Transport kolejowy na Łotwie
Transport kolejowy na Łotwie – system transportu kolejowego działający na terenie Łotwy.
Na Łotwie istnieje[a] 2216 km linii kolejowych z czego 257 km jest zelektryfikowanych. Linie mają szeroki (rosyjski) rozstaw szyn – 1520 mm[1]. Państwowy przewoźnik to Latvijas dzelzceļš[2].
Historia[2]
[edytuj | edytuj kod]Pierwszą linię kolejową na Łotwie, będącej wówczas częścią Imperium Rosyjskiego, otwarto w 1860 roku – był to odcinek Ritupe – Dyneburg Kolei Warszawsko-Petersburskiej[3]. 12 września 1861 roku wybudowano odgałęzienie z Dyneburga do głównego ośrodka gospodarczego regionu – Rygi (218 km), finansowane z kapitału prywatnego, w tym angielskiego[3].
W 1871 roku w ramach Kolei Libawsko-Romeńskiej połączono port w Lipawie z siecią kolei na Litwie i dalej w głąb Rosji[4]. W latach 1901–1903 natomiast powstała prywatna kolej łącząca port w Windawie z Moskwą[3]. Pod koniec XIX wieku podjęto także budowę lokalnych kolei wąskotorowych, o mniejszych kosztach budowy, szerokości 750 mm i 1000 mm (Lipawa – Aizpute)[3].
Podczas I wojny światowej, gdy teren Łotwy był pod okupacją niemiecką, wybudowano wiele kolejek polowych o rozstawie szyn 600 mm[3]. Na zajętym obszarze przekuto sieć kolejową z rozstawu rosyjskiego 1524 mm na standardowy 1435 mm.
Po powstaniu niepodległej Republiki Łotewskiej, 5 sierpnia 1919 roku[3] powołano Łotewskie Koleje Państwowe (Latvijas Valsts Dzelzsceli). W spadku po zaborcach Łotwa odziedziczyła sieć kolejową o pięciu szerokościach toru: 1435 mm (960 km), 1524 mm (833 km), 1000 mm (49 km), 750 mm (286 km) i 600 mm (688 km)[3].
W ramach unifikacji zdecydowano się na przekucie linii kolejowych na szerokotorowe, czego nie doprowadzono jednak do końca[5]. W 1928 r. Łotewskie Koleje Państwowe miały 1648 km linii szerokotorowych i 305 km linii normalnotorowych.
Po aneksji Łotwy przez ZSRR w 1940 roku i likwidacji jej państwowości, koleje państw bałtyckich zostały włączone do kolei radzieckich jako Przybałtycka Droga Żelazna i ich szerokość po 1945 roku ujednolicono na 1524 mm[4]. Dyrekcja Przybałtycka kolei istniała w latach 1953–56 i 1963–92[5]. W lipcu 1950 roku oddano do eksploatacji pierwszy zelektryfikowany odcinek Ryga – Dybulty, a następnie dalsze krótkie odcinki w okolicach Rygi dla ruchu pasażerskiego[6]. Poza tym, od lat 50. wprowadzono trakcję spalinową, która wyparła parowozy[6].
W latach powojennych przekuto ponad 300 km toru wąskiego na tor szeroki, a pozostałe wąskotorówki począwszy od lat 60. likwidowano[5]. Pozostał jedynie odcinek kolei wąskotorowej o długości 33 km Gulbene – Alūksne, zachowany jako historyczny[7]. Od 1956 roku do lat 90. funkcjonowała też wąskotorowa kolej pionierska w Rydze[6].
Po odzyskaniu niepodległości został utworzony państwowy przewoźnik: LVD – Latvijas dzelzceļš.
Infrastruktura
[edytuj | edytuj kod]Na liniach zelektryfikowanych obowiązuje napięcie 3000 V (3 kV)[2].
Inwestycje
[edytuj | edytuj kod]W planach jest budowa linii Rail Baltica[8].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ dane za rok 2020
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Latvia, [w:] The World Factbook [online], Central Intelligence Agency, 10 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-12] (ang.).
- ↑ a b c Ryszard Rusak, Koleje Unii Europejskiej – historia, „Technika Transportu Szynowego”, maj 2004, s. 33, ISSN 1232-3829.
- ↑ a b c d e f g Kotlarz i Klockov 2000 ↓, s. 28.
- ↑ a b Andrzej Massel. Koleje na Litwie. „Świat Kolei”. nr 10/2000, s. 24-25, 2000.
- ↑ a b c Kotlarz i Klockov 2000 ↓, s. 29.
- ↑ a b c Kotlarz i Klockov 2000 ↓, s. 30.
- ↑ Kotlarz i Klockov 2000 ↓, s. 29-30.
- ↑ Kolej na Łotwie – przewodnik dla pasażerów (2024) [online], Kolej na Podróż [dostęp 2024-04-12] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Grzegorz Kotlarz, Igor Klockov. Koleje Łotwy. „Świat Kolei”. nr 9/2000, s. 28-31, 2000.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]