Przejdź do zawartości

Stanisław Kawski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Kawski
Skrzypek
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

2 listopada 1913
Kraków

Data i miejsce śmierci

9 października 1996
Sanok

Miejsce spoczynku

Cmentarz Centralny w Sanoku

Zawód, zajęcie

farmaceuta

Narodowość

polska

Edukacja

Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku

Alma Mater

Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie

Partia

Stronnictwo Demokratyczne

Rodzice

Marian, Czesława

Małżeństwo

Zuzanna Węcławik

Dzieci

Marian, Wojciech, Teresa

Krewni i powinowaci

Adam, Wanda, Alojza, Jadwiga (rodzeństwo), Stanisław Węcławik (szwagier)

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Wojska Krzyż Armii Krajowej Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Kryształowe Serce Odznaka Honorowa PCK I stopnia Odznaka Honorowa PCK III stopnia Odznaka Honorowa PCK IV stopnia
Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” Odznaka pamiątkowa Akcji „Burza” Odznaka Zasłużony Działacz FJN Odznaka „Zasłużony dla Sanoka”
Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław-Kostka Marian Hubert Kawski herbu Gozdawa, ps. „Skrzypek” (ur. 2 listopada 1913 w Krakowie, zm. 9 października 1996 w Sanoku) – polski farmaceuta, aptekarz, podczas II wojny światowej żołnierz ZWZ–AK, działacz społeczny, w okresie PRL radny Miejskiej Rady Narodowej w Sanoku.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Stanisław Kawski (1931)

Stanisław Marian Hubert Kawski urodził się 2 listopada 1913 jako syn farmaceuty i aptekarza Mariana (1876–1932) i Czesławy z domu Niemetz (1880-1976)[1]. W sanockim hufcu pełnił funkcję drużynowego III Drużyny im. Stefana Czarnieckiego[2]. W 1931 zdał egzamin dojrzałości w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Juliusz Katz-Suchy oraz Zbigniew Przystasz i Zdzisław Rajchel; dwaj ostatni – żołnierze Wojska Polskiego, ofiary zbrodni katyńskiej)[3][4]. W 1939 ukończył studia w Oddziale Farmaceutycznym na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Jego rodzeństwem byli Adam (1917-1985, żonaty z córką ukraińskiego adwokata w Sanoku, dr. Eugeniusza Szatyńskiego[5][6], wieloletni dyrektor Krakowskiego Pogotowia Ratunkowego[7]), Wanda, Alojza (1907-1908) i Jadwiga (1910-1994, po mężu Rudy). Stanisław Kawski został farmaceutą, podobnie jak jego ojciec oraz rodzeństwo Adam i Wanda[8]. Rodzina prowadziła Aptekę Obwodową położoną przy ulicy Tadeusza Kościuszki w Sanoku, gdzie Stanisław Kawski rozpoczął pracę w latach 30. XX wieku i został jej właścicielem[9]. Rozwijał także pasje muzyczne, w ramach założonego przez jego ojca Towarzystwa Muzyczno-Dramatycznego „Gamba”, zaś jego nauczycielem gry muzycznej był por. Maksymilian Firek, kapelmistrz stacjonującego w Sanoku 2 Pułku Strzelców Podhalańskich[10], grał na skrzypcach jako solista[11].

Po wybuchu II wojny światowej w okresie kampanii wrześniowej wraz z ewakuowanym personelem składnicy sanitarnej dotarł z Sambora do Tarnopola, skąd przedostał się do Sanoka przed 12 września[12]. Po nastaniu okupacji niemieckiej apteka Kawskich była jedną z trzech działających w Sanoku[13][a].

Na przełomie stycznia i lutego 1940 Stanisław Kawski został zaprzysiężony w Związku Walki Zbrojnej przez Kazimierza Kamińskiego ps. Topór[14] (w ramach Obwodu Sanok „Suchar”), a następnie w Armii Krajowej, przyjmując pseudonim „Skrzypek”[15]. Podobnie do ZWZ wstąpili jego żona Zuzanna (z domu Węcławik, pochodząca ze wsi Skierbieszów, także farmaceutka, w konspiracji przyjęła pseudonim „Ziuk”, od 2 marca 1941 była żoną Stanisława Kawskiego[16], której rodzina podczas wojny schroniła się w Sanoku[17]), a także inni zatrudnieni i współpracownicy apteki. Formalnie apteka została przejęta przez władze hitlerowskie, była nadzorowana przez Pharmazierat (Radę Farmacji) w Krakowie. Pomimo tego pracownicy apteki aktywnie działali w konspiracji, w tym wspomagali w leki żołnierzy oddziału partyzanckiego OP-23 Obwód „San” ZWZ–AK, a także ludność żydowską umieszczoną w sanockim getcie i Zwangsarbeitslager Zaslaw[18]. Ta działalność była prowadzona pomimo czterokrotnych rewizji w aptece przeprowadzonych przez Niemców, którzy nie zdołali wykryć ukrywanych medykamentów (były schowane w ruderze nieopodal apteki). Z apteką współpracował w konspiracji lekarz więzienny i oficer Jan Maria Suchomel[19]. W końcowym okresie okupacji na przełomie 1943/1944 aptece Kawskich zmieniono nazwę na Kreisapotheke (Apteka Obwodowa), a dzięki zakwalifikowaniu jej do innego przedziału w niemieckiej administracji, otrzymywała od tego czasu większe zaopatrzenie w leki. Ponadto Stanisław Kawski uzyskał środki chemiczne, które były wykorzystywane w Sanoku do produkcji granatów, przygotowywał środek służący do samobójczego odebrania życia w przypadku ciężkich przesłuchać i tortur prowadzonych przez Gestapo, a także mając wgląd w recepty lekarskie na ich podstawie przekazywał władzom Obwodu ZWZ listę mieszkańców, którzy podpisali Volkslistę.

