33°34′N 35°22′E/33,566667 35,366667Sydon
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Muhafaza | |
| Gmina | |
| Powierzchnia |
7,86 km² |
| Populacja (2010) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Libanu  | |
| 33°34′N 35°22′E/33,566667 35,366667
| |
Sydon lub Sajda[1] (arab. صيدا, Ṣaydā, hebr. צִידוֹן, Ẓidon, stgr. Σιδώνα[2]) – trzecie pod względem wielkości miasto Libanu, około 59 tysięcy mieszkańców (2010)[1], położone na wybrzeżu Morza Śródziemnego, ok. 35 km na północ od Tyru i ok. 41 km na południe od Bejrutu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Jedno z najstarszych miast-państw Fenicjan[1]. Początkowo było najważniejszym spośród miast fenickich, później większe znaczenie uzyskał Tyr. Rozróżniano Mały Sydon, czyli samo miasto, i Wielki Sydon, czyli cały obszar znajdujący się pod jego panowaniem[3]. W Sydonie budowano bardzo dobre okręty, produkowano cenione wyroby ze szkła[potrzebny przypis]. Sydon brał udział w kilku koalicjach anty-asyryjskich, jednak walka z Asyrią zwykle kończyła się klęską. W wyniku jednego z takich buntów, król sydoński Abdi-Milkutti został zrzucony z tronu przez Asarhaddona.
W 677 p.n.e. Sydon (akad. Ṣidunu) zdobyty został przez wojska asyryjskiego króla Asarhaddona (681–669 p.n.e.) i przekształcony w stolicę nowej asyryjskiej prowincji[4]. Wówczas to nazwa miasta zmieniona została na Kar-Asarhaddon (akad. Kār-Aššur-aḫu-iddina, tłum. „Port/przystań Asarhaddona”)[4]. W 650 p.n.e. za rządów Aszurbanipala (669–627? p.n.e.), Bel-Harran-szaddu’a, gubernator prowincji Kar-Asarhaddon, pełnił urząd asyryjskiego eponima (limmu)[4].
Po upadku Asyrii Sydon, wraz z całą Fenicją, uległ dominacji państwa nowobabilońskiego, a następnie Persji Achemenidów[5]. W 351 p.n.e. Sydończycy razem z Fenicją i Cyprem powstali przeciw Persji; zdradzeni przez własnego władcę, Tennesa, nie chcąc iść do niewoli u Persów spalili się wraz z całym miastem[potrzebny przypis]. W 332 p.n.e. Sydon nie stawiał oporu wojskom Aleksandra Macedońskiego[5].
Sydon jest miastem wielokrotnie wzmiankowanym w Biblii. Fenicjanką z Sydonu była jedna z żon króla Salomona[6]. Ezechiel rzucił klątwę przeciw Sydonowi[7]. Miasto to odwiedził Jezus Chrystus[8]. Paweł z Tarsu w czasie podróży do Rzymu odwiedził przyjaciół w Sydonie[3][9].
Istnieją imiona Sydonia i Sydoniusz, oznaczające odpowiednio kobietę i mężczyznę pochodzących z Sydonu.
Królowie Sydonu[edytuj | edytuj kod]
Niepełna lista królów Sydonu zestawiona na podstawie źródeł pisemnych, epigraficznych i numizmatycznych[10]. Problematyczne są zwłaszcza próby datowania rządów Tabnita (תבנת) i Eszmunazara (אשמנעזר), znanych z zachowanych sarkofagów w egipskim stylu[11][12].
- Abdi-Milkutti (685?[10]/680–677 p.n.e.[2]),
- Tabnit (?) (~ 550 p.n.e.[2] / ~525 p.n.e.[11]),
- Eszmunazar (?) (~494 p.n.e.[11]),
- Tabnit (?) / Tetramnestos (fl. 480 p.n.e.) – uczestnik bitwy pod Salaminą[10],
- Eszmunazar II,
- Bodasztart,
- Jatanmilk (?),
- Baalszalim (450–426),
- Abdamon,
- Ba‘ana (404–401?),
- Baalszalim II (401–366/365),
- Abdasztart I (365–352),
- Tabnit (?) / Tennes (351–347/346),
- Ewagoras (347/346–343),
- Abdasztart II (343/342–333/332),
- Abdalonymos (332–312).
Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Sajda, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-02-17].
- ↑ a b c Les cités Phéniciennes: Sidon [dostęp 2022-02-16] (fr.).
- ↑ a b Fritz Rienecker, Gerhard Maier: Leksykon biblijny. Waldemar Chrostowski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, 2001, s. 767, seria: Prymasowska Seria Biblijna. ISBN 83-7146-061-9.
- ↑ a b c Radner K., Provinz. C, w: Reallexikon ..., s. 63.
- ↑ a b Alfred Tschirschnitz: Dzieje ludów biblijnych. Wyd. I. Warszawa: M. Sadren i S-ka, 1994, s. 142–143. ISBN 83-86340-00-3.
- ↑ 1Krl 11,1 w przekładach Biblii.
- ↑ Ez 28,20-23 w przekładach Biblii.
- ↑ Mk 7,31 w przekładach Biblii.
- ↑ Dz 27,3 w przekładach Biblii.
- ↑ a b c Elayi 2006 ↓.
- ↑ a b c Thomas Kelly, Herodotus and the Chronology of the Kings of Sidon, „Bulletin of the American Schools of Oriental Research”, 268, 1987, s. 39–56, JSTOR: 1356993 (ang.).
- ↑ Эшмуназар, [w:] Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона [online], 1904 [dostęp 2022-02-16] (ros.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Josette Elayi, An Updated Chronology of the Reigns of Phoenician Kings during the Persian Period, 2006, s. 5–11, 22–24, 31–32 (ang.).
- Radner K., Provinz. C, w: Reallexikon der Assyriologie, tom XI (Prinz, Prinzessin – Samug), Walter de Gruyter, Berlin – New York 2006-2008, s. 42–68.