Wiktoria Ulma

Czcigodna Służebnica Boża
Wiktoria Ulma

męczennica Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
Wiktoria Ulma z dziećmi (ok. 1943)
Data i miejsce urodzenia	10 grudnia 1912 Markowa
Data i miejsce śmierci	24 marca 1944 Markowa
Czczona przez	Kościół katolicki

Miejsce spoczynku	cmentarz w Markowej
Zawód, zajęcie	rolniczka, gospodyni
Narodowość	polska
Rodzice	Jan Niemczak Franciszka z domu Homa
Małżeństwo	Józef Ulma
Dzieci	Stanisława, Barbara, Władysław, Franciszek, Antoni, Maria Ulmowie
Odznaczenia
Strona internetowa

{{Biogram infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = Nieznane pola: "imię przy narodzeniu" oraz "podpis".

Wiktoria Ulma z d. Niemczak (ur. 10 grudnia 1912 w Markowej, zm. 24 marca 1944 tamże) – polska rolniczka z Markowej pod Łańcutem, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, Czcigodna Służebnica Boża Kościoła katolickiego, żona Józefa Ulmy. Wraz z mężem i szóstką dzieci została zamordowana przez Niemców za ukrywanie Żydów. W chwili śmierci była w dziewiątym miesiącu ciąży.

Życiorys

Pochodziła z ziemi przemyskiej, gdzie się urodziła 10 grudnia 1912 w wielodzietnej, rolniczej rodzinie w Markowej, jako córka Jana Niemczaka i Franciszki z domu Homa . W wieku 6 lat straciła matkę. Uczęszczała do szkoły powszechnej w rodzinnej miejscowości, a następnie na kursy Uniwersytetu Ludowego w pobliskiej Gaci. 7 lipca 1935 wyszła za mąż za Józefa Ulmę . Po ślubie poświęciła się pracy w domu i opiece nad dziećmi. W ciągu dziewięciu lat małżeństwa rodzinie Ulmów urodziło się sześcioro dzieci: Stanisława (ur. 18 lipca 1936), Barbara (ur. 6 października 1937), Władysław (ur. 5 grudnia 1938), Franciszek (ur. 3 kwietnia 1940), Antoni (ur. 6 czerwca 1941) i Maria (ur. 16 września 1942). Wiktoria z mężem byli rolnikami na niewielkim kilkuhektarowym gospodarstwie, którego byli właścicielami. Była członkiem Amatorskiego Zespołu Teatralnego w Markowej – grała m.in. rolę Matki Boskiej w jasełkach.

Wraz z mężem była aktywną członkinią parafii św. Doroty w Markowej. Małżonkowie pogłębiali swoją wiarę poprzez modlitwę rodzinną i udział w życiu sakramentalnym Kościoła. Oboje należeli do Bractwa Żywego Różańca.

W momencie śmierci oczekiwała siódmego dziecka. Prawdopodobnie w drugiej połowie 1942 wraz z mężem przyjęła pod swój dach ośmioro żydowskich uciekinierów z rodzin Goldmanów/„Szallów”, Grünfeldów i Didnerów.

Wiosną 1944 Ulmowie zostali zadenuncjowani przez granatowego policjanta, Włodzimierza Lesia (przesiedleńca z Galicji wschodniej, lokalnie uważanego za "Ukraińca"), który wcześniej także pomagał ukrywać się rodzinie „Szallów”. Na skutek nieporozumień w rozliczeniach finansowych doszło jednak do konfliktu pomiędzy rodziną Szallów i Lesiem i ten, prawdopodobnie obawiając się dekonspiracji uprzedził wydarzenia informując Niemców o ukrywających się. 24 marca 1944 niemieccy żandarmi z posterunku w Łańcucie rozstrzelali małżeństwo Ulmów i szóstkę ich dzieci. Razem z nimi zginęli również wszyscy ukrywani Żydzi. Prawdopodobnie w czasie egzekucji Wiktoria zaczęła rodzić, gdyż świadek ekshumacji zeznał później, że po wykopaniu zwłok dostrzegł główkę i piersi noworodka wystające z jej narządów rodnych.

