TRAPPIST-1

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
TRAPPIST-1
Ilustracja
Wizja artystyczna układu[1]
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Wodnik

Rektascensja

23h 06m 29,283s[2]

Deklinacja

−05° 02′ 28,59″[2]

Paralaksa (π)

0,08258 ± 0,00258″[3]

Odległość

12,1 ± 0,4 pc[4]
(39,5 ± 1,3 ly)

Wielkość obserwowana
(pasmo V)

18,798 ± 0,082m[3]

Ruch własny (RA)

922,1 ± 1,8 mas/rok[3]

Ruch własny (DEC)

−471,9 ± 1,8 mas/rok[3]

Prędkość radialna

−56,3 ± 3,0 km/s[3]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

czerwony karzeł

Typ widmowy

M8 V[5]

Masa

0,0802 ± 0,0073 M☉[4]

Promień

0,117 ± 0,0036 R☉[4]

Metaliczność [Fe/H]

+0,04 ± 0,08[4]

Wielkość absolutna

18,4 ± 0,1m

Jasność

0,000524 ± 0,000034 L☉[4]

Temperatura

2559 ± 50 K[4]

Alternatywne oznaczenia
2MASS: J23062928-0502285
Multimedia w Wikimedia Commons

TRAPPIST-1 (oznaczenie 2MASS: J23062928-0502285[3]) – bardzo chłodny czerwony karzeł[6][7] (typ widmowy M8V) znajdujący się 39 lat świetlnych (około 12 parseków) od Ziemi w gwiazdozbiorze Wodnika[8].

Odkrycie planet[edytuj | edytuj kod]

Położenie TRAPPIST-1 (zaznaczone na czerwono) w gwiazdozbiorze Wodnika

W maju 2015 roku zespół astronomów pod kierownictwem Michaëla Gillona z Uniwersytetu w Liège odkrył trzy planety typu ziemskiego, krążące wokół gwiazdy, z których najodleglejsza mogła potencjalnie znajdować się w granicach ekosfery systemu[7]. Do obserwacji użyto teleskopu TRAPPIST (Transiting Planets and Planetesimals Small Telescope) w obserwatorium La Silla na pustyni Atakama w Chile[9][7][10]. Zespół prowadził obserwacje od września do grudnia 2015 roku. Rezultaty badań opublikował na łamach czasopisma „Nature” w maju 2016 roku[9][6].

22 lutego 2017 roku międzynarodowy zespół astronomów (m.in. z NASA i Europejskiego Obserwatorium Południowego) ogłosił odkrycie kolejnych czterech skalistych egzoplanet krążących wokół TRAPPIST-1. Orbity co najmniej trzech z nich znajdują się w ekosferze gwiazdy i nie wyklucza się, że wszystkie mogą utrzymywać wodę w stanie ciekłym[4][11][12]. Do obserwacji użyto przede wszystkim teleskopu TRAPPIST-South w obserwatorium La Silla, szerokokątnej kamery na podczerwień HAWK-I zainstalowanej na jednym z teleskopów VLT (Obserwatorium Paranal) oraz Teleskopu Kosmicznego Spitzera (a także szeregu innych instalacji naziemnych: TRAPPIST-North w Maroku, 3,8-metrowego UKIRT na Hawajach, Teleskopu Williama Herschela w La Palma na Wyspach Kanaryjskich oraz SAAO w Republice Południowej Afryki).

Planety były oznaczane w kolejności, w jakiej zostały odkryte[13]. Pierwsze z odkrytych planet zostały oznaczone literami od „b” do „d” (kolejne litery oznaczają większy okres orbitalny)[6], natomiast druga grupa obiektów została oznaczona literami od „e” do „h”.

Z okazji tego odkrycia Nate Swinehart zaprojektował Google Doodle, które było wyświetlane w dniu 23 lutego 2017[14].

Gwiazda[edytuj | edytuj kod]

Gwiazda została odkryta w 1999 roku w ramach projektu Two Micron All-Sky Survey[15][16] i została oznaczona w katalogu pod numerem "2MASS J23062928-0502285". Parametry liczbowe oznaczają rektascensję oraz deklinację gwiazdy, natomiast litera "J" oznacza Epokę Juliańską.

TRAPPIST-1 ma około 8% masy Słońca, jego średnica to około 12% średnicy Słońca, przy temperaturze około 2560 K. Powstał minimum 500 milionów lat temu[6]. Karzeł charakteryzuje się stosunkowo wysoką metalicznością, przy zawartości żelaza ([Fe/H]) równej 0,04, co stanowi 109% wartości dla Słońca[6].

