Ulica Panieńska w Szczecinie
| Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ulica Panieńska w 2022 roku | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
340,5 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
Frauenstraße | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Starego Miasta w Szczecinie  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Szczecina  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 53°25′32,5″N 14°33′41,7″E/53,425694 14,561583
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
Panieńska (do 1945: Frauenstraße, 1945–1955 ulica Syreny) – ulica o długości 340,5 metra na szczecińskim osiedlu Stare Miasto, w dzielnicy Śródmieście. Jedna z ważniejszych i dłuższych ulic szczecińskiego Starego Miasta. Przebiega z północnego wschodu na południowy zachód, krzyżując się z ulicą Kłodną, Środową, Kuśnierską, Kurkową i Rynkiem Nowym. Jej przedłużeniem w kierunku południowo-zachodnim jest ulica Księcia Mściwoja II. Nawierzchnia jezdni składa się w znacznej części z bruku. Na całej długości ulicy obowiązuje ruch dwukierunkowy.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Średniowiecze[edytuj | edytuj kod]
Początki dzisiejszej ulicy Panieńskiej są ściśle powiązane ze średniowieczną bramą miejską, zwaną Brama Panieńską, która wznosiła się w pobliżu dzisiejszych wiaduktów Trasy Zamkowej w północnej części ulicy. Sama nazwa bramy pochodziła od cysterskiego klasztoru żeńskiego, powołanego z inicjatywy Marianny, żony księcia Barnima I. Ulica wiodąca od bramy w głąb Starego Miasta otrzymała miano Panieńskiej (fruwenstrate). Po 1245 r. przy skrzyżowaniu ulicy z Rynkiem Nowym wzniesiono gmach ratusza. W latach 1532–1697 z ratuszem sąsiadowała waga miejska[1].
Po likwidacji murów obronnych[edytuj | edytuj kod]
W 1795 r. stara Brama Panieńska została wyburzona. W XVIII wieku wzniesiono nowe bramy zwane Panieńskimi, a ulicę wydłużono od gmachu klasztoru do wałów obronnych. W latach 1833–1835 przy ulicy wybudowano gmach giełdy[2]. Bramy określane nazwą Nowej Bramy Panieńskiej wyburzono w 1880 r., a po likwidacji Fortu Leopolda, w 1901 r. ulicę przedłużono do nowo powstałego bulwaru Dampfschiffbollwerk[1].
Czas międzywojenny[edytuj | edytuj kod]
W początku lat 30. XX wieku architektem miejskim w Szczecinie był Ernst Lehnemann. Sporządził on plan przebudowy układu komunikacyjnego na szczecińskim Starym Mieście celem dostosowania go do zwiększającego się ruchu samochodowego. Projekt zakładał wyburzenie części kamienic przy ulicy Panieńskiej i poszerzenie jej jezdni. Poszerzona ulica stałaby się alternatywną, równoległą arterią do bulwarów nadodrzańskich. Planów tych ostatecznie nie zrealizowano[3].
II wojna światowa i czas powojenny[edytuj | edytuj kod]
Bombardowania alianckie Szczecina w latach 40. XX wieku doprowadziły do częściowego zniszczenia kamienic wznoszących się przy ulicy. Po zakończeniu działań wojennych wszystkie budynki rozebrano, zachowując jedynie gmach ratusza i giełdy. Gmach giełdy miał zostać odbudowany na siedzibę Urzędu Zatrudnienia, lecz w 1951 r. został rozebrany[4]. Między skrzyżowaniem z ulicą Kłodną a Kuśnierską założono trawniki. Zmieniono także przebieg ulicy, likwidując odcinek między bulwarem a ulicą Wyszaka oraz włączając odcinek ulicy między Kurkową a Szewską w ciąg ulicy Mściwoja II.
W latach 50. XX wieku zespół architektów w składzie W. Furmańczyk, W. Jarzynka, L. Kotowski opracował koncepcję nowej zabudowy Starego Miasta. Pozostawiając częściowo starą siatkę ulic, zaprojektowano osiedle niskich, trój- cztero- lub pięciopiętrowych bloków z wielkiej płyty krytych spadzistymi dachami[5]. W ramach tego projektu powstał blok ze spadzistym dachem między skrzyżowaniem z ulicą Kuśnierską i ulicą Kurkową. W latach 70. XX wieku między ulicą Środową a Rynkiem Nowym wzniesiono Hotel Arkona[6]. Budynek posadowiono na miejscu północnego odcinka ulicy Kurza Stopka, w wyniku czego uległ on likwidacji.
