Stanisław Kauzik

Stanisław Kauzik
	; 1921
Data i miejsce urodzenia	9 stycznia 1891 ; Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	25 kwietnia 1959 ; Londyn, Wielka Brytania
	Minister bez teki na uchodźstwie
Okres	od 12 września 1955; do 28 marca 1957
Przynależność polityczna	Stronnictwo Chrześcijańsko-Demokratyczne
	Minister bez teki na uchodźstwie; kierownik ministerstwa wyznań religijnych, oświaty i kultury
Okres	od 15 kwietnia 1957; do 25 kwietnia 1959
Przynależność polityczna	Stronnictwo Chrześcijańsko-Demokratyczne
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Kauzik, ps. „Dołęga-Modrzewski” (ur. 9 stycznia 1891 w Warszawie, zm. 25 kwietnia 1959 w Londynie) – polski polityk, prawnik.

Życiorys

Był studentem prawa i filozofii w Warszawie, Moskwie i Petersburgu, w którym założył Związek Niezawisłości Państwa Polskiego. Po 1918 był bliskim współpracownikiem Władysława Grabskiego. W 1921 był członkiem polskiej delegacji pokojowej w Rydze. W latach 1920–1925 był sekretarzem generalnym Komitetu Ekonomicznego Ministrów RP i bliskim współpracownikiem Władysława Grabskiego. W tej funkcji brał udział w rokowaniach polsko-sowieckich po wojnie polsko-bolszewickiej, a 18 marca 1921 był jednym z przedstawicieli RP, którzy podpisali traktat ryski^[1]. Został szefem sekcji w Ministerstwie Skarbu.

Udzielał się jako publicysta, założył pismo „Materiały i Studia w Sprawach Odbudowy Państwa” oraz zajmował się ekonomią i finansami w „Kurierze Warszawskim”. Pełnił funkcję sekretarza generalnego Zarządu Federacji Wydawnictw. Pod koniec lat 30. był zastępcą członka komisji rewizyjnej zarządu Towarzystwa Wyższej Szkoły Dziennikarskiej w Warszawie^[2].

Po agresji III Rzeszy na Polskę 1 września 1939 był w czasie oblężenia Warszawy szefem Biura Prasowego Komisarza Cywilnego przy Dowództwie Obrony Warszawy, prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego. Członek Komitetu Obywatelskiego w 1939^[3]. Przedstawiciel Stronnictwa Pracy w Delegaturze Rządu na Kraj (w latach 1940–1945 był tam dyrektorem Departamentu Prasy i Informacji). Od 1945 przebywał na emigracji, gdzie używał nazwiska „Dołęga-Modrzewski” (pseudonim ten przyjął wcześniej, przy organizacji Związku Walki Zbrojnej). W 1949 objął funkcję wiceprezesa Rady Narodowej. 4 czerwca 1951 został wybrany na członka Głównej Komisji Skarbu Narodowego^[4]. Pozostawał działaczem SP, następnie działał w popierającym prezydenta Augusta Zaleskiego Stronnictwie Chrześcijańsko-Demokratycznym. Od września 1955 był ministrem bez teki w pierwszym rządzie Antoniego Pająka. W kolejnym gabinecie Antoniego Pająka (od kwietnia 1957) pozostał ministrem bez teki oraz był kierownikiem resortu wyznań religijnych, oświaty i kultury.

Był wśród założycieli Studium Polski Podziemnej, a także jednym z redaktorów pozycji Polskie Siły Zbrojne w II wojnie światowej, III tomu wydanej w Londynie w 1950 publikacji Polskie Państwo Podziemne, jak również autorem noszącej ten tytuł broszury.

Zmarł 25 kwietnia 1959 roku^[5]. Został pochowany na Gunnersbury Cemetery w Londynie (Sq. FA, gr. 38)^[6]. Na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie znajduje się symboliczny grób Kauzika (kwatera PPRK-1-250,251)^[7].

W 2022 r. Fundacja ,,Stare Powązki", w ramach projektu odrestaurowywania grobów ministrów II RP, odnowiła grób ministra Kauzika^[8].

Ordery i odznaczenia

Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 27 kwietnia 1959)^[9]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (27 grudnia 1924)^[10]^[11]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)^[12]

Życie prywatne

Był synem Jana Kazimierza Kauzika – artysty malarza, pedagoga i muzeologa (1860–1930) oraz Stanisławy Leontyny z Jezierskich (1871–1947)^[13]^[14], miał troje rodzeństwa. Dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną (ślub ok. 1927) była pracownica banku PKO, Wanda Ankudowicz (1892–1933), drugą (ślub ok. 1937) – była aktorka Loda Niemirzanka (1909–1984).