Dzięki niskiej jasności czas życia tego karła może wynosić ok. 12 bilionów lat[17][18] – to oznacza, że TRAPPIST-1 pozostanie gwiazdą ciągu głównego, w czasie gdy Wszechświat będzie znacznie chłodniejszy niż obecnie, a zapasy gazu potrzebnego do tworzenia nowych gwiazd zostaną wyczerpane.

System planetarny[edytuj | edytuj kod]

Planety układu TRAPPIST-1
Planeta Masa planety
(M🜨)		 Półoś wielka[19]
(au)		 Okres obiegu
(dni)		 Ekscentryczność Inklinacja Promień
(R🜨)
b 0,85 ± 0,72 0,0111 ± 0,0003 1,51087081 ± 0,00000060 < 0,081 89,65 ± 0,25° 1,086 ± 0,035
c 1,38 ± 0,61 0,0152 ± 0,0005 2,4218233 ± 0,0000017 < 0,083 89,67 ± 0,17° 1,056 ± 0,035
d 0,41 ± 0,27 0,0214 +0,0007−0,0006 4,049610 ± 0,000063 < 0,070 89,75 ± 0,16° 0,772 ± 0,030
e 0,62 ± 0,58 0,0282 +0,0008−0,0009 6,099615 ± 0,000011 < 0,085 89,86 ± 0,11° 0,918 ± 0,039
f 0,68 ± 0,18 0,0371 ± 0,0011 9,206690 ± 0,000015 < 0,063 89,680 ± 0,034° 1,045 ± 0,038
g 1,34 ± 0,88 0,0451 ± 0,0014 12,35294 ± 0,00012 < 0,061 89,710 ± 0,025° 1,127 ± 0,041
h nieznana 0,063 +0,027−0,013 20 +15−6 nieznana 89,80 ± 0,07° 0,755 ± 0,034

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • Porównanie TRAPPIST-1 oraz Słońca – średnica czerwonego karła to zaledwie 11% średnicy Słońca.
    Porównanie TRAPPIST-1 oraz Słońca – średnica czerwonego karła to zaledwie 11% średnicy Słońca.
  • Tranzyt planet na tle TRAPPIST-1 (wizja artysty)[20]
    Tranzyt planet na tle TRAPPIST-1 (wizja artysty)[20]
  • Trzy planety wokół TRAPPIST-1 (wizja artysty)
    Trzy planety wokół TRAPPIST-1 (wizja artysty)
  • Widok z planety TRAPPIST-1c (wizja artysty)
    Widok z planety TRAPPIST-1c (wizja artysty)
  • Porównanie rozmiarów najmniejszych gwiazd, Jowisza i Saturna
    Porównanie rozmiarów najmniejszych gwiazd, Jowisza i Saturna
  • Wykres przedstawiający spadki jasności gwiazdy TRAPPIST-1 w przeciągu 20 dni (przełom września i października 2016; Kosmiczny Teleskop Spitzera i inne), które nastąpiły w wyniku tranzytu siedmiu planet na jej tle (planety oznaczone w dolnej części grafiki.)
    Wykres przedstawiający spadki jasności gwiazdy TRAPPIST-1 w przeciągu 20 dni (przełom września i października 2016; Kosmiczny Teleskop Spitzera i inne), które nastąpiły w wyniku tranzytu siedmiu planet na jej tle (planety oznaczone w dolnej części grafiki.)
  • Spadki jasności TRAPPIST-1 spowodowane przez siedem planet; większe planety powodują większe spadki jasności, natomiast planety krążące w dużej odległości powodują, iż spadki jasności trwają dłużej (Kosmiczny Teleskop Spitzera).
    Spadki jasności TRAPPIST-1 spowodowane przez siedem planet; większe planety powodują większe spadki jasności, natomiast planety krążące w dużej odległości powodują, iż spadki jasności trwają dłużej (Kosmiczny Teleskop Spitzera).

