Złotopiór rudosterny

Złotopiór rudosterny
	Galbula ruficauda
	Cuvier, 1816
	; Złotopiór rudosterny sfotografowany w Campo Grande w południowej Brazylii
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Podrząd	złotopiórowce
Rodzina	złotopióry
Rodzaj	Galbula
Gatunek	złotopiór rudosterny
Podgatunki
	G. r. melanogenia P.L. Sclater, 1852; G. r. ruficauda Cuvier, 1816; G. r. pallens Bangs, 1898; G. r. brevirostris Cory, 1913; G. r. rufoviridis Cabanis, 1851; G. r. heterogyna Todd, 1932;
	G. r. melanogenia P.L. Sclater, 1852; G. r. ruficauda Cuvier, 1816; G. r. pallens Bangs, 1898; G. r. brevirostris Cory, 1913; G. r. rufoviridis Cabanis, 1851; G. r. heterogyna Todd, 1932;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Złotopiór rudosterny^[3] (Galbula ruficauda) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny złotopiórów (Galbulidae), odbywający lęgi w tropikalnym Nowym Świecie w południowym Meksyku, Ameryce Środkowej i Ameryce Południowej, aż po południową Brazylię i Ekwador. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Gatunek ten opisał i zilustrował w 1806 roku François Levaillant, nadając mu francuską nazwę Jacamar à queue rousse^[4]. W 1816 roku Georges Cuvier przydzielił mu nazwę zgodną z zasadami nazewnictwa binominalnego – Galbula ruficauda^[5]^[6]; nazwa ta obowiązuje do tej pory^[3]^[5]^[7]^[8]^[9]. Miejsce typowe to Gujana^[4]^[5]. Epitet gatunkowy ruficauda oznacza „czerwonoogonowy” lub „rudoogonowy” (łac. rufus „czerwony, rudy”; cauda „ogon”)^[10].

Wyróżnia się 6 podgatunków Galbula ruficauda^[7]^[8]^[5]^[9].

Zasięg występowania

Poszczególne podgatunki występują^[5]^[7]^[8]:

G. r. melanogenia P.L. Sclater, 1852 – złotopiór czarnobrody^[3] – od nizin południowo-wschodniego Meksyku (Veracruz) do zachodniego Ekwadoru,
G. r. ruficauda Cuvier, 1816 – złotopiór rudosterny^[3] – środkowa Kolumbia do Gujany i północnej Brazylii, Trynidad i Tobago,
G. r. pallens Bangs, 1898 – północna Kolumbia,
G. r. brevirostris Cory, 1913 – północno-wschodnia Kolumbia i północno-zachodnia Wenezuela,
G. r. rufoviridis Cabanis, 1851 – złotopiór południowy^[3] – Brazylia na południe od Amazonki do Boliwii, Paragwaju i północno-wschodniej Argentyny,
G. r. heterogyna Todd, 1932 – wschodnia Boliwia i południowo-zachodnia Brazylia.

Morfologia

Podobnie jak inne złotopióry, są to wytworne ptaki o jaskrawym ubarwieniu z długimi dziobami i ogonami. Złotopiór rudosterny mierzy zazwyczaj około 26–27 cm^[11] (inni autorzy podają 22,0–24,5 cm i 25 cm^[7]), dziób ma 5 cm długości u obu płci^[11]. Podgatunek G. r. brevirostris ma krótszy dziób. Ptak jest metalicznie zielony na górnych partiach ciała, a pod spodem głównie pomarańczowy, także pod ogonem; na piersi ma zieloną obwódkę^[7].

Płcie różnią się tym, że samiec ma białe gardło, a samica płowe; samica ma również jaśniejsze podbrzusze^[7]. Samicę można rozróżnić od samca również po cieńszym, prostym dziobie i napuszonym gardle^[11]. Masa ciała i długość skrzydła u samców wahała się między 25–28 g i 8,1–8,7 cm, podczas gdy samice osiągały odpowiednio 24–33 g i 8,1–8,6 cm^[11].

Samiec
G. r. ruficauda
Tobago
Samiec
G. r. melanogenia
Belize
Samiec
G. r. rufoviridis
Pantanal, Brazylia

Ekologia i zachowanie

Biotop

Złotopiór rudosterny występuje na skraju wilgotnych lasów nizinnych, w otwartych rejonach lasów (np. wzdłuż strumieni), w otwartym podszycie zadrzewień i wysokich lasów wtórnych, na plantacjach kakaowca^[7] oraz sawannach^[2]^[11]. W północnej części Ameryki Południowej występuje także w zaroślach pustynnych, namorzynach i suchym lesie tropikalnym^[7]. Zwykle ptak ten spotykany jest do wysokości 900 m n.p.m.^[2], sporadycznie występuje wyżej, np. w dolinie rzeki Magdaleny (Kolumbia) do 1300 m n.p.m.^[7]

Pożywienie

Owadożerca; poluje z grzędy, siedząc z dziobem przechylonym do góry, a następnie wylatuje, aby złapać lecące owady. Jednym z powszechnie łowionych gatunków jest osa Agelaia vicina. Inne owady, które chwyta, to muchy, chrząszcze, pszczoły, ważki i motyle^[11]. Co więcej, ptak ten rozróżnia jadalne i niejadalne motyle głównie na podstawie kształtu ich ciała^[12].