Zostali pierwotnie zakopani przed domem, a następnie ciała ich wydobyto i złożono do czterech trumien. Pogrzeb odbył się 11 stycznia 1945 pod przewodnictwem proboszcza parafii św. Doroty w Markowej ks. Ewarysta Dębickiego, po czym zostali pochowani początkowo na cmentarzu w Markowej. W dniach 30 marca – 1 kwietnia 2023 została dokonana ekshumacja ich szczątków, a następnie po beatyfikacji zostaną one złożone do specjalnie przygotowanego sarkofagu, w bocznym ołtarzu poświęconym Matce Bożej kościoła św. Doroty w Markowej.

13 września 1995 Józef i Wiktoria Ulma zostali pośmiertnie odznaczeni medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Ponadto postanowieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 25 stycznia 2010 małżeństwo Ulmów zostało pośmiertnie odznaczone Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Los rodziny Ulmów stał się symbolem martyrologii Polaków mordowanych przez Niemców za niesienie pomocy Żydom.

Proces beatyfikacyjny

Z inicjatywy proboszcza parafii św. Doroty w Markowej – ks. Stanisława Leji podjęto starania w celu wyniesienia ich na ołtarze . Po rozpoznaniu grupy męczenników II wojny światowej (w tym rodziny Ulmów) 17 września 2003 biskup pelpliński Jan Bernard Szlaga rozpoczął proces beatyfikacyjny na szczeblu diecezjalnym w ramach procesu drugiej grupy 122 męczenników II wojny światowej w diecezji pelplińskiej. Odtąd przysługiwał im tytuł Sług Bożych. Wcześniej 23 lutego 2003 Stolica Apostolska wyraziła zgodę na rozpoczęcie tego procesu (tzw. nihil obstat). W archidiecezji przemyskiej odbył się proces rogatoryjny w celu zebrania zeznań świadków oraz dokumentacji dotyczącej męczeństwa rodziny Ulmów, który zakończył się 25 kwietnia 2008. Proces na szczeblu diecezjalnym zakończył się 24 maja 2011. 10 maja 2014 Stolica Apostolska wydała dekret o ważności procesu diecezjalnego.

Ze względu na wzrastającą opinię o męczeństwie rodziny Ulmów oraz podkreślenia przykładu ich życia i tragicznej śmierci, metropolita przemyski, abp Adam Szal 31 stycznia 2017 zwrócił się do Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych o wyłączenie tego procesu z procesu grupy męczenników II wojny światowej. W tej sytuacji 20 lutego 2017 w archidiecezji przemyskiej otwarto nowy proces beatyfikacyjny Sług Bożych – Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich 7 dzieci, jako męczenników z powodu nienawiści do wiary. Postulatorem procesu został mianowany ks. dr Witold Burda. W czasie etapu diecezjalnego zostało przesłuchanych 11 świadków, z których dwie osoby byli to m.in. ich bliscy krewni. W lipcu 2020 ukończono prace nad liczącym 500 stron dokumentem tzw. Positio o męczeństwie Rodziny Ulmów, który złożono w 2021. Następnie było ono 16 lutego 2021 przedmiotem oceny kolegium konsultorów historycznych Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych, po czym 22 lutego 2022 odbyła się sesja konsultorów teologicznych, która zaakceptowała dokumentację procesu. 6 grudnia 2022 odbyła się sesja biskupów i kardynałów Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych, która pozytywnie zaopiniowała propozycję wyniesienia ich na ołtarze jako męczenników, po której papież Franciszek promulgował 17 grudnia tegoż roku dekret o ich męczeństwie, otwierając drogę do ich beatyfikacji. 14 lutego 2023 abp Adam Szal wyznaczył dzień 10 września 2023 jako datę uroczystości beatyfikacyjnej.

Będzie to pierwszy w historii Kościoła przypadek, w którym do chwały błogosławionych zostanie wyniesiona rodzina, w tym nienarodzone dziecko.