Po wojnie Stanisław i Zuzanna Kawscy prowadzili aptekę do 1951, gdy została upaństwowiona, a w 1955 zlikwidowana[20]. W późniejszym czasie Stanisław Kawski pracował w aptekach społecznych i w sanockim szpitalu. Należał do Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego[21]. W 1979 odszedł na emeryturę. W latach PRL kontynuował pasję muzyczną w ramach Towarzystwa Muzyczno–Dramatycznego Ziemi Sanockiej, rozwiązanego decyzją administracyjną 30 lipca 1963[22]. W tym samym czasie został wyburzony zabytkowy budynek apteki Kawskich w Sanoku. Jako nauczyciel niepełnozatrudniony wykładał w Liceum Medycznym w Sanoku[23].

Był członkiem Stronnictwa Demokratycznego. Został radnym Miejskiej Rady Narodowej (MRN): wybierany w 1969[24] (członek Komisji Zdrowia i Opieki Społecznej[25]), 1973[26] (przewodniczący Komisji Zdrowia, Ochrony Środowiska i Spraw Socjalnych[27], przewodniczący zespołu radnych SD[28]), w 1978[29] (członek Komisji Wychowania, Oświaty, Kultury i Spraw Socjalnych[30]); natomiast w kadencji 1984-1988 – nie będąc radnym – został powołany do Komisji Zdrowia, Ochrony Środowiska i Spraw Socjalnych[31]. Był członkiem Miejskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w Sanoku[32].

Został członkiem prezydium Komitetu Zjazdu wychowanków Gimnazjum i I Liceum w Sanoku w 100-lecie szkoły 1880–1980[33]. Sprawował stanowisko prezesa oddziału sanockiego Polskiego Czerwonego Krzyża, działającego w budynku przy ul. Ignacego Daszyńskiego 17 w Sanoku[34], w grudniu 1983 wybrany zastępcą przewodniczącego Zarządu Miejskiego PCK w Sanoku[35]. W latach 90. pełnił funkcję prezesa sanockiego koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej[36][37]. Był organizatorem obchodów 50-lecia akcji „Burza”, organizował wsparcie dla kombatantów. Publikował na łamach Tygodnika Sanockiego.

W Sanoku zamieszkiwał przy ulicy Bartosza Głowackiego[38], następnie przy ulicy Henryka Sienkiewicza. Hobbystycznie był filumenistą[39].

Zmarł 9 października 1996, a 11 października 1996 został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Jana Matejki w Sanoku[40], gdzie później spoczęła także jego żona Zuzanna (1915-1998). Oboje mieli troje dzieci: Marian (pierwszy laureat I Ogólnopolskiego Studenckiego Konkursu Piosenkarzy z 1962[41]), Wojciech i Teresa (po mężu Bernacka[42]). Szwagrem Stanisława Kawskiego (bratem Zuzanny) był Stanisław Węcławik.

Nieistniejący obecnie budynek apteki Kawskich w Sanoku
Grobowiec rodzin Kawskich i Węcławików w Sanoku

Odznaczenia i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

Odznaczenia Polskiego Czerwonego Krzyża

  • Srebrna Odznaka Związkowa (7 kwietnia 1970)
  • Złota Odznaka Związkowa (7 kwietnia 1976)
  • Odznaka Honorowa PCK I stopnia (1985)
  • Odznaka Honorowa PCK III stopnia (10 marca 1977)
  • Odznaka Honorowa PCK IV stopnia (27 kwietnia 1969)
  • Kryształowe Serce (1992)