Przypisy

↑ Henryk Bartoszewicz: W 90. rocznicę podpisania polsko-rosyjskiego traktatu pokojowego. Granica ryska. muzeumsg.pl. [dostęp 2020-10-06].
↑ Wyższa Szkoła Dziennikarska w Warszawie. Sprawozdanie za XXI Rok Szkolny 1937-1938 oraz Program na Rok 1938-1939. Warszawa: 1938, s. 44.
↑ Wacław Lipiński, Dziennik, Warszawa 1989, s. 167.
↑ Powołanie członków Głównej Komisji Skarbu Narodowego. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 2, s. 18–19, 28 czerwca 1951.
↑ DariuszD. Górecki DariuszD., Polskie naczelne władze państwowe na uchodźstwie w latach 1939–1990, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2002, s. 105, 108, ISBN 83-7059-579-0, OCLC 830386231 .
↑ Opracowanie stanu zachowania grobów rządowych w Wielkiej Brytanii [online], Fundacja "Pomoc Polakom na Wschodzie" im. Jana Olszewskiego [dostęp 2024-01-04] (pol.).
↑ Cmentarz Stare Powązki: Jan Kauzik, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2017-05-20] .
↑ Nagrobki ministrów II RP – odnowione – Fundacja Stare Powązki [online], 3 kwietnia 2023 [dostęp 2024-01-17] (pol.).
↑ 27 kwietnia 1959 „za całość ofiarnej i ideowej pracy dla Polski” (Dz.U.R.P. z 1959 r. Nr 6. s. 43.).
↑ M.P. z 1924 r. nr 299, poz. 979 „w uznaniu zasług, położonych w dziedzinie skarbowości polskiej”.
↑ Za współpracę w uzdrowieniu waluty polskiej. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 42 z 20 lutego 1925.
↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 25.
↑ Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2016-02-22].
↑ Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej św. Krzyża w Warszawie, akt urodzenia: 406/1891 [dostęp 2016-02-23].

Bibliografia

Eugenia Maresch, Stanisław Kauzik (Dołęga-Modrzewski). Komunikat, referat, Londyn 2016.

[1] Henryk Bartoszewicz: W 90. rocznicę podpisania polsko-rosyjskiego traktatu pokojowego. Granica ryska. muzeumsg.pl. [dostęp 2020-10-06].

[2] Wyższa Szkoła Dziennikarska w Warszawie. Sprawozdanie za XXI Rok Szkolny 1937-1938 oraz Program na Rok 1938-1939. Warszawa: 1938, s. 44.

[:0-3] Wacław Lipiński, Dziennik, Warszawa 1989, s. 167.

[:1-4] Powołanie członków Głównej Komisji Skarbu Narodowego. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 2, s. 18–19, 28 czerwca 1951.

[5] DariuszD. Górecki DariuszD., Polskie naczelne władze państwowe na uchodźstwie w latach 1939–1990, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2002, s. 105, 108, ISBN 83-7059-579-0, OCLC 830386231 .

[6] Opracowanie stanu zachowania grobów rządowych w Wielkiej Brytanii [online], Fundacja "Pomoc Polakom na Wschodzie" im. Jana Olszewskiego [dostęp 2024-01-04] (pol.).

[:2-7] Cmentarz Stare Powązki: Jan Kauzik, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2017-05-20] .

[8] Nagrobki ministrów II RP – odnowione – Fundacja Stare Powązki [online], 3 kwietnia 2023 [dostęp 2024-01-17] (pol.).

[9] 27 kwietnia 1959 „za całość ofiarnej i ideowej pracy dla Polski” (Dz.U.R.P. z 1959 r. Nr 6. s. 43.).

[10] M.P. z 1924 r. nr 299, poz. 979 „w uznaniu zasług, położonych w dziedzinie skarbowości polskiej”.

[11] Za współpracę w uzdrowieniu waluty polskiej. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 42 z 20 lutego 1925.

[12] Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 25.

[13] Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2016-02-22].

[14] Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej św. Krzyża w Warszawie, akt urodzenia: 406/1891 [dostęp 2016-02-23].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

W dniu zaprzysiężenia	Antoni Pająk Aleksander Zawisza Jerzy Ścibor Antoni Brochwicz-Lewiński Tadeusz Bugayski Kazimierz Sawicki Stanisław Dołęga-Modrzewski
Późniejsi członkowie rządu	Stanisława Paleolog

W dniu zaprzysiężenia	Antoni Pająk Aleksander Zawisza Stanisław Pomianowski Antoni Brochwicz-Lewiński Stanisław Lubodziecki Stanisław Dołęga-Modrzewski Xawery Glinka
Późniejsi członkowie rządu	Michał Tokarzewski-Karaszewicz Zygmunt Muchniewski Józef Kapica Jerzy Gawenda Tadeusz Machalski