Stany Zjednoczone Polski
 |
Ten artykuł od 2024-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Stany Zjednoczone Polski – niezrealizowana koncepcja polityczna odrodzonego państwa polskiego, opracowana przez Ignacego Jana Paderewskiego (ur. 1860, zm. 1941). Po raz pierwszy została zaprezentowana w Memoriale Paderewskiego, przekazanym prezydentowi Stanów Zjednoczonych Thomasowi Woodrowowi Wilsonowi 11 stycznia 1917 roku.
Paderewski postulował odbudowę państwa polskiego jako państwa federacyjnego, w którym konstytucja i prawo miały gwarantować prawa obywatelom, a także różnorodnym grupom etnicznym i religijnym. Terytorium Stanów Zjednoczonych Polski miało obejmować większość obszaru Rzeczypospolitej Obojga Narodów z okresu przed rozbiorami. Biorąc pod uwagę ówczesne zaludnienie i podziały etniczne w Europie, kraj ten liczyłby 54 miliony mieszkańców i byłby, według słów Paderewskiego, tak jednolity jak Francja. Na jego czele stać miał prezydent, który zarazem miał posiadać tytuł króla Polski, Litwy, Polesia i Halicji[1].
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
Stany Zjednoczone Polski składać się miały z szeregu autonomicznych podmiotów. Były to:
- Królestwo Polski
- Królestwo Litwy
- Królestwo Polesia
- Królestwo Galicji-Podola
- Królestwo Wołynia
W dalszej części wywodu koncepcja Królestwa Galicji-Podola została zastąpiona koncepcją Królestwa Halicji, zrezygnowano natomiast z koncepcji Królestwa Wołynia. Królestwo Halicji obejmować miało Galicję Wschodnią i położoną między Bugiem i Zbruczem część Wołynia. Północna część Wołynia miała natomiast wejść w skład Królestwa Polesia. W granicach Stanów Zjednoczonych Polski znaleźć się też miały: Księstwo Cieszyńskie, część Górnego Śląska (Opole, Prudnik, Gliwice, Bytom, Koźle) i powiaty sycowski i namysłowski Dolnego Śląska. W osobnym memoriale z tego samego 11 stycznia 1917 roku znalazł się postulat włączenia w skład Stanów Zjednoczonych Polski także Prus Wschodnich[1].
Kwestia ukraińska[edytuj | edytuj kod]
Postulat utworzenia Królestwa Halicji i Królestwa Polesia na terytoriach, na których zamieszkiwał znaczny odsetek ludności narodowości ukraińskiej, nie zadowalał ambicji politycznych Ukraińców, którzy dążyli do utworzenia niepodległego państwa ukraińskiego. Paderewski pozostawił jednak tę kwestię w zawieszeniu, ponieważ, ze względu na znaczną liczebność Ukraińców i sytuację polityczną, realizacja ich dążeń oznaczałaby rozpad Imperium Rosyjskiego[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Joanna Gierowska-Kałłaur: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, 2003, s. 447. ISBN 83-88973-60-6.