Vincas Grigaliūnas-Glovackis

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Vincas Grigaliūnas-Glovackis
Ilustracja
generał generał
Data i miejsce urodzenia

9 sierpnia 1885
Jezno

Data i miejsce śmierci

16 maja 1964
Tunja

Przebieg służby
Lata służby

1907–1934

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Litewskie Siły Zbrojne

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
litewskie wojny o niepodległość

Późniejsza praca

adwokat

Odznaczenia
Wielki Krzyż Komandorski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa) Krzyż Oficerski Orderu Krzyża Pogoni (Litwa) Krzyż Kawalerski Orderu Krzyża Pogoni (Litwa) Medal Ochotników Założycieli Wojska Litewskiego Medal Niepodległości Litwy Medal Pamiątkowy Jubileuszowy 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej Broń Świętego Jerzego[a]
Order Świętej Anny II klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława II klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie)
Multimedia w Wikimedia Commons

Vincas Grigaliūnas-Glovackis, Vincas Glovackis[b] (ur. 9?/21 sierpnia 1885 w Jeźnie, zm. 16 maja 1964 w Tunja) – litewski oficer, jeden z twórców litewskiego wojska w 1918 roku, generał.

Biografia[edytuj | edytuj kod]

Vincas urodził się 9 sierpnia?/21 sierpnia 1885 roku. Jeszcze jako dziecko przygotowywał dzieci szlacheckie do pierwszej klasy gimnazjum. Następnie pracował jako asystent nauczyciela w szkole ludowej w Birsztanach oraz jako asystent pisarza gminnego w Jeźnie[1]. W 1902 roku rozpoczął naukę w gimnazjum w Grodnie, pobierał również prywatne korepetycje, dzięki którym już w 1904 roku mógł zdawać egzaminy po czwartej klasie gimnazjum. Przystąpił do nich w trybie eksternistycznym w Szkole Realnej w Białymstoku[2]. W tym samym roku rozpoczął edukację w Wileńskiej Szkole Junkrów Piechoty. Ukończył ją w 1907 roku jako portupej-junker[c] z awansem do stopnia podporucznika i został skierowany do 7 Turkiestańskiego Batalionu Strzelców[3].

Po przybyciu we wrześniu 1907 roku do Samarkandy, gdzie mieścił się sztab oddziału, został przydzielony do 5 kompanii stacjonującej w Dżyzaku[4]. W 1910 roku przeprowadzono reformę turkiestańskich oddziałów piechoty[d], a Glovackis został przeniesiony do stacjonującego w Czardżuju pod Bucharą 6 Turkiestańskiego Pułku Strzelców[5]. W 1912 roku zdał eksternistyczny egzamin maturalny w samarkandzkim gimnazjum[6]. Po wybuchu I wojny światowej razem z 1 Turkiestańskim Korpusem Armijnym został skierowany na rosyjski front zachodni. Brał udział w działaniach wojennych na terenie Prus Wschodnich i Polski, m.in. pod Augustowem, podczas których był trzykrotnie ranny[7][6]. Po wyleczeniu, w styczniu 1916 roku uznany za częściowo zdolnego do dalszej służby, bez możliwości udziału w bezpośrednich działaniach wojennych, w związku z czym został skierowany do pracy w sztabie 4 armii. Pod koniec 1916 roku wraz z nią został przeniesiony na front rumuński, gdzie pozostawał do grudnia 1917 roku, piastując różne stanowiska w sztabach kolejno 4, 7 i 8 armii[8][7][6]. W grudniu 1917 roku, po wybuchu rewolucji bolszewickiej, Glovackis odszedł z wojska i rozpoczął pracę w Litewskim Komitecie Wysiedleńczym w Połtawie[e][7][6].

