Józef Ulma

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Józef Ulma
Data i miejsce urodzenia

2 marca 1900
Markowa

Data i miejsce śmierci

24 marca 1944
Markowa

Miejsce spoczynku

Cmentarz w Markowej

Zawód, zajęcie

rolnik, fotograf, społecznik

Narodowość

polska

Małżeństwo

Wiktoria Niemczak

Dzieci

Stanisława, Barbara, Władysław, Franciszek, Antoni, Maria Ulmowie

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Ulma (ur. 2 marca 1900 w Markowej, zm. 24 marca 1944 tamże) – polski rolnik, właściciel kilkuhektarowego gospodarstwa rolnego, Czcigodny Sługa Boży kościoła katolickiego, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Wraz z żoną i dziećmi został zamordowany przez Niemców w odwecie za ukrywanie dwóch żydowskich rodzin.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Losy przedwojenne[edytuj | edytuj kod]

Józef Ulma urodził się w 1900 roku w ubogiej wiejskiej rodzinie. Ukończył czteroklasową szkołę ludową. W 1921 roku został powołany do służby wojskowej. W wieku 29 lat rozpoczął naukę w szkole rolniczej w Pilźnie o specjalności sadownictwo i ogrodnictwo, którą ukończył z wyróżnieniem[1].

Józef Ulma był osobą aktywną i dobrze znaną w lokalnej społeczności. Propagował ogrodnictwo i uprawę warzyw, m.in. jako pierwszy w Markowej stworzył szkółkę drzew owocowych. Zajmował się także pszczelarstwem i hodowlą jedwabników. Ponadto był bibliotekarzem w Kole Młodzieży Katolickiej oraz aktywnym członkiem ZMW „Wici”. Jego największą pasją była fotografia[1][2].

W wieku 35 lat poślubił młodszą o 12 lat Wiktorię Niemczak. Małżonkowie doczekali się sześciorga dzieci. W momencie śmierci oczekiwali siódmego potomka[1].

Pomoc Żydom[edytuj | edytuj kod]

Podczas okupacji niemieckiej Józef Ulma zaangażował się w pomoc eksterminowanym Żydom. Prawdopodobnie w drugiej połowie 1942 roku przyjął pod swój dach ośmioro żydowskich uciekinierów z rodzin Goldmanów/„Szallów”, Grünfeldów i Didnerów[2]. Ponadto pomógł innej żydowskiej rodzinie wybudować ziemiankę w pobliskim lesie, a następnie zaopatrywał jej mieszkańców w żywność i inne produkty[3].

Po pewnym czasie leśna ziemianka została odkryta przez Niemców, a czworo ukrywających się w niej Żydów (trzy kobiety i dziecko) zostało zamordowanych. Fakt udzielania przez Ulmę pomocy uciekinierom nie został wówczas ujawniony[3]. Z kolei pozostałych ośmioro Żydów ukrywało się w gospodarstwie Ulmów do wiosny 1944 roku.

Śmierć[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Zbrodnia w Markowej (1944).

Wiosną 1944 Ulmowie zostali zadenuncjowani przez granatowego policjanta Włodzimierza Lesia, który wcześniej zagarnął majątek rodziny Szallów i zamierzał pozbyć się jego prawowitych właścicieli. 24 marca 1944 niemieccy żandarmi z posterunku w Łańcucie rozstrzelali Józefa Ulmę, a także jego żonę, będącą w zaawansowanej ciąży i szóstkę dzieci (8-letnią Stanisławę, 6-letnią Barbarę, 5-letniego Władysława, 4-letniego Franciszka, 3-letniego Antoniego i półtoraroczną Marię). Razem z Ulmami zginęli również wszyscy ukrywani Żydzi[2].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

13 września 1995 roku Józef Ulma został wraz z żoną pośmiertnie odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[4]. 24 marca 2004 roku w Markowej odsłonięto poświęcony im pomnik[2]. Ponadto postanowieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 25 stycznia 2010 roku małżeństwo Ulmów zostało pośmiertnie odznaczone Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[5].

17 września 2003 roku biskup pelpliński Jan Bernard Szlaga otworzył proces beatyfikacyjny 122 polskich męczenników z okresu II wojny światowej, wśród których znaleźli się Józef i Wiktoria Ulmowie oraz szóstka ich dzieci. 20 lutego 2017 roku Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych zezwoliła na przejęcie prowadzenia procesu rodziny Ulmów przez archidiecezję przemyską[6]. 17 grudnia 2022 papież Franciszek podpisał dekret uznający męczeństwo Józefa Ulmy i jego żony Wiktorii oraz ich siedmiorga dzieci, co otwiera drogę do ich beatyfikacji[7][8][9][10].

Los Józefa Ulmy i jego rodziny stał się symbolem martyrologii Polaków mordowanych przez Niemców za niesienie pomocy Żydom[11]. Imię rodziny Ulmów nosi Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej, które otwarto w Markowej 17 marca 2016 roku w obecności prezydenta RP Andrzeja Dudy[12].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Stanisław Jamrozek: Józef i Wiktoria Ulma z dziećmi. meczennicy.pelplin.pl. [dostęp 2012-11-26].
  2. ↑ a b c d Mateusz Szpytma. Oddali życie za bliźnich. Bohaterska rodzina Ulmów zginęła za ukrywanie Żydów. „Nasz Dziennik”. 72 (2482), 25-26 marca 2006. 
  3. ↑ a b Józef Ulma pomagał także innej żydowskiej rodzinie. polskieradio.pl, 14 marca 2012. [dostęp 2012-11-26].
  4. ↑ Israel Gutman (red.): Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holocaustu: Polska. T. II. Kraków: Jad Waszem, 2009, s. 777. ISBN 978-83-87832-59-9.
  5. ↑ M.P. z 2010 r. nr 31, poz. 423
  6. ↑ Proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów będzie prowadzony przez Archidiecezję Przemyską. przemyska.pl, 2017-03-08. [dostęp 2017-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  7. ↑ Comunicato della Sala Stampa: Udienza al Primo Ministro della Repubblica di Slovenia, 17.12.2022. press.vatican.va, 17 grudnia 2022. [dostęp 2022-12-21].
  8. ↑ Papież zatwierdził 16 dekretów beatyfikacyjnych 24 sług Bożych z 9 krajów. niedziela.pl, 17 grudnia 2022. [dostęp 2022-12-21].
  9. ↑ Rodzina Ulmów będzie beatyfikowana!. niedziela.pl, 17 grudnia 2022. [dostęp 2022-12-21].
  10. ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Jest decyzja Watykanu o beatyfikacji Rodziny Ulmów!, Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2022-12-21] (pol.).
  11. ↑ Jozef & Wiktoria Ulma. yadvashem.org. [dostęp 2016-03-17]. (ang.).
  12. ↑ Uroczystość otwarcia Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów w Markowej. dzieje.pl, 2016-03-17. [dostęp 2016-03-17].
Ikona portaluPortal: Święci
Ikona portaluPortal: Katolicyzm

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Ulma&oldid=69154828”