Stosunki polsko-brytyjskie
Stosunki polsko-brytyjskie – stosunki dyplomatyczne pomiędzy Wielką Brytanią a Polską. Oba państwa są członkami NATO, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Według polskiego historyka Oskara Haleckiego, pierwszy dyplomatyczny kontakt zawarty został listownie przez króla Anglii Henryka V do Władysława II Jagiełły, króla Polski i Wielkiego Księcia Litewskiego, prosząc go o pomoc przeciwko Francji w wojnie stuletniej[1]. Stosunki brytyjsko-polskie trwały w następnych latach w dużej mierze w zakresie handlu. W XVI wieku wzrósł poziom współczesnych stosunków dyplomatycznych między Polską a Anglią, kiedy królowa Maria I i król Hiszpanii Filip II pobrali się w 1554. Świadkiem Króla Filipa był polski pisarz i dyplomata Krzysztof Warszewicki[1][2].
Chociaż Wielka Brytania wydawała się w dużej mierze obojętna na rozbiór Polski, wiele brytyjskich elit politycznych, w tym król Jerzy III i Edmund Burke, wyraziło swoje obawy w korespondencjach i publikacjach dotyczących zaborów i nierównowagi sił w Europie[1].
Podczas kongresu wiedeńskiego Lord Castlereagh, brytyjski minister spraw zagranicznych w latach 1812-1822, był głównym zwolennikiem przywrócenia niepodległości Polski, choć później porzucił te aspiracje, aby osiągnąć sukcesy w obszarach, którymi Wielka Brytania była bardziej zainteresowana. W XIX wieku wrogie stosunki brytyjsko-rosyjskie spowodowały większe zainteresowanie niepodległą Polską ze strony Wielkiej Brytanii. Wśród ludności brytyjskiej sympatia do Polski i innych uciskanych narodów Europy była wtedy popularna.
Stosunki dyplomatyczne między Zjednoczonym Królestwem a odrodzoną po I wojnie światowej Polską zostały nawiązane 15 lipca 1919 roku[5]. Podczas wojny polsko-bolszewickiej poparcie rządu brytyjskiego było po stronie Polski, ale pokój był zdecydowanie preferowaną opcją, w wyniku której lord George Curzon utworzył Linię Curzona w ramach proponowanego pokoju. Porozumienie to nie zostało przyjęte w odpowiednim czasie, a Polska szybko przejęła kontrolę nad wojną, przesuwając granicę dalej na wschód. W latach 20 i na początku lat 30 XX wieku brytyjskie poglądy na Polskę były negatywne z powodu ekspansjonizmu. Dotyczyło to w szczególności lewicy brytyjskiej. Prawe skrzydło w Wielkiej Brytanii miało w międzyczasie bardziej neutralne poglądy wobec Polski ze względu na jej pozycję jako bufora przeciwko komunizmowi. Pogląd Polski na Brytanię w tym czasie był ogólnie ambiwalentny. Długo zwlekano z otwarciem polskiej ambasady w Wielkiej Brytanii[6].
Wraz z powstaniem partii nazistowskiej w Niemczech oba kraje zaczęły przyjmować bardziej pozytywne stosunki[7]. 31 marca 1939 r. Wielka Brytania udzieliła Polsce gwarancji niepodległości. 25 sierpnia podpisano anglo-polski sojusz wojskowy. Na pierwszy rzut oka traktat ten był jedynie paktem na rzecz wzajemnej pomocy przeciwko agresji jakiegokolwiek innego narodu europejskiego, jednak tajny protokół dołączony do porozumienia jasno określał, że krajem tym miały być Niemcy. We wrześniu 1939, po inwazji Niemiec na Polskę, Wielka Brytania (i Francja) wypowiedziała wojnę Niemcom, rozpoczynając II wojnę światową, ale bez bezpośredniej pomocy wojskowej dla Polski, tym samym łamiąc podpisany traktat[7]. Walka została postawiona Niemcom w krótkim czasie przed upadkiem Polski (tak zwana Dziwna wojna)[7]. Podczas wojny 250 000 Polaków służyło siłom brytyjskim, uczestnicząc w wielu kluczowych kampaniach. 1/12 wszystkich pilotów w bitwie o Anglię byli Polacy[7]. Londyn stał się siedzibą władz Polski na emigracji i ośrodkiem emigracji polskiej[5].
Nowy etap w relacjach polsko-brytyjskich rozpoczął się w 1989 roku. UK poparło euroatlantyckie aspiracje Polski[5].
Współczesność[edytuj | edytuj kod]
Kontakty polityczne obejmują wizyty i spotkania na różnych szczeblach. W 2016 roku z inicjatywy polskiej odbyły się pierwsze polsko-brytyjskie konsultacje międzyrządowe[8]. Jedną z formą kontaktów są spotkania ministrów spraw zagranicznych i obrony obu krajów (Kwadryga)[5].
Podstawą relacji gospodarczych między oboma krajami jest umowa o handlu i współpracy pomiędzy Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem (Trade and Cooperation Agreement), [9]. W 2022 roku Polska utrzymywała, podobnie jak w latach poprzednich, dodatnie saldo handlu z UK. Wartość obrotów handlowych wyniosła 23,2 mld EUR, przy czym wartość polskiego eksportu do UK osiągnęła wartość 16,8 mld EUR[9].
Polonia[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- przedstawiciele dyplomatyczni Wielkiej Brytanii w Polsce
- przedstawiciele dyplomatyczni Polski w Wielkiej Brytanii
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Oskar Halecki, "Anglo-Polish Relations in the Past". The Slavonic and East European Review., 1934.
- ↑ David Bayne Horn, Wielka Brytania i Europa w XVIII wieku, 1967.
- ↑ Embassy of the Republic of Poland in London [online], londyn.msz.gov.pl [dostęp 2019-02-25].
- ↑ British Embassy Warsaw - GOV.UK [online], www.gov.uk [dostęp 2019-02-25] (ang.).
- ↑ a b c d Relacje dwustronne. Wielka Brytania [online], gov.pl [dostęp 2024-04-23].
- ↑ Stosunki polsko-brytyjskie - wpływ historii na współczesność - artykuły portalu II wojna światowa [online], www.sww.w.szu.pl [dostęp 2019-02-25].
- ↑ a b c d David E Kaiser, Dyplomacja ekonomiczna i początki II wojny światowej: Niemcy, Wielka Brytania, Francja i Europa Wschodnia, 1930-1939, 2015.
- ↑ Polsko-brytyjskie konsultacje międzyrządowe w Londynie [online], gov.pl, 20 grudnia 2018 [dostęp 2024-04-23].
- ↑ a b Informator ekonomiczny. Wielka Brytania [online], gov.pl [dostęp 2024-04-23].
| Ujęcie chronologiczne | |
|---|---|
| Europa |
|
| Azja i Oceania |
|
| Ameryka | |
| Afryka | |
| Historia | |
| Organizacje międzynarodowe, inne podmioty oraz nieformalne formy współpracy regionalnej |