Upamiętnienie

Pomnik rodziny Ulmów w Markowej

• 24 marca 2004 odsłonięto w Markowej pomnik im poświęcony, na którym widnieje następujący napis 

RATUJĄC ŻYCIE INNYCH, ZŁOŻYLI W OFIERZE WŁASNE. JÓZEF ULMA, JEGO ŻONA, WIKTORIA ORAZ ICH DZIECI: STASIA, BASIA, WŁADZIU, FRANUŚ, ANTOŚ, MARYSIA, NIENARODZONE. UKRYWAJĄC OŚMIU STARSZYCH BRACI W WIERZE, ŻYDÓW Z RODZINY SZALLÓW I GOLDMANÓW, ZGINĘLI WRAZ Z NIMI W MARKOWEJ 24 III 1944 R. Z RĄK NIEMIECKIEJ ŻANDARMERII.

NIECH ICH OFIARA BĘDZIE WEZWANIEM DO SZACUNKU I OKAZYWANIA MIŁOŚCI KAŻDEMU CZŁOWIEKOWI! BYLI SYNAMI I CÓRKAMI TEJ ZIEMI POZOSTAJĄ W NASZYM SERCU.

SPOŁECZNOŚĆ MARKOWEJ, 24 III 2004 R.

• Od 23 marca 2006 Szkoła Podstawowa w Markowej nosi imię Sług Bożych rodziny Ulmów. Przy głównym wejściu do szkoły wmurowano tablicę pamiątkową o następującej treści:

Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich. (J 15, 13)

SZKOŁA PODSTAWOWA w MARKOWEJ im. Sług Bożych RODZINY ULMÓW MARKOWA, 24 marca 2006 r.

• 24 marca 2010 w Warszawie Instytut Pamięci Narodowej zaprezentował specjalną wystawę „Samarytanie z Markowej. Ulmowie – Polacy zamordowani przez Niemców za pomoc Żydom” im poświęconą
• 15 marca 2012 Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu okolicznościowe monety Polacy ratujący Żydów – rodzina Ulmów, Kowalskich, Baranków: srebrną o nominale 20 zł z ich podobizną w nakładzie 40 000 sztuk oraz złotą o nominale 2 zł z podobizną Wiktorii Ulmy z dzieckiem na ręku w nakładzie 800 000 sztuk
• Uchwałą Rady Miasta Łańcuta z dnia 17 grudnia 2013 jedna z ulic w tym mieście otrzymała imię Rodziny Ulmów. Również w Ostrołęce jedna z ulic nosi ich imię. Ponadto od 2017 jedno z rond w Rzeszowie nosi ich imię
• 17 marca 2016 zostało uroczyście otwarte przez prezydenta Polski Andrzeja Dudę Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej w Markowej
• Od 6 sierpnia 2016 w Markowej działa Fundacja im. Rodziny Ulmów „SOAR”, mająca na celu upamiętnienie ich bohaterstwa i odwagi, a także innych Polaków ratujących Żydów
• Z inicjatywy prezydenta RP Andrzeja Dudy od 2018 dzień 24 marca został ustanowiony jako Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, który nawiązuje do tragicznej historii Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich dzieci, którzy to 24 marca 1944 zostali zamordowani przez Niemców
• Poczta Polska 24 marca 2019 wprowadziła do obiegu znaczek pocztowy o nominale 3,30 zł z wizerunkiem rodziny Ulmów w nakładzie 160 000 sztuk w serii Polacy ratujący Żydów (wraz z kopertą FDC)

Filmografia

Powstało kilka filmów dokumentalnych im poświęconych:

Filmy
Rok	Tytuł	Reżyseria
2004	Cena życia	Andrzej Baczyński
2014	Ulmowie. Świadectwo sprawiedliwych	Dariusz Walusiak
2023	Historia jednej zbrodni	Mariusz Pilis

Zobacz też

• Święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• Polscy święci i błogosławieni
• Modlitwa za pośrednictwem świętego

Bibliografia

• MateuszM. Szpytma MateuszM., Samarytanie z Markowej. Słudzy Boży Ulmowie – rodzina, która oddała swoje życie za pomoc Żydom. (PDF) [online], olimpiada.mzsp.pl, 17 marca 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-08-19] .

Linki zewnętrzne

• KlaraK. Jackl KlaraK., Historia rodziny Ulmów [online], sprawiedliwi.org.pl, marzec 2019 [zarchiwizowane z adresu 2023-03-30] .