Stadler SMILE
 Pierwszy egzemplarz podczas jazdy próbnej (2017) | |
| Kraj produkcji | |
|---|---|
| Producent | |
| Lata budowy |
od 2016 |
| Układ osi |
2’Bo’Bo’2’2’2’2’Bo’Bo’2’2’2’ |
| Wymiary | |
| Masa służbowa |
388,3 t |
| Długość |
202 000 mm |
| Szerokość |
2900 mm |
| Wysokość |
4255 mm |
| Średnica kół |
920 mm |
| Napęd | |
| Liczba silników |
8 × 750 kW |
| Napięcie zasilania | |
| Parametry eksploatacyjne | |
| Moc ciągła |
6000 kW |
| Maksymalna prędkość eksploatacyjna |
250 km/h |
| Parametry użytkowe | |
| Wysokość wejścia |
550 i 760 mm |
| Liczba miejsc siedzących |
403 |
Stadler SMILE – niskopodłogowy elektryczny zespół trakcyjny dużych prędkości produkowany od 2016 przez szwajcarskie przedsiębiorstwo Stadler Rail. W 2014 pierwsze zamówienie na 29 sztuk tego pojazdu złożyły koleje SBB. 21 września 2016 podczas targów InnoTrans miała miejsce premiera pociągu, a na przełomie kwietnia i maja 2017 prowadzono testy pierwszego egzemplarza. Rozpoczęcie dostaw jednostek rozpoczęło się w 2017, natomiast w maju 2019 rozpoczęła się ich eksploatacja.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Geneza[edytuj | edytuj kod]
W 2011 przedsiębiorstwo Stadler Rail odczuło kryzys gospodarczy w Europie oraz silną pozycję franka. Produkcja taboru szynowego w Szwajcarii stała się droższa o 20% w porównaniu z pojazdami wytwarzanymi w państwach strefy euro, a ponadto zmalała liczba ogłaszanych przetargów na tabor szynowy. W zaistniałej sytuacji producent postanowił zmienić swoją strategię i wejść na nowe rynki. Zadecydowano o rozpoczęciu działań w sektorach kolei podziemnej oraz dalekobieżnej kolei dużych prędkości[3].
16 kwietnia 2012 koleje SBB ogłosiły w ramach projektu BeNe (skrót pochodzący od niem. Beschaffung Neue internationale Züge, pol. Zamówienie na nowe pociągi międzynarodowe) przetarg na dostawę 29 zespołów trakcyjnych do obsługi połączenia z Zurychu do Lugano wiodącego przez tunel Gotarda[4]. Początkowo od oferentów wymagano propozycji jednostek wyposażonych w system wychyłu nadwozia i mogących osiągnąć prędkość 300 km/h, ale ostatecznie zrezygnowano z zapisu o wychyle, a prędkość maksymalną zmniejszono do 249 km/h[5]. Ponadto jednostki o długości około 400 m powinny były być dopuszczone do ruchu w Szwajcarii, Niemczech, Austrii i Włoszech. Pierwotnie zakładano, że w 10 pociągach znajdzie się wagon restauracyjny, a w pozostałych 19 zostanie on zastąpiony wagonem pasażerskim 2. klasy[4]. Do pierwszej rundy przetargu zgłosiły się: Alstom, Talgo, Siemens oraz Stadler. Ze względu na błędy w postępowaniu oraz fakt, że żadna z ofert nie spełniała wszystkich wymogów, przeprowadzono drugą rundę konkursu, w której od udziału odstąpił Siemens. 9 maja 2014 poinformowano, że zwycięzcą przetargu został Stadler i zakupiony zostanie zaproponowany przez tego producenta pojazd EC250[5] będący pierwszym niskopodłogowym pociągiem dużych prędkości tego producenta[6]. Wówczas pozostałe dwa przedsiębiorstwa biorące udział w przetargu złożyły odwołania od tej decyzji do sądu. W październiku 2014 zostały one oddalone[7] i 30 października[8] SBB podpisało ze Stadlerem umowę wartą 970 mln franków[9]. Przewoźnik, który nazwał zamówione pociągi Giruno (retorom. Myszołów)[7], ma możliwość skorzystania z dwóch opcji i zamówienia łącznie 92 dodatkowych jednostek tego typu[5]. Wszystkie te pojazdy, jeśli SBB skorzysta z tej możliwości i zamówi pierwszych 12 opcjonalnych zespołów do grudnia 2018, będą musiały być kupowane do grudnia 2038 we wcześniej określonych partiach[10].
