Józef Ulma
Józef Ulma (ur. w 1900, zginął 24 marca 1944 w Markowej) – Sługa Boży, właściciel kilkuhektarowego gospodarstwa rolnego, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Wraz z żoną i szóstką dzieci został zamordowany przez Niemców w odwecie za ukrywanie dwóch żydowskich rodzin.
Spis treści
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Losy przedwojenne[edytuj | edytuj kod]
Józef Ulma urodził się w 1900 roku w ubogiej wiejskiej rodzinie. Ukończył czteroklasową szkołę powszechną. W 1921 roku został powołany do służby wojskowej. W wieku 29 lat rozpoczął naukę w szkole rolniczej w Pilźnie, którą ukończył z wyróżnieniem[1].
Józef Ulma był osobą aktywną i dobrze znaną w lokalnej społeczności. Propagował ogrodnictwo i uprawę warzyw, m.in. jako pierwszy w Markowej stworzył szkółkę drzew owocowych. Zajmował się także pszczelarstwem i hodowlą jedwabników. Ponadto był bibliotekarzem w Kole Młodzieży Katolickiej oraz aktywnym członkiem ZMW „Wici”. Jego największą pasją była fotografia[1][2].
W wieku 35 lat poślubił młodszą o 12 lat Wiktorię Niemczak. Małżonkowie doczekali się sześciorga dzieci. W momencie śmierci Wiktoria oczekiwała siódmego potomka[1].
Pomoc Żydom[edytuj | edytuj kod]
Po rozpoczęciu niemieckiej okupacji Józef Ulma zaangażował się w pomoc eksterminowanym Żydom. Prawdopodobnie w drugiej połowie 1942 roku przyjął pod swój dach ośmioro żydowskich uciekinierów z rodzin Szallów i Goldmanów[2]. Ponadto pomógł innej żydowskiej rodzinie wybudować ziemiankę w pobliskim lesie, a następnie zaopatrywał jej mieszkańców w żywność i inne produkty[3].
Po pewnym czasie leśna ziemianka została odkryta przez Niemców, a czworo ukrywających się w niej Żydów (trzy kobiety i dziecko) zostało zamordowanych. Fakt udzielania przez Ulmę pomocy uciekinierom nie został wówczas ujawniony[3]. Z kolei pozostałych ośmioro Żydów ukrywało się w gospodarstwie Ulmów do wiosny 1944.
Śmierć[edytuj | edytuj kod]
Osobny artykuł: Wiosną 1944 Ulmowie zostali zadenuncjowani przez granatowego policjanta, Włodzimierza Lesia (z pochodzenia Ukraińca), który wcześniej zagarnął majątek rodziny Szallów i zamierzał pozbyć się jego prawowitych właścicieli. 24 marca 1944 niemieccy żandarmi z posterunku w Łańcucie rozstrzelali Józefa Ulmę, a także jego żonę, będącą w dziewiątym miesiącu ciąży i szóstkę dzieci (8-letnią Stanisławę, 6-letnią Barbarę, 5-letniego Władysława, 4-letniego Franciszka, 3-letniego Antoniego i półtoraroczną Marię). Razem z Ulmami zginęli również wszyscy ukrywani Żydzi[2].
Pamięć[edytuj | edytuj kod]
13 września 1995 Józef Ulma został wraz z żoną pośmiertnie odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[4]. 24 marca 2004 w Markowej odsłonięto poświęcony im pomnik[2].
17 września 2003 biskup pelpliński Jan Bernard Szlaga otworzył proces beatyfikacyjny 122 polskich męczenników z okresu II wojny światowej, wśród których znaleźli się Józef i Wiktoria Ulmowie oraz szóstka ich dzieci.
Los Józefa Ulmy i jego rodziny stał się symbolem martyrologii Polaków mordowanych przez Niemców w odwecie za niesienie pomocy Żydom. Imię rodziny Ulmów będzie nosić budowane w Markowej Muzeum Polaków Ratujących Żydów, którego otwarcie jest planowane na marzec 2014[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Stanisław Jamrozek: Józef i Wiktoria Ulma z dziećmi. meczennicy.pelplin.pl. [dostęp 26 listopada 2012].
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Mateusz Szpytma. Oddali życie za bliźnich. Bohaterska rodzina Ulmów zginęła za ukrywanie Żydów. „Nasz Dziennik”. 72 (2482), 25-26 marca 2006.
- ↑ 3,0 3,1 Józef Ulma pomagał także innej żydowskiej rodzinie. polskieradio.pl, 14 marca 2012. [dostęp 26 listopada 2012].
- ↑ Israel Gutman (red.): Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holocaustu: Polska. T. II. Kraków: Yad Vashem, 2009, s. 777. ISBN 978-83-87832-59-9.
- ↑ Podpisano akt erekcyjny Muzeum im. Rodziny Ulmów. sprawiedliwi.org.pl, 28 marca 2012. [dostęp 26 listopada 2012].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Mateusz Szpytma: Kaźń rodziny Ulmów. Polska rodzina zamordowana za ratowanie Żydów (pol.). nowahistoria.interia.pl, 2014-03-24. [dostęp 2014-03-24].
- Zdjęcie rodziny
