Tadeusz Daniszewski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tadeusz Daniszewski
Data urodzenia

10 czerwca 1904

Data śmierci

9 sierpnia 1969

Zawód, zajęcie

nauczyciel akademicki, historyk

Grób Tadeusza Daniszewskiego na cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Tadeusz Daniszewski (właśc. Dawid Kirszbraun) (ur. 10 czerwca 1904 w Warszawie, zm. 9 sierpnia 1969 w Warszawie) – działacz komunistyczny, wieloletni dyrektor Szkoły Partyjnej KC PPR i PZPR oraz kierownik Zakładu Historii Partii.

II RP[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w żydowskiej rodzinie inteligenckiej. Jego ojcem był Stanisław Kirszbraun. Ukończył gimnazjum Zgromadzenia Kupców w Warszawie gdzie rozpoczął działalność społeczno-polityczną. W latach 1918–1919 uczestniczył w organizowaniu pierwszych, luźnych jeszcze kół młodzieży komunistycznej, a następnie (1919–1920) działał w uczniowskich klubach „Samopomoc” i „Samokształcenie” oraz w klubach młodzieży robotniczej na Woli i Powiślu. Od 1921 członek KPRP/KPP. Pod koniec 1928 został sekretarzem Komitetu Okręgowego (KO) KPP w Krakowie. 1929–1930 przebywał w ZSRR, gdzie wykładał w szkole partyjnej i pracował w Komitecie Wykonawczym (KW) Kominternu, a w sierpniu 1930 brał udział w V Zjeździe KPP w Peterhofie. Wielokrotnie aresztowany za działalność komunistyczną. Ostatnim wyrokiem w Warszawie z 24 stycznia 1938 skazany został na 12 lat ciężkiego więzienia bez zaliczenia pobytu w Berezie Kartuskiej. Osadzony w więzieniu w Rawiczu, wydostał się stamtąd wraz z innymi więźniami we wrześniu 1939.

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

W 1939 po odzyskaniu wolności usiłował bezskutecznie włączyć się do obrony kraju, przedostał się do ZSRR. Tam w latach 1940–1941 był redaktorem naczelnym wydawnictw polskiego Państwowego Wydawnictwa Literackiego w Językach Obcych, a następnie do 1942 pracował w Głównym Zarządzie Politycznym Armii Czerwonej. W 1943–1944 objął stanowisko redaktora odpowiedzialnego za radiostację im. T. Kościuszki. Był także kierownikiem Wydziału Wydawniczego ZG ZPP. Po zajęciu Lublina powrócił do kraju i w listopadzie 1944 podjął działalność w PPR. Jego głównym zadaniem było zorganizowanie Centralnej Szkoły PPR. Po utworzeniu był dyrektorem szkół w Lublinie, a następnie w Łodzi do grudnia 1948.

Okres powojenny[edytuj | edytuj kod]

Od lutego 1948 równolegle organizował w Warszawie Dwuletnią Szkołę Partyjną przy KC PPR-PZPR, której dyrektorem był do 1950. Jednocześnie od września 1948 był kierownikiem Wydziału Historii Partii KC PPR (później KC PZPR), a od 1957 do czerwca 1968 dyrektorem Zakładu Historii Partii przy KC PZPR. W czasie jego 20-letniego kierowania tą placówką przekształciła się ona z kilkuosobowej komórki badawczej o niewielkiej kolekcji druków socjalistycznych w rozbudowaną instytucję naukowo-badawczą, dysponującą rozległym archiwum i jedną z największych bibliotek specjalistycznych w zakresie polskiego i międzynarodowego ruchu robotniczego. Uczestniczył w I Zjeździe PPR. Od Kongresu Zjednoczeniowego PPR i PPS (15-21 grudnia 1948 w Warszawie) do V Zjazdu PZPR był członkiem KC PZPR. Jako delegat KC wziął udział w marcu 1951 w zjeździe KP Szwecji. Przez wszystkie te lata łączył działalność polityczną i organizatorską z pracą naukową. Był kierownikiem Katedry Historii Ruchu Robotniczego w Szkole Partyjnej przy KC PZPR i w Instytucie Nauk Społecznych, prowadził wykłady z historii polskiego i międzynarodowego ruchu robotniczego. 24 lutego 1956 nadano mu tytuł profesora nadzwyczajnego. W latach pięćdziesiątych związany z „frakcją” puławian[1]. W 1959 został zastępcą przewodniczącego Komitetu Nauk Historycznych PAN. Był również członkiem Rad Naukowych Instytutu Historii Wyższej Szkoły Nauk Społecznych przy KC PZPR oraz Zakładu Historii Stosunków Polsko-Radzieckich PAN, członkiem Komisji Koordynacyjnej badań w zakresie historii najnowszej. Był członkiem zarządu Marksistowskiego Zrzeszenia Historyków.[2] W sierpniu 1968 przeszedł na rentę dla zasłużonych.

Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 31A-4-2)[3].

Dorobek pisarski[edytuj | edytuj kod]

Był autorem wielu artykułów i książek. W latach 1930–1936 ogłosił ok. 70 artykułów w polskiej, rosyjskiej i niemieckiej prasie komunistycznej. W okresie przedwojennym napisał kilka broszur, a także pod pseudonimem T. Nulkowski wydał w 1936 książkę „Proletariat polski w ogniu walk strajkowych”. Po wojnie opublikował 125 artykułów oraz 14 pozycji książkowych.

Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • „Feliks Dzierżyński” (1948);
  • „1 maja. 60 lat święta międzynarodowej Solidarności” (1950)
  • „Zarys historii polskiego ruchu robotniczego” (1956).
  • współautor 2-tomowego podręcznika „Historia polskiego ruchu robotniczego 1864–1964” (1967),
  • „KPP. Uchwały i rezolucje” (1953),
  • „Posłowie rewolucyjni w Sejmie w latach 1920-1935” (1961)
  • „Wybór pism i przemówień Adolfa Warskiego” (W. 1958).
  • „Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego”.

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944-1989. Warszawa: POW „BGW”, 1992, s. 61-62. ISBN 83-7066-208-0.
  2. Bohdan Urbankowski: Czerwona msza czyli Uśmiech Stalina. T. II. Warszawa 1998, s. 154.
  3. Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 22.
  4. Odznaczenia dla pracowników partyjnych [w:] "Trybuna Robotnicza, nr 171, 21 lipca 1964, s. 5.
  5. Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 4

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]