Realizacja zamówienia[edytuj | edytuj kod]
.jpg){kind=spacer}
Pierwotnie harmonogram zakładał rozpoczęcie produkcji składów na początku 2016[11], przeprowadzenie testów pierwszego gotowego pojazdu w grudniu 2016, a następnie dostawy wszystkich 29 zamówionych jednostek od 2017[7].
Pod koniec czerwca 2015 prędkość maksymalna budowanych składów, która pierwotnie została określona na 249 km/h w celu uniknięcia bardziej zaawansowanej certyfikacji TSI, została podniesiona do 250 km/h, gdyż wymagało tego m.in. dopuszczenie pojazdów do ruchu we Włoszech. Wtedy zdecydowano również, że wszystkie 29 jednostek zostanie wyposażonych w wagon restauracyjny oraz że nadane zostaną im imiona. Pierwsze 26 pojazdów miało zostać nazwanych od 26 kantonów Szwajcarii, a pozostałe 3 miały nosić nazwy pochodzące od tuneli w Alpach[7]. Ponadto dla pociągów przewidziano oznaczenie serii RABe 501[12].
W okresie od lutego[8] do początku lipca 2015 Stadler razem z SBB[11] wykonał drewnianą makietę wnętrza składu w skali 1:1 o nazwie Maquette. Składały się na nią: kabina maszynisty, przedział 1. i 2. klasy, wagon restauracyjny oraz miejsce dla osób poruszających się na wózkach. Model, przy którym pracowało ponad 200 osób[13], został wykonany w celu zebrania opinii o planowanym układzie wnętrza pociągu i wdrożenia ich przed rozpoczęciem właściwej produkcji, które miało mieć miejsce w 2016[11]. Wpłynęło łącznie około 270 propozycji optymalizacji koncepcji, a pod koniec sierpnia projektanci zakończyli pierwszy etap jej tworzenia i uwzględnili jego wyniki w dokumentacji technicznej[13].
Na początku lutego 2016 Stadler poinformował, że w jego zakładzie w Bussnang rozpoczęto produkcję składów[14]. Wówczas zapowiedziano również, że pojazd EC250 zostanie zaprezentowany na targach InnoTrans 2016 w Berlinie[15]. W połowie tamtego roku, gdy dobiegała końca produkcja pierwszych wagonów zespołu, doprecyzowano, że na berlińskich targach wystawionych zostanie 5 członów pierwszego pojazdu. Ponadto zakładano wtedy, że pierwszy skład zostanie ukończony w styczniu 2017, dwa miesiące później rozpoczną się jego testy dynamiczne[16], a w II połowie 2017[17] przeprowadzone zostaną testy w komorze klimatycznej[12] Rail Tec Arsenal w Wiedniu[17]. 21 września podczas InnoTrans miała miejsce oficjalna premiera pociągu, który zgodnie z planami był na tej imprezie eksponowany w wersji 5-członowej[18]. Po targach pojazd wrócił do fabryki w Bussnang, gdzie ostatecznie został ukończony 15 lutego 2017. Następnego dnia jednostka została przetransportowana w częściach do centrum uruchomieniowego Stadlera w Erlen – nadwozia na specjalnych platformach kolejowych, zaś wózki wyprodukowane w Winterthur przewieziono drogami. Na jednym z siedmiu torów 200-metrowej hali centrum IBS ustawiono wózki i za pomocą suwnic opuszczono na nie nadwozia, po czym całość została finalnie zmontowana. Operacja ta teoretycznie mogła zostać wykonana w zakładzie w Bussnang, ale zajęłaby za dużo miejsca i innych zasobów, dlatego zdecydowano się na przeniesienie jej do IBS[19].
