Przejdź do zawartości

Stanisławów (gmina 1870–1954)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisławów
gmina wiejska
1870–1915 i 1919–1954[1]
Państwo

 Polska

Województwo

1870–1915: gubernia warszawska
1919–1939: województwo warszawskie
1945–1954: województwo warszawskie

Powiat

miński

Siedziba

Stanisławów

Populacja (1921)
• liczba ludności


2078

Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad

19

brak współrzędnych

Stanisławów (do 1870 i 1915–1919 miasto Stanisławów) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 18701939 w Warszawskiem. Siedzibą władz gminy była osada miejska Stanisławów[2].

Gmina Stanisławów powstała za Królestwa Polskiego – 31 maja 1870[3] w powiecie mińskim w guberni warszawskiej w związku z utratą praw miejskich przez miasto Stanisławów i przekształceniu jego w wiejską gminę Stanisławów w granicach dotychczasowego miasta[4].

W 1915 roku niemieckie władze okupacyjne wprowadziły administrację cywilną i przekształciły gminę Stanisławów w miasto, liczące w 1916 roku 2650 mieszkańców;[5]. Władze polskie nie uznały jednak Stanisławowa za miasto w 1919 roku[6], przez co gmina stała się ponownie jednostką formalnie wiejską.

W okresie międzywojennym gmina Stanisławów wchodziła w skład powiatu mińskiego w woj. warszawskim. Składała się nadal z samego Stanisławowa i liczyła 2078 mieszkańców[7].

1 kwietnia 1939 gmina Stanisławów zmieniła charakter z gminy jednoosadowej na gminę wieloosadową po przyłączeniu do niej z powiatu mińskiego:

Po tym zabiegu, gmina Stanisławów nie tylko stała się czterokrotnie większa, lecz otrzymała bardziej wymierny kształt przez zlikwidowanie eksklaw, ogonów i krętych granic (w tym ogon gminy Ładzyń z Prądzewem-Kopaczewem, wrzynający się w głąb gminy Stanisławów)[9].

Po II wojnie światowej jednostka zachowała przynależność administracyjną. Z gromady Stanisławów wydorębniono dwie nowe – Legacz i Stanisławów-Kolonie, a z gromady Lubomin – nową gromadę Suchowizna. Ponadto 1 lipca 1952 gminę Stanisławów zwiększono o gromady Papiernia i Retków z gminy Międzyleś w powiecie radzymińskim[10].

I tak, według stanu z dnia 1 lipca 1952 gmina składała się z 19 gromad: Borek, Czarna, Lubomin, Ładzyń, Ładzyń Nowy, Mały Stanisławów, Ołdakowizna, Papiernia, Porąb, Retków, Rządza, Sokóle, Stanisławów, Szymankowszczyzna, Wólka Czarnińska, Wólka-Konstancja, Wólka Piecząca, Wólka Wybraniecka i Zalesie[11].

Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[12]. Powstała wówczas gromada Stanisławów[13]. Powstały wówczas gromady: Stanisławów, Ładzyń, Rządza i Pustelnik[13].

1 stycznia 1973 roku powstała obecna gmina Stanisławów obejmująca w przybliżeniu obszar dawnej gminy Stanisławów po zwiększeniu w latach 1939 i 1952[14].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. warszawskiego; w czasie II wojny światowej poza administracją polską.
  2. Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  3. 19 maja 1870 wg kalendarza juliańskiego
  4. Postanowienie z 20 marca (1 kwietnia) 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, str. 127)
  5. Stan szkolnictwa powszechnego w grudniu 1917 r. na terytorjum obu byłych jeneralnych gubernatorstw: Warszawskiego i Lubelskiego
  6. Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140
  7. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom I – Województwo Warszawskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925
  8. Dz.U. z 1939 r. nr 41, poz. 274
  9. Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  10. Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 177
  11. Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  12. Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  13. a b Uchwała Nr VI/10/7/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu mińskiego; w ramach Zarządzenia Nr Or. V-0/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 29 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 67)
  14. Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312