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Pozostałe dwie to apteki „Pod Złotą Gwiazdą” w budynku obecnego ratusza przy ulicy Rynek 1 oraz „Pod Opatrznością Boską”.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 258 (poz. 470).
  2. ↑ Czesław Mazurczak: Harcerstwo Sanockie 1910–1949. Kraków: Harcerska Oficyna Wydawnicza, 1990, s. 63.
  3. ↑ XLIV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1930/31. Sanok: 1931, s. 21.
  4. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-04-23].
  5. ↑ Księga wtóropisów aktów małżeńskich za lata 1936-1945. T. „K”. Cz. II. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 753.
  6. ↑ Włodzimierz Marczak: Ukrainiec w Polsce: Dole i niedole w PRL-u. s. 76.
  7. ↑ Adam Kawski. Nekrolog. „Dziennik Polski”. Nr 97, s. 9, 26 kwietnia 1985. 
  8. ↑ Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. www.zozsanok.pl. [dostęp 2013-07-27]. (pol.). (pdf) s. 65.
  9. ↑ Alina Bilska. Czar starych aptek. „Nowiny”, s. 5, Nr 305 z 24-26 grudnia 1984. 
  10. ↑ Stanisław Kawski. Życie muzyczne dawnego Sanoka. „Tygodnik Sanocki”, s. 6, Nr 26 (138) z 1 lipca 1994. 
  11. ↑ Stanisław Kawski. Życie muzyczne przedwojennego Sanoka. „Tygodnik Sanocki”, s. 6, Nr 27 (139) z 8 lipca 1994. 
  12. ↑ Andrzej Brygidyn: Kryptonim „San”. Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: Społeczny Komitet Wydawniczy „San”, 1992, s. 73.
  13. ↑ Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. www.zozsanok.pl. [dostęp 2013-07-27]. (pol.). (pdf) s. 73.
  14. ↑ Andrzej Brygidyn: Kryptonim „San”. Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: Społeczny Komitet Wydawniczy „San”, 1992, s. 71.
  15. ↑ Andrzej Brygidyn: Kryptonim „San”. Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: Społeczny Komitet Wydawniczy „San”, 1992, s. 283.
  16. ↑ Księga wtóropisów aktów małżeńskich za lata 1936-1945. T. „K”. Cz. II. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 426.
  17. ↑ Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. www.zozsanok.pl. [dostęp 2013-07-27]. (pol.). (pdf) s. 36.
  18. ↑ Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. www.zozsanok.pl. [dostęp 2013-07-27]. (pol.). (pdf) s. 36, 75.
  19. ↑ Andrzej Brygidyn: Kryptonim „San”. Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: Społeczny Komitet Wydawniczy „San”, 1992, s. 72.
  20. ↑ Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. www.zozsanok.pl. [dostęp 2013-07-27]. (pol.). (pdf) s. 35.
  21. ↑ Izabela Wilk. Z obrad oddziału Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 3, Nr 18 (381) z 20-30 czerwca 1986. 
  22. ↑ Stanisław Kawski. Towarzystwo Muzyczno–Dramatycznego Ziemi Sanockiej. „Tygodnik Sanocki”, s. 6, Nr 28 (140) z 15 lipca 1994. 
  23. ↑ Józef Ząbkiewicz. Jubileusz XXV lat Liceum Medyczne 1962-1987. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 4, Nr 31 (430) z 1-10 listopada 1987. 
  24. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 216, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  25. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 217, 229, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  26. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 237, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  27. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 238, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  28. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 251, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  29. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 255, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  30. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 256, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  31. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 291, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  32. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 258, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  33. ↑ Komitet Zjazdu wychowanków Gimnazjum i I Liceum w Sanoku w 100-lecie szkoły 1880–1980. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 8.
  34. ↑ Roman Daszyk. 90 lat Polskiego Czerwonego Krzyża. „Rocznik Sanocki 2011”, s. 211, 2011. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  35. ↑ a b Izabela Wilk. Miejska Konferencja Sprawozdawczo-Wyborcza PCK w Sanoku. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 3, Nr 1 (292) z 1-10 stycznia 1984. 
  36. ↑ Stanisław Kawski. Poczta. „Nowiny”. Nr 154, s. 3, 10 sierpnia 1993. 
  37. ↑ W rocznicę wybuchu II wojny. „Tygodnik Sanocki”, s. 2, Nr 37 (201) z 15 września 1995. 
  38. ↑ Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 128.
  39. ↑ Jan Łuczyński. O filatelista... jubileuszowo. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, Nr 19 (38) z 1-15 października 1975. 
  40. ↑ Stanisław Kawski. Nekrolog. „Tygodnik Sanocki”. Nr 41 (257), s. 1, 11 października 1996. 
  41. ↑ Laureaci Studenckiego Festiwalu Piosenki. strefapiosenki.pl. [dostęp 2015-02-16].
  42. ↑ Kondolencje. „Tygodnik Sanocki”. Nr 42 (258), s. 2, 18 października 1996. 
  43. ↑ Józef Ząbkiewicz. W 194 rocznicę „majowej jutrzenki”. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1-2, Nr 14 (341) z 10-20 maja 1985. 
  44. ↑ W 37 rocznicę Manifestu Lipcowego. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1, Nr 22 (222) z 1-10 sierpnia 1981. 
  45. ↑ a b Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 279, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  46. ↑ Józef Ząbkiewicz. 3 Maja – hołd polskiej demokratycznej idei. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 2, Nr 15 (414) z 20-31 maja 1987. 
  47. ↑ Obradował Miejski Zjazd SD (odznaczenia). „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, Nr 35 (470) z 10-20 grudnia 1988. 
  48. ↑ Przed Dniem Pracownika Służby Zdrowia. Farmaceuci. „Nowiny”, s. 4, Nr 78 z 6 kwietnia 1976. 
  49. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 288, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Kawski&oldid=71958187”