Po ukończeniu pierwszego egzemplarza producent określił, że testy pojazdu potrwają 18 miesięcy. Z 29 zamówionych jednostek do certyfikacji miało zostać wykorzystanych 6 – 4 w Niemczech, Austrii i Włoszech oraz 2 w Szwajcarii. Ponadto na lipiec 2017 zaplanowano badania jednego składu w czeskim centrum testowym VUZ Velim[19]. W okresie od 28 kwietnia[8] do połowy maja 2017[20] pierwszy egzemplarz był testowany na odcinkach z Erlen do Romanshorn i Sulgen[21], zaś 18 maja oficjalnie opuścił on fabrykę, został zaprezentowany na stacji w Bussnang[22] i odbył jazdę promocyjną do Weinfelden i Wil[21]. 2 lipca miał miejsce pierwszy testowy przejazd składu przez tunel Gotarda, który odbył się z prędkością 100 km/h[23]. Pod koniec lipca natomiast, zgodnie z zapowiedziami, pojazd został skierowany na kilkutygodniowe testy dynamiczne na torze doświadczalnym w Velimiu[24].
17 sierpnia 2017 producent rozstrzygnął konkurs na nazwę handlową pojazdu, który został zorganizowany 20 maja podczas dnia otwartego z okazji 75-lecia przedsiębiorstwa. Spośród 4000 zgłoszeń została wybrana propozycja SMILE, która jest akronimem od niemieckiego Schneller Mehrsystemfähiger Innovativer Leichter Expresszug[25] (pol. szybki, wielosystemowy, innowacyjny i lekki pociąg ekspresowy)[26].
Na przełomie marca i kwietnia 2018 miały miejsce kolejne testy pierwszego egzemplarza, podczas których pojazd przejechał przez tunel Gotarda z prędkością 275 km/h[27]. 4 kwietnia 2019 SMILE uzyskał zezwolenie szwajcarskiego Federalnego Urzędu Transportu na eksploatację na szwajcarskiej sieci kolejowej w trakcji pojedynczej z prędkością do 200 km/h[28]. 8 maja 2019 roku pierwsze trzy składy rozpoczęły rozkładowe jazdy z pasażerami[29]
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
_Travelarz.JPG){kind=spacer}
Zespół EC250 jest rozwinięciem składu z rodziny FLIRT przystosowanym do dużych prędkości. Pojazd ma 202 m długości i składa się z 11 członów[1]. Sąsiednie człony opierają się na wspólnych wózkach Jakobsa[3], z których drugi, trzeci, ósmy i dziewiąty są wózkami napędnymi, natomiast pozostałe są toczne. Baza wózka napędnego to 2750 mm, a tocznego 2700 mm. Średnica kół wynosi 920 mm. Jednostka osiąga moc 6000 kW i prędkość maksymalną 250 km/h. Jest przystosowana do jazdy w trakcji podwójnej oraz do zasilania napięciem 3 kV DC, a także 15 i 25 kV AC[1]. Przełączanie między systemami odbywa się automatycznie w trakcie jazdy. Skład jest wyposażony w następujące systemy samoczynnego hamowania pociągu: europejski ETCS, niemieckie PZB i LZB, włoski SCMT i szwajcarski Integra/ZUB. Współgrają one ze sobą i przejmują automatycznie swoją funkcję w danym kraju[12].
