Zagóźdź (gmina)
| gmina wiejska | |
| 1867–1939[1] | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Data powstania |
13 stycznia 1867 |
| Data likwidacji |
1 kwietnia 1939 |
| Siedziba | |
Zagóźdź (pocz. Zagość lub Zagoźdź) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1867–1939 w Warszawskiem. Siedzibą gminy były kolejno Wólka Zerzeńska[2] i Zagóźdź (obecnie część Warszawy)[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Gmina Zagóźdź powstała 13 stycznia 1867 roku w związku z reformą gminną w Królestwie Polskim. Należała do powiatu warszawskiego w guberni warszawskiej[4][5][6].
W okresie międzywojennym gmina Zagóźdź należała do powiatu warszawskiego w województwie warszawskim.
1 stycznia 1925 z części obszaru gminy Zagóźdź utworzono nową gminę Falenica Letnisko[7]:
- Falenica-Wille,
- Józefów,
- Emilianów,
- Miedzeszyn-Wille,
- Zbójna Góra-Radość,
- Kaczy Dół,
- Macierowe Bagno oraz t.zw. "Laski-Osady", czyli część lasów dóbr Wilanów, położona w gminie Zagóźdź.
20 października 1933 gminę Zagóźdź podzielono na 12 gromad (podano skład gromad)[8]:
- Błota – Błota (w.), Błota (kol.), Błota (f.) i Zatrzebie (kol. letn.),
- Borków – Borków (w.) i Borków (kol.),
- Dębinka – Dębinka (os.), Świdry Małe (letn.), Świdry Małe (f.), Cieślinek (os.), Dworek (kol.), Emilianów (letn. wille), Urzecze (w.) i Towarzystwo Falenica,
- Julianów – Julianów (w.), Karolew (w.), Skrzypki (w.) i Falenica Stara (w.),
- Las – Las (w.) i Bluszcze (w.),
- Miedzeszyn – Miedzeszyn (w.), Miedzeszyn (f.), Ziętówka (os.) i Jasna (os.),
- Nowa Wieś – Nowa Wieś (w.),
- Świdry Małe – Świdry Małe (w.),
- Wólka Zerzeńska – Wólka Zerzeńska (w.), Wólka Zerzeńska (f.), Borków Dworski (w.) i Kuligów (w.),
- Zagóźdź – Zagóźdź (w.), Zagóźdź (kol.), Ursynówek (os.) i Marysin (os.),
- Zbytki – Zbytki (w.),
- Zerzeń – Zerzeń (w.), Zerzeń (kol.) i Arszemanówka (os.).
9 grudnia 1933 do gminy Zagóźdź z gminy Wawer w tymże powiecie włączono[9]:
- gromadę Zastów (wieś Zastów, kolonię Sadul i folwark Zastów o nazwie hipotecznej „Dobra Wilanowskie-Zastów folwark”)
- z gromady Wawer – osadę Wawer Nowy położoną po południowo-wschodniej stronie szosy Warszawa-Mińsk Mazowiecki,
- z gromady Wawer – tereny parcelacyjne o nazwie hipotecznej Marysin Wawerski położone po prawej stronie szosy Warszawa-Mińsk Mazowiecki.
- z gromady Gocławek – część osady Gocławek położoną po prawej (południowo-wschodniej) stronie szosy Warszawa-Mińsk Mazowiecki
- tereny parcelacyjne o nazwie hipotecznej „Adamówka Wilanowska”,
- tereny o nazwie hipotecznej „Działki Anin Wawerski”.
25 marca 1938 w gminie Zagóźdź utworzono gromadę Nowy Wawer z miejscowości Nowy Wawer, części osady Gocławek położonej po prawej (południowo-wschodniej) stronie szosy Warszawa–Mińsk Mazowiecki (pozostała część Gocławka została w gminie Wawer, stanowiąc odrębną gromadę) oraz kolonii Zastów, wyłączonych z gromady Zastów w gminie Zagóźdź[10].
Gminę Zagóźdź zniesiono 1 kwietnia 1939, a jej obszar włączono[11]:
- do gminy Letnisko Falenica:
- do gminy Wawer:
- Las,
- Nowy Wawer,
- Zastów,
- Zbytki,
- Zerzeń.
Zmiany terytorialne
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. warszawskiego.
- ↑ Zagoźdź (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 273.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV.1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, s. 279).
- ↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, s. 359).
- ↑ Powiat warszawski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 99.
- ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 97, poz. 901
- ↑ Warszawski Dziennik Wojewódzki: dla obszaru Województwa Warszawskiego. 1933, nr 14, poz. 136.
- ↑ Dz.U. z 1933 r. nr 96, poz. 744
- ↑ Warszawski Dziennik Wojewódzki, 1938, nr 4, poz. 40
- ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 28, poz. 188
- ↑ Źródła w sekcji opisowej powyżej.