Tamandua północna
Tamandua mexicana | |||
(Saussure, 1860) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
tamandua północna | ||
Synonimy | |||
| |||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[11] | |||
Zasięg występowania | |||
Tamandua północna[12], mrówkojad meksykański[13] (Tamandua mexicana) – gatunek ssaka z rodziny mrówkojadowatych (Myrmecophagidae). W niewoli żyje około 9,5 roku[14].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1860 roku szwajcarski entomolog i mineralog Henri de Saussure nadając mu nazwę Myrmecophaga tamandua mexicana[1]. Miejsce typowe to „Tabasco”, Meksyk[1][15][16][17]. Holotyp to czaszka osobnika o nieznanej płci (sygnatura MHNG 507.38) ze zbiorów Muséum d’histoire naturelle de Genève[18].
Oba gatunki z rodzaju Tamandua są w większości allopatryczne, ale mogą być sympatyczne na niektórych obszarach skrajnie północnej Ameryki Południowej[16].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki[16]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
Podgatunek | Oryginalna nazwa | Autor i rok opisu | Miejsce typowe | Holotyp |
---|---|---|---|---|
T. m. instabilis | Tamandua tetradactyla instabilis | J.A. Allen, 1904 | Bonda, Magdalena, Kolumbia[19][20]. | Skóra i czaszka dorosłej samicy (sygnatura AMNH 23420) ze zbiorów Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej; okaz zebrany 7 kwietnia 1899 roku przez Herberta Smitha[19]. |
T. m. opistholeuca | Tamandua bivittata Var. 3. Opistholeuca | J.E. Gray, 1873 | Kolumbia[20]. | Skóra dorosłego osobnika (sygnatura BMNH 1850.7.8.39) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie; okaz ze kolekcji Charlesa Parzudakiego[21]. |
T. m. punensis | Tamandua tetradactyla punensis | J.A. Allen, 1916 | Wyspa Puná, Guayas, Ekwador[20]. | Skóra i czaszka dorosłej samicy (sygnatura AMNH 36452) ze zbiorów Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej; okaz zebrany 7 kwietnia 1913 roku przez Williama Richardsona[19], |
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Tamandua: port. tamanduá „tamandua”, od tupi tacy „mrówka”; monduar „łapać”[22].
- mexicana: Meksyk[23].
- instabilis: łac. instabilis „niepewny, niestały”, od przedrostka in- „nie, przeciwieństwo”[24]; stabilis „mocny, stały”, od stare „stać”[25].
- opistholeuca: gr. οπισθε opisthe „za, tył”; λευκος leukos „biały”[26].
- punensis: wyspa Puná, Ekwador[27].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Tamandua północna występuje w zależności od podgatunku[16]:
- T. mexicana mexicana – południowy Meksyk (od Colima i Michoacán od strony Oceanu Spokojnego i San Luis Potosí od strony Zatoki Meksykańskiej) i przez całą Amerykę Środkową na południe do Hondurasu.
- T. mexicana instabilis – północna Kolumbia (północna i wschodnia część na wschód Andów) i północno-zachodnia Wenezuela.
- T. mexicana opistholeuca – południowy Honduras do zachodniej Kolumbii i zachodniego Ekwadoru; zamieszkuje także na Barro Colorado (Panama).
- T. mexicana punensis – zachodni i południowo-zachodni Ekwador (w tym Puná) i północno-zachodnie Peru.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) około 560 mm, długość ogona 400–675 mm, długość ucha 40–46 mm, długość tylnej stopy 80–110 mm; masa ciała 3–6 kg (brak widocznego dymorfizmu płciowego)[28][29]. Mają żółtawe futro z charakterystyczną czarną „kamizelką” na grzbiecie. Sierść jest krótka, szorstka i gęsta, a długie pazury służą do niszczenia mrowisk i termitier. Duże, sterczące uszy i niewielkie oczy.
Język mrówkojada meksykańskiego, tak jak innych mrówkojadów, jest długi i pokryty lepką śliną, która umożliwia podnoszenie termitów i mrówek. Szczęka nie zawiera zębów, a jej mięśnie oraz żuchwa są zredukowane.
Dzięki chwytnym łapom mogą one wspinać się na drzewa. Duży pazur na środkowym palcu dolnej kończyny i mocne mięśnie umożliwiają rozdarcie kory drzewa, aby zdobyć pożywienie[30].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Środowisko
[edytuj | edytuj kod]Tamandua północna żyje zarówno w lasach tropikalnych, jak i w formacjach sawannowych (campos, llanos). Preferują miejsca w okolicach wody i drzew pokrytych mchem[14], gdyż tam łatwiej im znaleźć pożywienie.
Gdy nie są aktywne, tamanduy najczęściej rezydują w pustych pniach drzew lub norach innych zwierząt.
W Panamie często można zobaczyć mrówkojady meksykańskie przepływające między wyspami[31].
Tryb życia i pożywienie
[edytuj | edytuj kod]Jest samotnikiem, prowadzi zarówno dzienny, jak i nocny tryb życia. Wykazuje aktywność około 8 godzin na dobę, resztę czasu spędzając w pustych pniach drzew. Do jego największych naturalnych wrogów należą drapieżniki jaguar amerykański i harpia wielka[30].