Wnętrze pojazdu wyposażono w 403 miejsca siedzące, z czego 286 znajduje się w 2. klasie, a pozostałe 117 w 1. klasie. Ponadto w każdej z klas znajdują się po 2 miejsca dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, natomiast w wagonie restauracyjnym jest 17 miejsc. Wnętrze jest klimatyzowane i wyposażone w toaletę przystosowaną do potrzeb osób niepełnosprawnych. Drzwi wejściowe mają szerokość 900 mm[1] i są wyposażone w wysuwany stopień umożliwiający wsiadanie z niskich peronów osobom na wózkach inwalidzkich, z wózkami spacerowymi, z dużym bagażem i osobom starszym[13]. Ze względu na planowaną eksploatację w kilku państwach, w pojeździe zastosowano wejścia na wysokości 550 i 760 mm ponad główką szyny[2]. Niska podłoga znajduje się na wysokości 940 mm, a wysoka na poziomie 1200 mm[1].
Eksploatacja[edytuj | edytuj kod]
| Państwo | Przewoźnik | Liczba sztuk | Oznaczenie | Eksploatacja | |
|---|---|---|---|---|---|
 Szwajcaria Niemcy Austria Włochy
|
SBB | 7 z 29 | RABe 501 | od 2019 | [1][29] |
Początkowo składy EC250 zakupione przez SBB miały rozpocząć obsługę połączenia Zurych – Mediolan w 2017, a w późniejszym okresie również relacji Frankfurt – Mediolan[30] przez najdłuższy tunel kolejowy na świecie[6]. Następnie termin rozpoczęcia eksploatacji pociągów został przesunięty na koniec 2019[11]. Ostatecznie pierwsze trzy jednostki kursy z pasażerami rozpoczęły 8 maja 2019 roku. Jednocześnie poinformowano, że wkrótce dołączą do nich kolejne cztery składy[29].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Stadler Rail: Elektryczny pociąg dużych prędkości EC250 dla Szwajcarskich Kolei Federalnych (SBB), Szwajcaria. stadlerrail.com. [dostęp 2016-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-01)]. (pol.).
- ↑ a b Łukasz Malinowski. Najdłuższy i najgłębszy. Wszystko o Tunelu Gotarda. „Rynek Kolejowy”. 8–9/2016, s. 32. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN 1644-1958. (pol.).
- ↑ a b Stadler Rail: Stadler Rail wins tender for NRLA trains. stadlerrail.com, 2014-05-09. [dostęp 2016-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-12)]. (ang.).
- ↑ a b Daniel Wachter: SBB-Ausschreibung: Start der Submission für Cisalpino-Ersatz. caboruivo.ch, 2012-04-16. [dostęp 2016-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-06)]. (niem.).
- ↑ a b c Daniel Wachter: SBB-Auftrag für 29 neue Nord-Süd-Züge geht an Stadler Rail. caboruivo.ch, 2014-05-09. [dostęp 2016-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-05)]. (niem.).
- ↑ a b Newseria: Stadler pracuje nad nowym pociągiem dużych prędkości. kurier-kolejowy.pl, 2016-05-25. [dostęp 2016-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-25)]. (pol.).
- ↑ a b c d Daniel Wachter: Giruno: Erster Stadler EC250 soll Ende 2016 an die SBB übergeben werden. caboruivo.ch, 2015-06-20. [dostęp 2016-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-20)]. (niem.).
- ↑ a b c Daniel Novak, Franz Andenmatten, Thomas Legler: Giruno / EC250. bahnonline.ch, 2017-05-18. s. 4. [dostęp 2017-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-27)]. (niem.).
- ↑ EC250 presented to SBB. „Railway Gazette International”. 11/2016, s. 71. Sutton: DVV Media UK. ISSN 0373-5346. (ang.).
- ↑ Łukasz Malinowski: Giruno – pociąg Stadlera, którym pojedziemy przez Alpy. rynek-kolejowy.pl, 2016-09-17. [dostęp 2016-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-17)]. (pol.).
- ↑ a b c d SBB: Maquette des Triebzugs Giruno von Stadler Rail: Vom Holzmodell zum Hochgeschwindigkeitszug.. sbb.ch, 2015-07-07. [dostęp 2016-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-17)]. (niem.).