Rozmnażanie

Na Trynidadzie okresy lęgowe zarejestrowano od lutego do czerwca oraz od marca do kwietnia, natomiast na bliźniaczej wyspie Tobago okres ten trwał od lutego do lipca oraz również w sierpniu. Rozród odbywa się w norach wykopanych przez te ptaki w brzegach rzek, stromych zboczach, martwych drzewach i termitierach. Oba ptaki z pary pracują razem, aby ukończyć gniazdo. Liczba jaj w lęgu wynosi od 2 do 4, są one białe z drobnymi plamkami na powierzchni. W Kostaryce zauważono, że przez cały okres lęgowy ptaki obu płci wspólnie pracują, zmieniając się w wysiadywaniu jaj, tj. w ciągu dnia samiec wysiaduje jaja, podczas gdy samica poluje, a w nocy samica ogrzewa jaja, podczas gdy samiec poluje. Okres inkubacji trwa 19–23 dni^[11].

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN złotopiór rudosterny jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (ang. least concern), ponieważ jest obecny w znacznej części Ameryki Południowej i Środkowej. W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała, że liczebność światowej populacji mieści się w przedziale 500 000 – 4 999 999 dorosłych osobników^[2]. Chociaż populacja tego gatunku jest dość duża, liczba ta stopniowo maleje z powodu utraty siedlisk w wyniku ingerencji człowieka^[11].

Przypisy

↑ Galbula ruficauda, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Galbula ruficauda, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Galbulidae Vigors, 1825 - złotopióry - Jacamars (Wersja: 2015-09-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-11-17].
↑ ^a ^b F.F. Levaillant F.F., Histoire naturelle des oiseaux de paradis et des rolliers : suivie de celle des toucans et des barbus, t. 2, Paryż 1806, s. 115 + tabl. 50 (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e D.D. Lepage D.D., Galbula ruficauda (złotopiór rudosterny), [w:] Avibase [online] [dostęp 2023-11-16] .
↑ G.G. Cuvier G.G., Le règne animal distribué d'après son organisation : pour servir de base a l'histoire naturelle des animaux et d'introduction a l'anatomie comparée, t. 1, Paryż [1817], s. 420 (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Noelle M.N.M. Chaine Noelle M.N.M., Rufous-tailed Jacamar (Galbula ruficauda), version 1.0, [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020, DOI: 10.2173/bow.rutjac1.01 [dostęp 2023-11-16] (ang.).
↑ ^a ^b ^c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-11-17]. (ang.).
↑ ^a ^b HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-11-02] .
↑ ruficauda, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-11-17] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Narina Copilah: Galbula ruficauda (Rufous-tailed Jacamar). [w:] The Online Guide to the Animals of Trinidad and Tobago [on-line]. Sta.uwi.edu. [dostęp 2023-11-17].
↑ Peng Chai. Butterfly visual characteristics and ontogeny of responses to butterflies by a specialized tropical bird. „Biol. J. Linn. Soc.”. 59 (1), s. 37–67, 1996. DOI: 10.1111/j.1095-8312.1996.tb01452.x.

Bibliografia

Richard ffrench: A Guide to the Birds of Trinidad and Tobago. Wyd. 2nd. Comstock Publishing, 1991. ISBN 0-8014-9792-2.
Steven L Hilty: Birds of Venezuela. London: Christopher Helm, 2003. ISBN 0-7136-6418-5.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Galbula ruficauda, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Galbula ruficauda, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Galbulidae Vigors, 1825 - złotopióry - Jacamars (Wersja: 2015-09-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-11-17].

[fl-4] F.F. Levaillant F.F., Histoire naturelle des oiseaux de paradis et des rolliers : suivie de celle des toucans et des barbus, t. 2, Paryż 1806, s. 115 + tabl. 50 (fr.).

[avibase-5] D.D. Lepage D.D., Galbula ruficauda (złotopiór rudosterny), [w:] Avibase [online] [dostęp 2023-11-16] .

[cuvier-6] G.G. Cuvier G.G., Le règne animal distribué d'après son organisation : pour servir de base a l'histoire naturelle des animaux et d'introduction a l'anatomie comparée, t. 1, Paryż [1817], s. 420 (fr.).

[botw-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Noelle M.N.M. Chaine Noelle M.N.M., Rufous-tailed Jacamar (Galbula ruficauda), version 1.0, [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020, DOI: 10.2173/bow.rutjac1.01 [dostęp 2023-11-16] (ang.).

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-11-17]. (ang.).

[hbwcheck7-9] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-11-02] .

[10] ruficauda, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-11-17] (ang.).

[:0-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Narina Copilah: Galbula ruficauda (Rufous-tailed Jacamar). [w:] The Online Guide to the Animals of Trinidad and Tobago [on-line]. Sta.uwi.edu. [dostęp 2023-11-17].

[chai-12] Peng Chai. Butterfly visual characteristics and ontogeny of responses to butterflies by a specialized tropical bird. „Biol. J. Linn. Soc.”. 59 (1), s. 37–67, 1996. DOI: 10.1111/j.1095-8312.1996.tb01452.x.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]