Żywi się głównie mrówkami (z wyjątkiem produkujących chemiczne odstraszacze, jak mrówki wędrowne[potrzebny przypis]) i termitami mającymi swoje gniazda u podstaw drzew, w lub na których tamandua zamieszkuje[32].
Na Barro Colorado Island zostało przeprowadzone badanie, w którym stwierdzono, że tamandua zjada około 9000 mrówek dziennie, atakując przy tym 50–80 mrowisk[31].
Mrówkojady meksykańskie komunikują się między sobą przez syczące dźwięki lub silny odór wydzielany przez gruczoły znajdujące się w ich odbycie[32]. Z powodu tego szczególnego sposobu komunikacji są czasem nazywane „leśnymi śmierdzielami”.
Rozmnażanie
[edytuj | edytuj kod]Rozmnaża się na jesieni, na wiosnę przychodzą na świat potomki. W miocie przeważnie rodzą się pojedyncze młode, ale zdarzały się przypadki bliźniąt. Ruja występuje u tych zwierząt parę razy w roku i trwa najczęściej 130–150 lub 160–190 dni[33].
Po urodzeniu młode zostają w towarzystwie matek, które bronią je, karmią i opiekują się nimi przez około rok. Po upływie tego czasu, odchodzą one i rozpoczynają własne cykle rozmnażania[14].
Zarówno samce jak i samice osiągają dojrzałość płciową w wieku 1 roku[32].
Status zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[11].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c H.L.F. de Saussure. Note sur quelques mammiferes du Mexique. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2e série. 12, s. 9, 1860. (fr.).
- ↑ J.E. Gray. On Mammalia from the neighbourhood of Concordia, New Granada. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 11, s. 469, 1873. (ang.).
- ↑ J.E. Gray: Hand-list of the edentate, thick-skinned and ruminant mammals in the British Museum. London: The Trustees, 1873, s. 8. (ang.).
- ↑ E.D. Cope. On the Mammalia obtained by the naturalist exploring expedition to southern Brazil. „The American naturalist”. 23 (266), s. 133, 1889. (ang.).
- ↑ Allen 1904 ↓, s. 395.
- ↑ Allen 1904 ↓, s. 394.
- ↑ A.J.E. Lönnberg. Notes on some South-American mammals. „Arkiv för zoologi”. 29A, s. 25, 1937. (ang.).
- ↑ W.B. Davis. A new four-toed anteater from Mexico. „Journal of Mammalogy”. 36 (4), s. 558, 1955. DOI: 10.2307/1375810. (ang.).
- ↑ Allen 1904 ↓, s. 392.
- ↑ J.A. Allen. New South American mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 35, s. 85, 1916. (ang.).
- ↑ a b J. Ortega Reyes, D.G. Tirira, M. Arteaga & F. Miranda 2014, Tamandua mexicana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-07-10] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 26. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ Andrzej Gwóźdź (red.): Granice kultury. „Śląsk” Sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe, Katowice 2010 [dostęp 2018-02-26]
- ↑ a b c David W. Macdonald: The Encyclopedia of Mammals. Andromeda Oxford Unlimited, 1984. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Tamandua mexicana. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-10].
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 124. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Tamandua mexicana (Saussure, 1860). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-28]. (ang.).
- ↑ F. Baud. Catalogue des types de mammifères et d’oiseaux du Muséum d'Histoire naturelle de Genève. „Revue suisse de Zoologie”. 84 (1), s. 209, 1977. (fr.).
- ↑ a b c M.A. Lawrence. Catalog of Recent mammal types in the American Museum of Natural History. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 217, s. 193, 1993. (ang.).
- ↑ a b c A.L. Gardner: Suborder Vermilingua Illiger, 1811. W: A.L. Gardner (red.): Mammals of South America. Cz. 1: Marsupials, Xenarthrans, Shrews, and Bats. Chicago: University of Chicago Press, 2005, s. 174. ISBN 978-0-226-28240-4. (ang.).
- ↑ 1850.7.8.39. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-08-28]. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 660, 1904. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, mexicana [dostęp 2023-08-28] .
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 111.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 219.
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, opistholeuca [dostęp 2023-08-28] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, punensis [dostęp 2023-08-28] .
- ↑ A. Bertassoni: Family Myrmecophagidae (Anteaters). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 89–90. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 81. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ a b D. Navarette, J. Ortega. Tamandua mexicana (Pilosa: Myrmecophagidae). „Mammalian Species”. 43 (874). s. 56–63. (ang.).
- ↑ a b Fauna of the Islas Tigre and Islas Brujas. Primate Refuge and Sanctuary of Panama, 2001. [dostęp 2001-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2001-07-20)]. (ang.).
- ↑ a b c R. Nowak: Walker’s Mammals of the World. Wyd. 5. T. 1. Baltimore, Maryland: The Johns Hopkins University Press, 1991. (ang.).
- ↑ L. Emmons: Neotropical Rainforest Mammals: A Field Guide. Chicago i Londyn: The University of Chicago Press, 1990. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- J.A. Allen. The Tamandua anteaters. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 20, s. 385–398, 1904. (ang.).
- Edmund C. Jaeger , Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).