Stanisław Żurek (lotnik)
 podpułkownik pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia |
3 maja 1911 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
11 lipca 1979 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca dywizjonu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
      
| |
.svg){kind=small}
Stanisław Józef Żurek (ur. 3 maja 1911 w Krakowie, zm. 11 lipca 1979 w Runcorn) – podpułkownik pilot Polskich Sił Powietrznych, dowódca dywizjonu 304, kawaler Virtuti Militari, odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego i Krzyżem Wybitnej Służby Lotniczej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W 1934 r. ukończył Państwową Szkołę Przemysłową w rodzinnym Krakowie. Został powołany do odbycia służby wojskowej, w czerwcu trafił na przeszkolenie do obozu lotniczego Przysposobienia Wojskowego w Łucku. We wrześniu został skierowany na kurs unitarny do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty. Po jego ukończeniu w styczniu 1935 r. rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie, którą ukończył we wrześniu[1].
Jako oficer rezerwy został przydzielony do 2. pułku lotniczego. W 1938 r. został awansowany na stopień podporucznika[2]. Po wybuchu II wojny światowej został ewakuowany przez Rumunię do Francji i trafił do polskiej bazy w Lyon-Bron. Po klęsce Francji czekała go kolejna ewakuacja, tym razem do Wielkiej Brytanii. Zgłosił się do służby w Polskich Siłach Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF P-1102. Po pobycie w bazie lotnictwa polskiego w Blackpool został skierowany do 6 Air Observers Navigation School. Ukończył ją w czerwcu 1941 r. i został skierowany do 18 Operational Training Unit na kurs zgrywania załóg bojowych[3].
W sierpniu 1942 r. otrzymał przydział do dywizjonu 304, brał udział w lotach nad Zatoką Biskajską na poszukiwanie niemieckich okrętów podwodnych. 2 września tegoż roku brał udział w ataku na włoski okręt podwodny „Reginaldo Giuliani” z wykorzystaniem bomb i broni maszynowej. Włoski okręt został ciężko uszkodzony i wyłączony ze służby do listopada[4].
W listopadzie 1944 r. objął w dywizjonie stanowisko dowódcy eskadry B[5]. 3 stycznia 1945 r. powierzono mu stanowisko dowódcy dywizjonu 304[6][7], które zdał w październiku[8]. Następnie służył w Dowództwie Polskich Sił Powietrznych, od 1 grudnia 1945 r. był dyrektorem Public Relations. Mimo tego wykonywał nadal loty. 18 stycznia 1946 r., podczas ćwiczebnego lądowania na jednym silniku, jego Warwick (nr ser. HG273, oznaczenie QD-X) uległ katastrofie na skutek pożaru silnika. Zginął instruktor, a Stanisław Żurek został ranny[9]. 18 czerwca został oddelegowany do dowództwa Coastal Command, 20 lutego 1947 r. objął tam stanowisko polskiego oficera łącznikowego[10].
Po demobilizacji nie zdecydował się na powrót do Polski, pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł 11 lipca 1979 w Runcorn[11] w okolicy Liverpoolu.
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
Za swą służbę otrzymał odznaczenia[11][3]:
- Krzyż Srebrny Virtuti Militari nr 8446,
- Krzyż Walecznych – trzykrotnie,
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami,
- Medal Lotniczy – czterokrotnie,
- Order Imperium Brytyjskiego,
- Krzyż Wybitnej Służby Lotniczej.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zieliński, Krzystek 2002 ↓, s. 249.
- ↑ Rybka, Stepan 2003 ↓, s. 256.
- ↑ a b Krzystek 2012 ↓, s. 650.
- ↑ Jaśkiewicz 2018 ↓, s. 125-126.
- ↑ Jaśkiewicz 2018 ↓, s. 223.
- ↑ Jaśkiewicz 2018 ↓, s. 225.
- ↑ Król 1990 ↓, s. 178.
- ↑ Rawlings 1982 ↓, s. 198.
- ↑ Jaśkiewicz 2018 ↓, s. 253.
- ↑ Zieliński, Krzystek 2002 ↓, s. 250.
- ↑ a b Żurek Stanisław Józef. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2024-01-07]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Łukasz Jaśkiewicz: 304 Dywizjon Bombowy „Ziemi Śląskiej” im. ks. Józefa Poniatowskiego. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2018. ISBN 978-83-7889-829-0. OCLC 1100412224.
- Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940–1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07695-2. OCLC 834110269.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- John D. R. Rawlings: Coastal, support, and special squadrons of the RAF and their aircraft. London: Jane's, 1982. ISBN 0-7106-0187-5. OCLC 9071583.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja CDCN: „Księgarnia Akademicka”, 2003. ISBN 83-7188-691-8. OCLC 831137079.
- Józef Zieliński, Tadeusz Krzystek: Dowódcy dywizjonów Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie = Commanders of the Polish Air Force squadrons in the West. Poznań: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09553-1. OCLC 52033660.