele z jego dzieł. Carl Philipp Emanuell nazywał te dzieła ''Archiwum Starego Bacha''.
@@ Linia 41: / Linia 41: @@
 == Późniejsze życie ==
-[[Grafika:Jsbach.jpg|right|170px|thumb]]
+[[Grafika:Jsbach.jpg|170px|thumb]]
 Kantaty skomponowane przez Bacha w Lipsku utworzyły spory repertuar, który z powodzeniem, po małych poprawkach, mógł wykorzystywać do niedzielnych programów muzycznych. Pozwoliło mu to w większym zakresie zająć się muzyką świecką, zarówno wokalną, jak i instrumentalną. Wiele z tych późniejszych dzieł było tworzonych przy współudziale lipskiej [[Collegium Musicum]], lecz niektóre z nich były bardzo introspekcyjnymi i abstrakcyjnymi arcydziełami, szczytowymi kompozycjami sztuki Bacha. Do dzieł tych należą m.in.: ''[[Clavier-Übung]]'' składający się z czterech części: ''Sześć partit na instrument klawiszowy'', ''[[Koncert włoski]]'' (BWV 971), ''[[Uwertura francuska]]'' i ''[[Wariacje Goldbergowskie]]'' (BWV 988).
 W tym samym czasie Bach napisał kompletną [[Wielka msza h-moll|Mszę h-moll]] (BWV 232) zwaną ''Wielką'', która zawierała nowe fragmenty łącznie z porcjami ze starszych dzieł. Mimo że msza nigdy nie została wykonana za życie autora, uznawana jest za jedno z jego największych dzieł chóralnych.
-W roku [[1747]] Bach przybył na dwór [[Fryderyk Wielki|Fryderyka Wielkiego]] w [[Poczdam]]ie, gdzie król zagrał motyw dla Bacha i polecił zaimprowizować fugę opartą na tym temacie. Bach zaimprowizował trzyczęściową fugę, potem sprezentował ją królowi jako gotowe dzieło pod nazwą ''[[Musikalisches Opfer]]'' (''Muzyczny dar''), BWV 1079, składające się z fug, kanonów i tria.
+W [[1747]] Bach przybył na dwór [[Fryderyk Wielki|Fryderyka Wielkiego]] w [[Poczdam]]ie, gdzie król zagrał motyw dla Bacha i polecił zaimprowizować fugę opartą na tym temacie. Bach zaimprowizował trzyczęściową fugę, potem sprezentował ją królowi jako gotowe dzieło pod nazwą ''[[Musikalisches Opfer]]'' (''Muzyczny dar''), BWV 1079, składające się z fug, kanonów i tria.
 Słynne niedokończone dzieło Bacha, ''[[Kunst der Fuge]]'' (''Sztuka fugi''), napisane zostało kilka miesięcy przed śmiercią. Składa się z 18 skomplikowanych fug i kanonów utworzonych na bazie prostego tematu. Ostatnia poczwórna fuga kończy się niespodziewanie po wprowadzeniu trzeciego tematu, bazującego na nazwisku ([[B-A-C-H]]). Dzieło to jest często cytowane jako szczyt techniki polifonicznej.
-Jan Sebastian Bach spędził swoje ostatnie dni w Lipsku i zmarł tam w [[1750]] r., w wieku 65 lat. Pochowany jest w prezbiterium kościoła św. Tomasza.
+Jan Sebastian Bach spędził swoje ostatnie dni w Lipsku i zmarł tam w [[1750]], w wieku 65 lat. Pochowany jest w prezbiterium kościoła św. Tomasza.
 == Najważniejsze lub najbardziej znane dzieła ==
@@ Linia 85: / Linia 85: @@
 * [[Bach Werke Verzeichnis]], [[BWV]]
-*[[Saksonia w XVIII wieku]]
+* [[Saksonia w XVIII wieku]]
 == Linki zewnętrzne ==
 * [http://www.toya.net.pl/~jsbach Prywatna strona o Janie Sebastianie Bachu]
-*[http://dziedzictwo.polska.pl/katalog/skarb,Kwit_na_odbior_naleznosci_za_fortepian_wystawiony_przez_Jana_Sebastiana_Bacha_dnia_6_V_1749_roku,gid,175355,cid,1638.htm Kwit na odbiór należności za fortepian wystawiony przez Jana Sebastiana Bacha dnia 6 V 1749 roku]
+* [http://dziedzictwo.polska.pl/katalog/skarb,Kwit_na_odbior_naleznosci_za_fortepian_wystawiony_przez_Jana_Sebastiana_Bacha_dnia_6_V_1749_roku,gid,175355,cid,1638.htm Kwit na odbiór należności za fortepian wystawiony przez Jana Sebastiana Bacha dnia 6 V 1749 roku]
+{{Kompozytorzy baroku}}
 {{DEFAULTSORT:Bach, Johann Sebastian}}
 [[Kategoria:Niemieccy kompozytorzy]]
@@ Linia 97: / Linia 100: @@
 [[Kategoria:Zmarli w 1750]]
 [[Kategoria:Dzieła Johanna Sebastiana Bacha| ]]
-[[kategoria:Sasi]]
+[[Kategoria:Sasi]]
-{{Kompozytorzy baroku}}
-{{link FA|hu}}
-{{link FA|bs}}
 {{link FA|mk}}
+{{link FA|bs}}
 {{link FA|sk}}
 {{link FA|ka}}
 {{link FA|ast}}
 {{link FA|es}}
+{{link FA|hu}}
 {{link FA|ru}}