Ural Południowy

![]() Bolszoj Jamantau | |
Państwo | |
---|---|
Republika | |
Najwyższy szczyt |
Jamantau (1638 m) |
Długość |
550 km |
Jednostka dominująca | |
Sąsiednie pasma | |
Położenie na mapie Baszkortostanu ![]() | |
Położenie na mapie Rosji ![]() | |
![]() |
Ural Południowy (ros. Южный Урал) – najszersza i położona najbardziej na południe część łańcucha górskiego Ural w Rosji. Stanowi fragment umownej granicy między Europą i Azją. Ciągnie się z północy na południe, od górnego biegu rzeki Ufa, za którą znajduje się Ural Środkowy do rzeki Ural, za którą znajduje się łańcuch górski Mugodżary stanowiący przedłużenie Uralu w Kazachstanie[1][2][3].
Długość tej części Uralu wynosi 550 km, a jej szerokość do 250 km. Administracyjnie znajduje się w obwodzie orenburskim, obwodzie czelabińskim i Baszkortostanie[2].
Geografia i geologia[edytuj | edytuj kod]
Ural Południowy składa się z szeregu pasm górskich o różnej wysokości, rozciętych przez głębokie, podłużne i poprzeczne doliny. Głównym grzbietem Uralu jest tutaj pasmo Uraltau[4].
Na zachód od doliny rzeki Biełaja znajdują się najwyższe pasma Uralu Południowego. Są to m.in. pasma: Zigalga, Maszak, Jamantau i Iremel. Zbudowane są z piaskowców kwarcowych i łupków. Na wschód od Uraltau znajdują się m.in. pasma: Irendyk i Kryktytau. Składają się nie tylko ze skał osadowych, ale także wulkanicznych. Na zachód od głównego grzbietu znajduje się szereg pasm górskich idących z północnego wschodu na południowy zachód (m.in. pasma Zilmerdak, Jurmatau, Kołu, Karatau)[4][2][5].
Najwyższe szczyty tej części Uralu to Bolszoj Jamantau (1638 m), Iremel (1586 m), Zigalga (1425 m) i Nurgusz (1406 m)[1].
Na zachodnich zboczach Uralu Południowego występują zjawiska krasowe. Znajduje się tu wiele jaskiń, m.in. Askinskaja pieszczera, Jaskinia Ignatiewska i Jaskinia Kapowa[1][6].
Klimat[edytuj | edytuj kod]
Ural Południowy słynie z ostrego klimatu kontynentalnego, który charakteryzuje się gorącymi latami i mroźnymi zimami. W styczniu średnia temperatura powietrza wynosi -22 °C, w lipcu +19 °C. Opady rocznie od 700–800 mm (na zachodzie) do 350 mm (na wschodzie)[2].
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
Stoki do wysokości 1000–1250 metrów są porośnięte lasami iglastymi (jodła, świerk, modrzew, sosna), rzadziej liściastymi. Powyżej 1250 metrów górska tundra[5][1].
Głównym przedstawicielem fauny jest niedźwiedź. Są też inne drapieżniki, takie jak ryś i wilk. Oprócz nich można spotkać m.in. jelenie, zające, borsuki, wydry, kuny i węże[5].
Znajdują się tu parki narodowe: Park Narodowy „Baszkiria”, Park Narodowy „Ziuratkul”, Park Narodowy „Zigalga”, Park Narodowy „Taganaj”, a także Rezerwat przyrody „Szulgan-Tasz”, Rezerwat Ilmeński, Rezerwat Południowouralski i kilkanaście innych rezerwatów przyrody[2][7].
Największe miejscowości w pobliżu Uralu Południowego to: Ufa i Magnitogorsk[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu, tom 3, Góry Europy, Wydawnictwo STAPIS, Katowice, 2007, ISBN 978-83-60429-04-4.
- ↑ a b c d e ЮЖНЫЙ УРАЛ • Большая российская энциклопедия - электронная версия, bigenc.ru [dostęp 2020-12-04] .
- ↑ Урал, geographyofrussia.com [dostęp 2020-12-04] .
- ↑ a b Южный Урал: Общее описание района, tourclub-perm.ru [dostęp 2020-12-04] .
- ↑ a b c Южный Урал, uralsky.info [dostęp 2020-12-04] (ros.).
- ↑ Урал (географич.), bse.sci-lib.com [dostęp 2020-12-04] .
- ↑ Зигальга, zigalga.org [dostęp 2021-06-28] .