Stare Koźle

Stare Koźle
	wieś
	; Kościół pw. św. Jana Nepomucena w Starym Koźlu
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	kędzierzyńsko-kozielski
Gmina	Bierawa
Liczba ludności (2019)	856
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	47-223
Tablice rejestracyjne	OK
SIMC	0491713
	Położenie na mapie Polski Stare Koźle
	Położenie na mapie województwa opolskiego Stare Koźle
	Położenie na mapie powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego Stare Koźle
	Położenie na mapie gminy Bierawa Stare Koźle
	50°18′48″N 18°13′27″E/50,313333 18,224167
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stare Koźle (dodatkowa nazwa w j. niem. Alt Cosel) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim, w gminie Bierawa.

Nazwa

12 listopada 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Stare Koźle^[3].

Historia

Najstarsze wzmianki historyczne pochodzą z 1223 r. W 1273 r. podczas trwania wyprawy Bolesława Wstydliwego na księstwo opolskie, gród kozielski został zniszczony. Odbudowano go nieco dalej w dół rzeki i dziś to tam znajduje się miasto Koźle; poprzednie miejsce grodu nazwano Starym Koźlem. W 1335 r. pojawiły się wzmianki o drewnianym kościele, jednakże samodzielna parafia powstała tu dopiero w 1480 r. Pod koniec XVIII w. znajdowały się tu również folwark i szkoła katolicka, a wieś należała do księżnej von Hohenlohe. W 1806 r. zawaliła się wieża kościoła, budynek został rozebrany. Budowę zaczętą w 1806 r. ukończono w 1808 r^[4].

W XIX wieku gmina posiadała pieczęć z wizerunkiem kozła stojącego na dwóch skrzyżowanych belkach^[5].

W 1910 roku 902 mieszkańców mówiło w języku polskim, 23 w językach polskim i niemieckim, natomiast 31 osób posługiwało się jedynie językiem niemieckim. W wyborach komunalnych w listopadzie 1919 roku nie wystawiono listy polskiej. Do głosowania podczas plebiscytu uprawnionych było w Starym Koźlu 676 osób, z czego 607, ok. 89,8%, stanowili mieszkańcy (w tym 603, ok. 89,2% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 656 głosów (ok. 97,0% uprawnionych), w tym 650 (ok. 99,1%) ważnych; za Niemcami głosowało 414 osób (ok. 63,1%), a za Polską 236 osób (ok. 36,0%)^[6]^[7].

W miejscowości toczyły się ciężkie walki w ramach III powstania śląskiego. 6 maja 1921 roku pułk zabrski Pawła Cymsa wyruszył z Sośnicowic w kierunku Bierawy i Starego Koźla. 7 maja atak powstańców został zatrzymany, poprzez silny ogień broni maszynowej, po czym Niemcy przeszli do kontrataku. Powstańcy zostali wyparci ze wsi, jednak po kilkudniowych walkach miejscowość została przez nich zdobyta. Podczas tej potyczki śmierć poniósł Jan Surzycki. 5 czerwca siły powstańcze zostały zaatakowane przez Niemców. Przez 3 kolejne dni trwały walki, a wieś przechodziła z rąk do rąk. W myśl decyzji Międzysojuszniczej Komisji, podporządkowane jej wojska wkroczyły pomiędzy walczące strony, uniemożliwiając tym samym dalszą potyczkę^[6]. Na lokalnym cmentarzu znajduje się zbiorowa mogiła, w której pochowani są powstańcy śląscy.

W czasie II wojny światowej Stare Koźle doznało znacznych zniszczeń na skutek amerykańskich nalotów na fabrykę benzyny syntetycznej w Blachowni Śląskiej^[8]. W latach 40. XX w. istniała w miejscowości poczta oraz urząd stanu cywilnego^[9].

Od 1950 r. miejscowość należy administracyjnie do województwa opolskiego. W 1997 r. wieś dotknęła powódź tysiąclecia, która spowodowała m.in. uszkodzenie kościoła.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[10]:

kościół cmentarny, parafialny pw. św. Jana Nepomucena z l. 1806–1808
cmentarz parafialny, z pocz. XIX w.

inne zabytki:

plebania, klasycystyczna, z XIX wieku
kaplica przydrożna z przełomu XVIII i XIX wieku

Infrastruktura społeczna

W miejscowości znajduje się szkoła podstawowa.

Komunikacja

Przez Stare Koźle przechodzi droga wojewódzka nr 408.

