Szadółki
Szadółki (kaszb. Szëdlëkòwò lub też Szëdôłkòwò, Szadółczi, niem. Schüddelkau)[1] – dawniej osada mieszkalno-rolnicza położona na Wysoczyźnie Gdańskiej, pomiędzy Jasieniem i Kowalami, przy drodze do Kolbud i Otomina (ul. Jabłoniowa), ok. 12 km od centrum miasta. Wieś sołecka miasta Gdańska.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Najstarsze ślady bytności człowieka w tym rejonie zidentyfikowano w trakcie badań archeologicznych terenu pod osiedle w sąsiednim Rębowie. Zlokalizowano kilka czasowych siedlisk z okresu lateńskiego (V-I w. p.n.e.). Prawdopodobnie mieszkańcy obozowisk byli związani z kulturą pomorską, która pozostawiła w okolicy – zwłaszcza w Otominie – liczne dobrze rozpoznane archeologicznie ślady bytności. W IX w. powstało w pobliskim Otominie grodzisko stanowiące do końca X w. prawdopodobnie ośrodek lokalnej władzy. Temu anonimowemu pomorskiemu władcy podlegały zapewne tereny obecnych Szadółek. Od XI w. dominującą rolę obejmuje szybko rosnący Gdańsk i z nim dalej wiążą się dzieje wsi.
Pierwsza historyczna wzmianka o Szadółkach to nadanie już istniejącej wsi Schedirwicz gdańskiemu Szpitalowi św. Ducha przez wielkiego mistrza krzyżackiego Luthera von Braunschweig w 1333. Nazwa miejscowości pojawia się w następnych latach w różnych formach: Schederkaw – 1334, Schiddelkow – 1485, 1546, Czidelekow – 1780, Schüddelkau – 1790. W 1546 Szpital św. Ducha uzyskuje potwierdzenie nadania wsi. Wieś duchowna, należąca do szpitala Św. Ducha w Gdańsku położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie gdańskim województwa pomorskiego[2].
W czasach wojen napoleońskich, podczas oblężenia Gdańska w 1813, w Szadółkach znajdowały się stanowiska artylerii rosyjskiej. Własnością szpitalną wieś była do 1850.[3] Według Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego i Innych Krajów Słowiańskich w 1885 Szadółki podlegały parafii katolickiej św. Józefa w Gdańsku. Posiadały szkołę elementarną, i liczyły w 1885: 32 domy, 430 mieszkańców – pół na pół katolików i ewangelików, 9 gburskich posiadeł oraz 3 zagrody[4]. Do 1885 właścicielem dóbr był Carl Hermann Wendt (1829-1885), architekt i inspektor budowlany (Landesbauinspektor) z Gdańska zaś następnie w latach 1885-1901 jego brat Alexis Julius Wendt (1821-1901), kupiec gdański i wicekonsul Neapolu i Sycylii w Gdańsku.[5][6]
W 1874 Szadółki zostały włączone do powiatu gdańskiego, w 1921 należały do powiatu Gdańsk Wyżyny – jako wieś gromadzka, 1951 ponownie w powiecie gdańskim, jako wieś sołecka od 1973 do 2000. Obecnie część dzielnicy administracyjnej Jasień oraz okręgu historycznego Wyżyny.
Obecnie niedaleko Szadółek znajduje się składowisko odpadów dla Gdańska i okolicznych gmin.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dr F. Lorentz „Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem” (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3)
- ↑ Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w. : rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 92.
- ↑ Andrzej Januszajtis: Od Gyddanyzc do Wielkiego Gdańska: dzielnice Gdańska - nazwy, historia, Wydawnictwo „Marpress” Gdańsk 2011, ISBN 83-7528-072-0
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego t. XI, s. 764
- ↑ Ahnenforschung.Net Forum - Deutsches Familienarchiv [online], forum.ahnenforschung.net [dostęp 2018-04-25] (niem.).
- ↑ Ahnenforschung.Net Forum - Deutsches Familienarchiv [online], forum.ahnenforschung.net [dostęp 2018-04-25] (niem.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona poświęcona Szadółkom. szadolki.w.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-29)].
- Szadółki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 764.