Lata 90. XX wieku i 00. XXI wieku[edytuj | edytuj kod]
W latach 80. XX wieku ogłoszony został konkurs na zagospodarowanie dolnej części Starego Miasta – Podzamcza. Powołana została spółdzielnia „Podzamcze”, która miała się zająć zrealizowaniem zwycięskiego projektu architektonicznego autorstwa prof. Stanisława Latoura. Przemiany polityczne i problemy z dokumentacją doprowadziły do opóźnień w realizacji inwestycji. Ostatecznie w 1994 rozpoczęto proces ponownej zabudowy Podzamcza. Na przełomie lat 1996/1997 rozpoczęła się zabudowa wschodniej pierzei ulicy u stóp zamku, między nieistniejącą już ulicą Wyszaka a ulicą Kuśnierską[1]. Odsłonięto fundamenty przedwojennych kamienic i rozpoczęto odbudowę. Po upadku spółdzielni „Podzamcze” w 2001 r. parcele kamienic podzielono między 27 różnych podmiotów. Z powodu współwłasności działek budowę budynków wstrzymano[7]. Na skutek braku funduszy porzucono także wykopaliska archeologiczne, prowadzone przy ulicy od 1986 r. W marcu 2007 r. na licytacji komorniczej sprzedano parcele po wschodniej stronie ulicy, należące do dawnej spółdzielni „Podzamcze”[8]. Rok później wyburzono Hotel Arkona i przedstawiono pierwsze plany budowy nowego hotelu.
Lata 10. i 20. XXI wieku[edytuj | edytuj kod]
W 2010 r. dokończono budowę kamienic przy skarpie zamkowej. W latach 2016–2017 na terenie byłego Hotelu Arkona prowadzono badania archeologiczne, w trakcie których odsłonięto fundamenty i piwnice przedwojennych kamienic wraz z brukowaną nawierzchnią północnego odcinka ulicy Kurza Stopka[9]. W kwietniu 2019 r. rozpoczęto wznoszenie hotelu ibis Styles, prace budowlane mają zakończyć się w 2021 r.[10]
Kalendarium zmian nazwy ulicy[edytuj | edytuj kod]
| Czas obowiązywania |
Nazwa |
|---|---|
| 1309 | platea dominarum |
| 1496 | fruwenstrate |
| 1535 | frouen strate |
| 1592 | Frawenstraße |
| 1625 | Fruwenstrass |
| 1721–1945 | Frauenstraße |
| 1945–1955 | ulica Syreny |
| od 1955 r. | ulica Panieńska |
Obiekty[edytuj | edytuj kod]
Istniejące[edytuj | edytuj kod]
- Panieńska 1-3 – blok mieszkalny;
- Panieńska 10a–20 – kamienice z przełomu lat 90. XX wieku i lat 00. XX wieku;
- Panieńska 46 – kamienica z lat 00. XX wieku;
- Panieńska 47 – Baszta Panieńska;
- Ratusz Staromiejski, obecnie przypisany do ulicy Księcia Mściwoja II 8 (przed II wojną światową Frauenstraße 31).
Nieistniejące[edytuj | edytuj kod]
- Hotel Terrassen
- Panieńska 10 – Hotel Arkona;
- Panieńska 30 – Giełda.
.svg)
• nr 30: Börse (Giełda)
• nr 31: Altes Rathaus (Ratusz staromiejski)
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Nowa Brama Panieńska -
Budowa kamienic, 2008 r. -
Postmodernistyczne kamienice nr 20-10a -
Hotel ibis Styles na narożniku z Rynkiem Nowym -
Narożnik z ulicą Kuśnierską -
Skrzyżowanie z ulicą Środową
.jpg)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Ulica Panieńska – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl [online], pomeranica.pl [dostęp 2020-05-21].
- ↑ Encyklopedia Szczecina. Szczecińskie Towarzystwo Kultury, 2015, s. 264. ISBN 978-83-942725-0-0.
- ↑ Plany przebudowy miasta z lat 30. XX wieku – Zburzyć Stare Miasto « sedina.pl [online], sedina.pl [dostęp 2020-05-21] (pol.).
- ↑ Paweł Knap. Sylweta zapowiadała się tak korzystnie... Kontrowersje wokół odbudowy szczecińskiego Starego Miasta (1945-1970). „Biuletyn IPN”. 3, s. 22, 2007. IPN Szczecin.
- ↑ Jak odbudowano Stare Miasto. « sedina.pl [online], sedina.pl [dostęp 2020-05-21] (pol.).
- ↑ Arkona Hotel Szczecin Panieńska 10 [online], www.urbanity.pl [dostęp 2020-05-21].
- ↑ Andrzej Kulej, Domy na Panieńskiej nadal będą straszyć, „Gazeta.pl”, 14 września 2006.
- ↑ Andrzej Kulej, Prywatne drogi na Podzamczu, „Gazeta.pl”, 21 marca 2007.
- ↑ Marek Rudnicki, Hotel Arkona. Przed laty, dziś i już niedługo? Zobacz ZDJĘCIA [online], Głos Szczeciński, 18 lutego 2019 [dostęp 2020-05-21] (pol.).
- ↑ Hotel ibis Styles Szczecin Stare Miasto Szczecin Panieńska 10 [online], www.urbanity.pl [dostęp 2020-05-21].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Najstarsze nazwy ulic i inne nazwy miejscowe dawnego Szczecina (34) « sedina.pl [online], sedina.pl [dostęp 2020-05-21] (pol.).