W Starym Koźlu są 2 przystanki autobusowe^[11].

Galeria

Ulica
Sklep
Przystanek autobusowy
Mogiła zbiorowa powstańców śląskich na cmentarzu w Starym Koźlu

Zobacz też

Parafia św. Jana Nepomucena w Starym Koźlu

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 129090
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1212 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
↑ Historia parafii – Parafia św. Jana Nepomucena w Starym Koźlu [online], www.parafia-nepomucena.pl [dostęp 2020-06-19] .
↑ AleksandraA. Starczewska-Wojnar AleksandraA., Odciśnięta pamięć wspólnoty: prawne i komunikatywne funkcje pieczęci gmin wiejskich na przykładzie zachodnich powiatów rejencji opolskiej w latach 1816-1933 = Sealed memory of the community: legal and communicative functions of rural seals based on the example of western districts of the Regierungsbezirk Oppeln in 1816-1933 = Abdrücke eines kollektiven Gedächtnisses: rechtliche und kommunikative Funktionen der Germeindesiegel am Beispiel der westlichen Landkreise der Regierung Oppeln in den Jahren 1816-1933, Archiwalne źródła tożsamości, Opole: Archiwum Państwowe w Opolu : Uniwersytet Opolski, 2020, ISBN 978-83-956475-6-7, OCLC on1285427022 [dostęp 2024-08-27] .
↑ ^a ^b Encyklopedia Powstań Śląskich, Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 525.
↑ Odpis urzędowego dziennika Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku w Opolu „Journal Officiel de Haute-Silésie” Nr. 21 z dnia 7-go maja 1921 r., zawierającego wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku.. Katowice: Biuro Sejmu Śląskiego, 1932-10-10, s. 7. [dostęp 2013-07-05]. (fr. • pol.).
↑ Karol Szyndzielorz. Te bomby były na mnie. „Gazeta Wyborcza”, 2011-07-28. Agora SA. [dostęp 2012-05-03]. (pol.).
↑ Stare Koźle (Alt Cosel) [online], Silesia, 9 maja 2014 [dostęp 2020-06-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-20] .
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 31 .
↑ Rozkład jazdy PKS w Starym Koźlu.

Linki zewnętrzne

Stare Koźle w archiwalnych tytułach prasowych

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 129090

[2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1212 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[3] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).

[4] Historia parafii – Parafia św. Jana Nepomucena w Starym Koźlu [online], www.parafia-nepomucena.pl [dostęp 2020-06-19] .

[5] AleksandraA. Starczewska-Wojnar AleksandraA., Odciśnięta pamięć wspólnoty: prawne i komunikatywne funkcje pieczęci gmin wiejskich na przykładzie zachodnich powiatów rejencji opolskiej w latach 1816-1933 = Sealed memory of the community: legal and communicative functions of rural seals based on the example of western districts of the Regierungsbezirk Oppeln in 1816-1933 = Abdrücke eines kollektiven Gedächtnisses: rechtliche und kommunikative Funktionen der Germeindesiegel am Beispiel der westlichen Landkreise der Regierung Oppeln in den Jahren 1816-1933, Archiwalne źródła tożsamości, Opole: Archiwum Państwowe w Opolu : Uniwersytet Opolski, 2020, ISBN 978-83-956475-6-7, OCLC on1285427022 [dostęp 2024-08-27] .

[autonazwa1-6] Encyklopedia Powstań Śląskich, Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 525.

[7] Odpis urzędowego dziennika Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku w Opolu „Journal Officiel de Haute-Silésie” Nr. 21 z dnia 7-go maja 1921 r., zawierającego wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku.. Katowice: Biuro Sejmu Śląskiego, 1932-10-10, s. 7. [dostęp 2013-07-05]. (fr. • pol.).

[8] Karol Szyndzielorz. Te bomby były na mnie. „Gazeta Wyborcza”, 2011-07-28. Agora SA. [dostęp 2012-05-03]. (pol.).

[9] Stare Koźle (Alt Cosel) [online], Silesia, 9 maja 2014 [dostęp 2020-06-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-20] .

[10] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 31 .

[11] Rozkład jazdy PKS w Starym Koźlu.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Wsie	Bierawa Brzeźce Dziergowice Goszyce Grabówka Korzonek Kotlarnia Lubieszów Ortowice Solarnia Stara Kuźnia Stare Koźle
Przysiółki wsi	Grobla Kąt Klichów Księża Łąka Stępnica Utrata
Były przysiółek	Korzonek