- ↑ a b c Jakub Madrjas: Tunelem Gotarda pojadą pociągi dużych prędkości Stadlera. rynek-kolejowy.pl, 2016-06-01. [dostęp 2016-06-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-01)]. (pol.).
- ↑ a b c R. Rusak. „Giruno” dla SBB. „Świat Kolei”. 9/2015, s. 10. Łódź: Emi-Press. ISSN 1234-5962. (pol.).
- ↑ Konrad Majszyk: Stadler wystartował z produkcją własnego Pendolino. forsal.pl, 2016-02-01. [dostęp 2016-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-02)]. (pol.).
- ↑ InfoRail: Stadler zaprezentuje w tym roku niskopodłogowy HS. inforail.pl, 2016-02-03. [dostęp 2016-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-03)]. (pol.).
- ↑ SBB’s first Giruno cars take shape. railwaygazette.com, 2016-07-08. [dostęp 2017-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-09)]. (ang.).
- ↑ a b Stadler set to unveil EC250 for Gotthard Base Tunnel. „International Railway Journal”. 9/2016, s. 80. Nowy Jork: Simmons-Boardman Publishing Corp. ISSN 2161-7376. (ang.).
- ↑ Jakub Madrjas: Prezesi SBB i Stadlera zaprezentowali Giruno. rynek-kolejowy.pl, 2016-09-21. [dostęp 2016-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-21)]. (pol.).
- ↑ a b Jürg D. Lüthard. SBB’s First Giruno EMUs Commissioned. „Railvolution”. 1/2017, s. 22–23. Praga: Railway Builder. ISSN 1804-3429. (ang.).
- ↑ Daniel Wipf: EC250 „Giruno” on test run. commons.wikimedia.org, 2017-05-16. [dostęp 2017-05-18].
- ↑ a b LM. SBB-Hochgeschwindigkeitszug EC250 „Giruno”: Testfahrten nach Rollout. „Lok Magazin”. 7/2017, s. 28. Monachium: Geramond Verlag. ISSN 0458-1822. (niem.).
- ↑ ATS: Transports: le Giruno, capable de rouler à 250 km/h, le premier train à grande vitesse qui reliera Milan via le Gothard. lacote.ch, 2017-05-18. [dostęp 2017-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-18)]. (fr.).
- ↑ Stadler Rail: EC250 fährt erstmals durch den Gotthard-Basistunnel. stadlerrail.com, 2017-07-03. [dostęp 2017-08-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-01)]. (niem.).
- ↑ InfoRail.pl: Giruno Stadlera w Czechach. inforail.pl, 2017-07-26. [dostęp 2017-07-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-26)]. (pol.).
- ↑ Stadler Rail: Riding through the Gotthard Base Tunnel with a SMILE. stadlerrail.com, 2017-08-17. [dostęp 2017-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-17)]. (ang.).
- ↑ Michał Szymajda: Stadler EC250 od teraz jako Smile. rynek-kolejowy.pl, 2017-08-17. [dostęp 2017-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-17)]. (pol.).
- ↑ inf. prasowa: Kolejny test zaliczony: Giruno pojechał z prędkością 275 km/h przez tunel św. Gotarda. rynek-kolejowy.pl, 2018-04-04. [dostęp 2018-04-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-04)]. (pol.).
- ↑ inf. pras.: Stadler Giruno z zezwoleniem na eksploatację. rynek-kolejowy.pl, 2019-04-09. [dostęp 2019-04-09]. (pol.).
- ↑ a b c Stadler Giruno rozpoczął rozkładowe jazdy z pasażerami. rynek-kolejowy.pl, 2019-05-10. [dostęp 2019-05-10]. (pol.).
- ↑ Stadler Rail: Electrical high-speed multiple unit (MU) EC250 for the Swiss Federal Railways (SBB), Switzerland. stadlerrail.com. [dostęp 2016-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-31)]. (ang.).
