Wojny-Pogorzel
52°49′32″N 22°35′53″E/52,825556 22,598056| wieś | |
 Granica miejscowości | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
86 |
| Kod pocztowy |
18-210[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BWM |
| SIMC |
0407552[5] |
Położenie na mapie gminy Szepietowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego  | |
| 52°49′32″N 22°35′53″E/52,825556 22,598056[1]
| |
Wojny-Pogorzel – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Szepietowo[5][6].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Anny w Dąbrówce Kościelnej[7].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W roku 1203 wzmiankowane Wojnowo cum villis attinentiis jako osada należąca do kościoła w Zuzeli. Wsie pierwotnie zamieszkane przez Wojnów herbu Ślepowron obejmowały ziemię między Ciechanowcem a Wysokiem Mazowieckiem. Na wymienionym terenie powstały trzy parafie: Kuczyn – 1419, Wyszonki – 1464 i Dąbrówka – początek XVI w.[8].
Książę mazowiecki Bolesław w roku 1435 nadaje Adamowi de Wojny 10 łanów chełmińskich nad Brokiem Małym, przy granicy Przeździeckiego[9].
W roku 1455 w aktach sądowych ziemi bielskiej wymienione są:
- Wojny-Króle
- Wojny-Bakałarze
- Wojny-Krupy
- Wojny-Piotrowce
- Wojny-Izdebnik
- Wojny-Dąbrówka, współcześnie Dąbrówka Kościelna
- Wojny-Piecki
- Wojny-Pogorzel
- Wojny-Wawrzyńce.
Paweł, książę holszański, biskup łucki zatwierdził w roku 1519 przynależność wsi do parafii Kuczyn. Pleban kuczyński otrzymywał dziesięcinę od Wawrzyńca Woyno i jego synów: Jakuba, Piotra, Stanisława i Jerzego. W 1577 r. podatek płacili: Piotr niegdy Grzegorz i Jan, komornik ziemski z włók osiadłych 2 1/2 i od 10 ogrodników. Od 1/2 włóki osiadłej pobór płacił szlachetny Jakub Falkowski[10].
W 1717 r. wieś znajdowała się w parafii Dąbrówka, liczyła 16 włók, z których pleban otrzymywał 32 kopy dziesięciny.
Niektórzy, wymienieni w źródłach siedemnastowiecznych mieszkańcy wsi:
- Bartłomiej Woyno z przydomkiem Zagroba
- 24 IX 1739 r. odbył się chrzest dziecka urodzonego z Bartłomieja i Konstancji Woynów, imieniem Nikodem.
- Marcjan Woyno i jego żona Teresa z Dąbrowskich
- 7 XI 1774 r. odbył się ślub Marcjanny Woyno z Walentym Woyno
- 1780–1781: Zagroba, Okulus, Zygmuncik, Głąb
- Walenty Woyno zwany Zygmuncik, wziął ślub z Domicellą, panną, córką niegdy Marcina Woyny ze wsi Pułazie
- 16 II 1789 r. Jakub Woyno zwany Zagroba ze wsi Pogorzel, syn niegdy Macieja Woyny, zawarł związek małżeński z Teresą Kostrówną, córką urodzonego Pawła Kostro ze wsi Kostry-Litwa
W 1790 r. w Wojnach-Pogorzeli było 16 działów drobnoszlacheckich. Każdy właściciel posiadał po l. dymie. Jedynie Jakub Woyno miał dymów 12[10].
W roku 1827 miejscowość liczyła 29 domów i 183 mieszkańców[8].
W latach 1832–1836 w aktach parafii w Dąbrówce występował Józef Apoznański, radca wojewódzki, dziedzic wsi Wojny-Pogorzel, wójt gminy Wojny-Szuby. Był kapitanem Pułku 5 Piechoty Liniowej Wojsk Polskich.
W latach 1856–1867 notowany był podział wsi na trzy części: Zygmuncikowska, Okulusowska, Bosakowska. Rok 1867: 15 osad, użytki rolne o powierzchni 50 morgów. Folwark Pogorzel – 196 morgów[10]. Pod koniec wieku XIX wieś drobnoszlachecka w powiecie mazowieckim, gmina Szepietowo, parafia Dąbrówka Kościelna[8].
W roku 1865 majątek Pogorzel, liczący ok. 110 ha własnością Jakuba Dąbrowskiego. W 1915 zabudowania majątku spłonęły. Andrzej Dąbrowski był właścicielem do około 1921 r.
W 1921 wyszczególniono:
- wieś Wojny-Pogorzel. Było tu 30 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym i 2 inne zamieszkałe oraz 200 mieszkańców (100 mężczyzn i 100 kobiet). Narodowość polską podało 190 osób, a 10 białoruską
- folwark Wojny-Pogorzel, gdzie naliczono 3 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 61 mieszkańców (24 mężczyzn i 37 kobiet). Wszyscy podali narodowość polską[11].
W 1944 r. były tu 2 większe gospodarstwa:
- Pogorzel A, majątek liczący około 120 ha, należący do Stanisława Dąbrowskiego, a po jego śmierci w więzieniu białostockim, do wdowy Stanisławy i córki Jadwigi
- Pogorzel B, majątek około 60-hektarowy należący do Władysława Dąbrowskiego i żony Stanisławy, zesłanych przez sowietów do Kazachstanu. W roku 1944 Pogorzel B nie została objęta reformą rolną[10].
Po wojnie w dawnych budynkach dworskich Stanisława Dąbrowskiego mieścił się Powiatowy Dom Dziecka. Jego kierowniczką była Zofia Lipska[12].
Współcześnie
[edytuj | edytuj kod]Wieś typowo rolnicza. Produkcja roślinna podporządkowana hodowli krów i produkcji mleka.
W pobliżu wsi przebiega droga krajowa nr 66.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Wojny-Izdebnik, Wojny-Krupy, Wojny-Piecki, Wojny-Pietrasze, Wojny-Szuby Szlacheckie, Wojny-Szuby Włościańskie, Wojny-Wawrzyńce
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 149687
- ↑ Wieś Wojny-Pogorzel w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-05], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1474 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ a b c Wojny 1(1) okolica szlach., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 758.
- ↑ Wojny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 695.
- ↑ a b c d J. Maroszek, Dzieje obszaru Gminy Szepietowo w XV-XX w., Szepietowo 2006, str.: 126-128.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., Województwo białostockie, Powiat Wysokie Mazowieckie, Gmina Szepietowo.
- ↑ Kurier Poranny z 20 lutego 2010 r. Zofia Lipska po wojnie szefowała domowi dziecka. Mówiliśmy na nią Mameczka.
