Oleksianka
51°59′55″N 21°52′24″E/51,998611 21,873333| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
248[2] |
| Strefa numeracyjna |
25 |
| Kod pocztowy |
05-334[3] |
| Tablice rejestracyjne |
WM |
| SIMC |
0677694[4] |
Położenie na mapie gminy Latowicz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu mińskiego  | |
| 51°59′55″N 21°52′24″E/51,998611 21,873333[1]
| |
Oleksianka – wieś w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Latowicz[4][5]. Przez miejscowość przepływa rzeczka Jamielna.
Wieś królewska położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[6].
W latach 1526–1795 wieś należała do starostwa latowickiego. W latach 1795–1809 była pod zaborem austriackim. Od 1809 w Księstwie Warszawskim, guberni warszawskiej, powiecie siennickim, a od 1866 w powiecie mińskim (od 1868 nazwa powiatu – nowomiński). W latach 1870–1954 należała do gminy Iwowe, w latach 1955–1972 – do Gromadzkiej Rady Narodowej w Iwowym, od 1973 należy do gminy Latowicz. W latach II Rzeczypospolitej była w granicach województwa warszawskiego, 1939–1945 w Generalnym Gubernatorstwie, a w 1946–1975 w województwie warszawskim.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Świętej Trójcy w Latowiczu[7].
Części wsi[edit | edit source]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0677702 | Ogrody | część wsi |
Historia[edit | edit source]
We wsi odnajdywano wyroby krzemienne i fragmenty ceramiki wiejskiej. L. Dudrewicz znaleziska te podarował w końcu XIX wieku Muzeum Archeologicznemu w Krakowie (depozyt ZAP UJ, nr inw. 6655). Odnalezione okrzeski krzemienne wskazują na istnienie osady neolitycznej.
Pierwsze wzmianki o wsi pojawiły się w 1519. W 1565 wieś liczyła 24 gospodarstwa, a w 1613 – 31 gospodarstw. Podczas wojen szwedzkich została całkowicie zniszczona i z 16 włók gruntów rolnych obsiewano tylko 2. We wsi powstała karczma. W 1789 wieś liczyła 26 domów. Na początku XIX wieku liczba mieszkańców przekroczyła 500 osób. W 1862 przebywał tu Oskar Kolberg, który zgromadził wiele materiałów etnograficznych. Znajdował się tu folwark, który w 1885 posiadał 1004 morgi. W 1880 wieś liczyła 40 domów i 507 mieszkańców. W 1844 powstała szkoła elementarna, która istniała do 1864. W 1902 utworzono szkołę podstawową. Budynek szkolny wybudowano w 1920. Szkołę zlikwidowano w 1976.
W drugiej połowie XIX w. wybudowano murowany dwór, który należał do rodziny Plucińskich, a w XX-leciu międzywojennym do Konstantego Buksowicza. W 1932 powstało Koło Gospodyń Wiejskich. W 1937 założono Ochotniczą Straż Pożarną, której statut został zatwierdzony w 1945. W 1970 wieś liczyła 397 mieszkańców, a w 2000 – 328. Przyrost naturalny w latach 1970–2000 wyniósł 13,5%. W 1988 we wsi było 70 domów, w 2009 83 domy.
Nazwę dawnej nazwę zapisywano Ollexianka. Odnosi się do zagrody córki gospodarzy Oleksych. Z czasem zabudowań wokół pierwotnej zagrody przybywało i nazwa awansowała do nazwy wsi. Prawdopodobne wydaje się również, że odnosiła się do olesów (olsów) czyli lasów olszowych.
Zabytki[edit | edit source]
- Kapliczka drewniana ufundowana przez Tomasza Pieśko syna Łukasz w 1890
- Kapliczka murowana wzniesiona w 1960 na miejscu dawnej drewnianej wzniesionej przez dziedzica dóbr Oleksianka w 1923
- Kapliczka murowana ufundowana w 1990 przez Eugeniusza i Jarosława Dzięciołów
- Spichlerz pochodzący z II połowy XIX wieku – pozostałość po zabudowaniach folwarcznych.
- Założenie parkowe z XIX wieku z pomnikami przyrody: jesiony, kasztanowce, lipy i klony oraz resztki dworu.
Przypisy[edit | edit source]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 92283
- ↑ Raport o stanie gminy za rok 2022. Liczba mieszkańców w dniu 31.12.2022 s. 7-8
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 846 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
Bibliografia[edit | edit source]
- Oleksianka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 459.
- Z. Gajowniczek. Dzieje Latowicza, FPL, Latowicz, 1999
- Z. Gajowniczek. Dzieje Parafii Latowicz, FPL, Latowicz, 1999
- Z. Gajowniczek. Kroniki Ochotniczej Straży Pożarnej w Latowiczu, FPL, Latowicz, 1999
- Z. Gajowniczek. Sto lat kościoła parafialnego Św. Walentego i Św. Trójcy w Latowiczu, FPL, Latowicz 1999
- I. Gieysztorowa. Lustracja województwa Mazowieckiego 1565 roku, cześć l. Warszawa 1967
- H. Modrzewska. Materiały do bibliografii archeologicznej Mazowsza, Materiały Wczesnośredniowieczne T.3: 101-134, 1953
- J. Niedźwiedź, C. Ostas. Opracowanie studialne wartości kulturowych Gminy Latowicz
- M. Sienkiewicz i in. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Latowicz, 1999
- A. Wawrzyńczyk. Lustracje województwa Mazowieckiego XVII wieku, T. 2 (1660-1661), Warszawa 1989