29 października 1918 roku przybył do Wilna, gdzie 1 listopada po tajnej naradzie Komisji Obrony zlecono mu utworzenie 1 Pułku Piechoty[9]. Zgodnie z dokumentami do Litewskich Sił Zbrojnych jako ochotnik wstąpił 10 listopada[7][10][6][11]. Był jego dowódcą i formował go w pełnej konspiracji przed Niemcami, aż do 23 listopada, kiedy to wydano oficjalny rozkaz utworzenia pułku i powołania pułkownika Jonaas Galvydisa-Bykauskasa na jego dowódcę[9]. 7 grudnia został przeniesiony do nowo utworzonego 2 Pułku Piechoty, powierzając mu kierowanie sprawami gospodarczymi, zaś 24 grudnia powołano go na dowódcę pułku[7][10][6][11]. 4 marca został zwolniony ze służby, jednak 4 maja przywrócono go na stanowisko dowódcy 2 pułku piechoty[f]. Razem ze swoim pułkiem od maja do października 1919 roku walczył przeciwko bolszewikom, biorąc udział w operacji wyzwolenia Poniewieża(inne języki), wyzwalając Abele i Rakiszki oraz walcząc na Łotwie. Następnie od października do grudnia uczestniczył w działaniach przeciwko białogwardyjskim wojskom Bermondta[12][13][11].

18 marca 1920 roku został mianowany oficerem do spraw specjalnych przy naczelnym dowódcy sił zbrojnych[12][14][11]. 3 lipca zmienił nazwisko na Grigaliūnas-Glovackis[10]. 23 sierpnia został dowódcą 2 Dywizji Piechoty. Był przeciwny planowanej przez wiceministra obrony narodowej i dowódcy wojsk lądowych plk. ltn. Kazysa Ladigę operacji sejneńsko-augustowskiej[15]. Mimo to został odwołany ze stanowiska dowódcy dywizji 23 września po przegranej bitwie pod Sejnami i przeniesiony na stanowisko oficera do spraw specjalnych przy ministrze obrony narodowej. W okresie pomiędzy 23 stycznia 1924 a 30 października 1925 pełnił obowiązki tymczasowego szefa wydziału mobilizacji przy Sztabie Generalnym Sił Zbrojnych, po czym powrócił na poprzednie stanowisko w ministerstwie obrony narodowej[16][14][11]. 13 sierpnia 1926 roku został przymusowo przeniesiony do rezerwy, a w listopadzie aresztowany za publikowanie radykalnie prawicowej gazety Tautos valia(inne języki). Tuż po wojskowym zamachu stanu w grudniu 1926 roku został zwolniony z aresztu i już 24 grudnia ponownie wcielony do wojska na poprzednie stanowisko[14]. 10 lutego 1927 roku został awansowany na stopień generała porucznika[12][13].

W 1930 roku ukończył dwa kierunki prowadzone na Wydziale Prawa Uniwersytetu Witolda Wielkiego: prawo – 24 czerwca i ekonomię – 13 września[17]. 18 stycznia 1934 roku został awansowany do stopnia generała i przeniesiony do rezerwy. Po opuszczeniu wojska pracował jako adwokat. Po zajęciu Litwy przez Związek Radziecki ukrywał się na terenie Białorusi pracując w kołchozie. Po ataku Niemiec na ZSRR wrócił do Kowna. W 1944 roku wraz z rodziną przeniósł się na terytorium Niemiec, następnie do Belgii, by ostatecznie w 1949 roku wyemigrować do Kolumbii. Współpracował z takimi wydawnictwami jak Karys, Kardas, czy Mūsų žinynas[12][18][19].

Vincas Grigaliūnas-Glovackis zmarł w wieku 78 lat 16 maja 1964 roku w mieście Tunja w Kolumbii[12].

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

Vincas Grigaliūnas-Glovackis był żonaty z Wandą Helidurą z d. Rusecką (lit. Vanda Heliudora Ruseckaitė). Miał z nią dwie córki Birutę i Pajautę oraz syna Giedymina[g].