Filmy[edytuj | edytuj kod]

  • film (00:44) – artystyczna wizja podróży z Ziemi do TRAPPIST-1.
  • film (00:22) – artystyczna wizja widoku z powierzchni jednej z planet krążącej wokół TRAPPIST-1.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Ultracool Dwarf and the Seven Planets – Temperate Earth-sized Worlds Found in Extraordinarily Rich Planetary System. www.eso.org. [dostęp 2017-02-27].
  2. ↑ a b R.M. Cutri, M.F. Skrutskie, S. Van Dyk, C.A. Beichman i inni. 2MASS All Sky Catalog of point sources. „VizieR Online Data Catalog”. 2246, 2003-06. ESO with data provided by the SAO/NASA Astrophysics Data System. Bibcode: 2003yCat.2246....0C. (ang.). 
  3. ↑ a b c d e f TRAPPIST-1 w bazie SIMBAD (ang.)
  4. ↑ a b c d e f g Michaël Gillon, Amaury H.M.J. Triaud, Brice-Olivier Demory, Emmanuël Jehin i inni. Seven temperate terrestrial planets around the nearby ultracool dwarf star TRAPPIST-1. „Nature”. 542 (7642), s. 456–460, 2017. DOI: 10.1038/nature21360.  Artykuł w wersji preprint [dostęp 2017-02-24].
  5. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać E. Costa, R.A. Mendez, W.-C. Jao, T.J. Henry i inni. The Solar Neighborhood. XVI. Parallaxes from CTIOPI: Final Results from the 1.5 m Telescope Program. „The Astronomical Journal”. 132, s. 1234–1247, 2006. DOI: 10.1086/505706. Bibcode: 2006AJ....132.1234C. 
  6. ↑ a b c d e Temperate Earth-sized planets transiting a nearby ultracool dwarf star. Europejskie Obserwatorium Południowe.
  7. ↑ a b c Three Potentially Habitable Worlds Found Around Nearby Ultracool Dwarf Star – Currently the best place to search for life beyond the Solar System. [dostęp 2016-05-02]. (ang.).
  8. ↑ Kenneth Chang: 7 Earth-Size Planets Identified in Orbit Around a Dwarf Star. 2017-02-22. (ang.).
  9. ↑ a b Could these newly-discovered planets orbiting an ultracool dwarf host life?. „The Guardian”, 2016-05-02. 
  10. ↑ Three New Planets Are the Best Bets for Life. [w:] Popular Mechanics [on-line]. 2016-05-02. [dostęp 2016-05-02].
  11. ↑ Temperate Earth-Sized Planets Found in Extraordinarily Rich Planetary System TRAPPIST-1. SpaceRef, 2017-02-22. (ang.).
  12. ↑ NASA telescope reveals largest batch of Earth-size, habitable-zone planets around single star. Exoplanet Exploration: Planets Beyond our Solar System, 2017-02-22. (ang.).
  13. ↑ F.V. Hessman i inni, On the naming convention used for multiple star systems and extrasolar planets, „arXiv”, 2010, arXiv:1012.0707 [astro-ph.SR].
  14. ↑ John von Radowitz: Exoplanet discovery celebrated with Google Doodle after three planets found. mirror, 23 lutego 2017. [dostęp 2017-02-23].
  15. ↑ Tracey Bryant: Celestial Connection. University of Delaware, 22 lutego 2017.
  16. ↑ John E. Gizis i inni, New Neighbors from 2MASS: Activity and Kinematics at the Bottom of the Main Sequence, „The Astronomical Journal”, 120, 2000, s. 1085–1095, DOI: 10.1086/301456, arXiv:astro-ph/0004361.
  17. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Fred C. Adams, Gregory Laughlin, Genevieve J. M. Graves. Red Dwarfs and the End of the Main Sequence. „Revista Mexicana de Astronomía y Astrofísica, Conf. Ser.”. 22. s. 46–49. Bibcode: 2004RMxAC..22...46A. [dostęp 2017-02-24]. 
  18. ↑ W angielskiej terminologii trillion to odpowiednik polskiego biliona.
  19. ↑ TRAPPIST-1b. Open Exoplanet Catalogue. [dostęp 2017-09-17]. (ang.).
  20. ↑ Artist's view of planets transiting red dwarf star in TRAPPIST-1 system. www.spacetelescope.org. [dostęp 2016-07-21].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Układ TRAPPIST-1
TRAPPIST-1TRAPPIST-1bTRAPPIST-1cTRAPPIST-1dTRAPPIST-1eTRAPPIST-1fTRAPPIST-1gTRAPPIST-1h
Gwiazdy
Planety
  • kursywą napisane są nazwy planet, położonych w ekosferze
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=TRAPPIST-1&oldid=73083592”