Awanse[edytuj | edytuj kod]

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przed 1918 rokiem[edytuj | edytuj kod]

Po 1918 roku[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Jedyne rosyjskie odznaczenie, które miał prawo nosić po odzyskaniu przez Litwę niepodległości.
  2. ↑ Do 1920 roku.
  3. ↑ ros. портупей-юнкер – w carskiej armii odpowiednik polskiego podchorążego pełniącego funkcje oficerskie z prawem noszenia koalicyjki (ros. Портупея) i temblaka do broni białej.
  4. ↑ Dotychczasowe samodzielne bataliony weszły w skład nowo utworzonych pułków. Dotychczasowy 7 Turkiestański Batalionu Strzelców stał się 1 batalionem 5 Turkiestańskiego Pułku Strzelców.
  5. ↑ Pracował w nim aż do października 1918 roku, z przerwą na czas opanowania Połtawy przez bolszewików (styczeń-marzec 1918).
  6. ↑ Glovackis pozostał przywrócony po proteście pułku, który został zorganizowany 1 maja.
  7. ↑ Na chrzcie otrzymał imię Adam.
  8. ↑ Właściwie został odznaczony Krzyżem „Za Ojczyznę” I klasy, przekształconym 3 lutego 1920 roku w Krzyż Pogoni I klasy, następnie w 1927 roku w Order Krzyża Pogoni III klasy, a w 1930 roku w Order Krzyża Pogoni V klasy.
  9. ↑ Właściwie został odznaczony Orderem Krzyża Pogoni II klasy z mieczami, przekształconym w 1930 roku w Order Krzyża Pogoni IV klasy.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Grigaliūnas-Glovackis Vincas. Prienų krašto muziejus. [dostęp 2021-11-15]. (lit.).
  2. ↑ Grigaliūnas-Glovackis 2017a ↓, s. 70, 80.
  3. ↑ a b Высочайший приказ от 2-го августа 1907 года. Производятся по экзамену: Виленского пехотного юнкерского училища. „«Развѣдчикъ» Высочайшие приказы по Военному вѣдомству”. No. 877, s. 379, 1907. [dostęp 2021-11-15]. (ros.). 
  4. ↑ Grigaliūnas-Glovackis 2017a ↓, s. 155–160.
  5. ↑ Grigaliūnas-Glovackis 2017a ↓, s. 209.
  6. ↑ a b c d e f g h Surgailis 2011 ↓, s. 238.
  7. ↑ a b c d e Jakštys i Surgailis 2017 ↓, s. 7.
  8. ↑ Grigaliūnas-Glovackis 2017a ↓, s. 274, 277.
  9. ↑ a b Surgailis 2011 ↓, s. 8.
  10. ↑ a b c d Grigaliūnas-Glovackis 2017b ↓, s. 374.
  11. ↑ a b c d e f g h i Rakutis i Vaičenonis 2012 ↓, s. 90.
  12. ↑ a b c d e Jakštys i Surgailis 2017 ↓, s. 8.
  13. ↑ a b Surgailis 2011 ↓, s. 238–239.
  14. ↑ a b c Surgailis 2011 ↓, s. 239.
  15. ↑ Grigaliūnas-Glovackis 2017b ↓, s. 127–128.
  16. ↑ Jakštys i Surgailis 2017 ↓, s. 7–8.
  17. ↑ Grigaliūnas-Glovackis 2017b ↓, s. 362–365.
  18. ↑ a b c d e f g h i j k l m Surgailis 2011 ↓, s. 240.
  19. ↑ Rakutis i Vaičenonis 2012 ↓, s. 91.
  20. ↑ a b Grigaliūnas-Glovackis 2017a ↓, s. 261.
  21. ↑ Surgailis i Pečiulis 2014 ↓, s. 14–15.
  22. ↑ Его Императорское Величество, в присутствии своем в Ставке, июня 16-го дня 1915 года, соизволил отдать следующий приказ. 1915-06-16. s. 11. [dostęp 2021-11-15]. (ros.).
  23. ↑ Его Императорское Величество, в присутствии своем в Царском Селе, июня 28-го дня 1915 года, соизволил отдать следующий приказ. 1915-06-28. s. 23. [dostęp 2021-11-15]. (ros.).
  24. ↑ Его Императорское Величество, в присутствии своем в Царской Ставке, июля 12-го дня 1916 года, соизволил отдать следующий приказ. 1916-07-12. s. 32. [dostęp 2021-11-15]. (ros.).
  25. ↑ a b c d Grigaliūnas-Glovackis 2017b ↓, s. 375.
  26. ↑ Grigaliūnas-Glovackis 2017b ↓, s. 376.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vincas_Grigaliūnas-Glovackis&oldid=71902420”