Sahryń

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sahryń
wieś
Ilustracja
Droga z cmentarza prawosławnego do centrum wsi
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

hrubieszowski

Gmina

Werbkowice

Liczba ludności (2021)

356[2][3]

Strefa numeracyjna

84

Kod pocztowy

22-546[4]

Tablice rejestracyjne

LHR

SIMC

0905132[5]

Położenie na mapie gminy Werbkowice
Mapa konturowa gminy Werbkowice, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Sahryń”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Sahryń”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Sahryń”
Położenie na mapie powiatu hrubieszowskiego
Mapa konturowa powiatu hrubieszowskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Sahryń”
Ziemia50°40′42″N 23°47′31″E/50,678333 23,791944[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Sahryń (ukr. Сагринь) – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie hrubieszowskim, w gminie Werbkowice[5][6]. Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka DW850.

Integralne części wsi Sahryń[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0905149 Sahryń osada

Wieś jest sołectwem w gminie Werbkowice[7].Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 400 mieszkańców i była siódmą co do wielkości miejscowością gminy[8].

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Świętych Cyryla i Metodego[9].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze informacje o unickiej cerkwi w Sahryniu pochodzą z 1644, kolejną na jej miejscu – w 1780. W 1873 wzniesiono na jej miejscu nową świątynię murowaną. Dwa lata później, wskutek likwidacji unickiej diecezji chełmskiej, cerkiew sahryńska stała się świątynią prawosławną[10]. Równocześnie z parafią unicką założono we wsi cmentarz, który działał następnie jako prawosławny i który pozostawał użytkowany do lat 50. XX wieku (wtedy katolicy wytyczyli w Sahryniu nowy cmentarz)[10].

XX wiek[edytuj | edytuj kod]

Kościół św. Cyryla i Metodego

Ludność prawosławna w 1915 została ewakuowana do Rosji. W 1919 do wsi powrócił prawosławny duchowny, a powracający mieszkańcy ubiegali się o zgodę odpowiedniego ministerstwa na rejestrację parafii[11], jednak w 1923 świątynia we wsi została zrewindykowana na rzecz Kościoła rzymskokatolickiego i ponownie poświęcona jako parafialny kościół[12]. Spis powszechny z 1921 wykazał, iż w Sahryniu i na trzech sąsiadujących koloniach żyło 737 osób, w tym 419 wyznawców prawosławia[13].

W czasie II wojny światowej Sahryń był wsią z ludnością ukraińsko-polską, z przewagą ukraińską. Na temat wielkości wsi istnieją różne relacje – wskazuje się liczbę 260[14], 300[15], 325[13] domów. Zdecydowaną większość mieszkańców stanowili Ukraińcy wyznania prawosławnego (według Jurija Makara 80%[15]). Polacy wyznania rzymskokatolickiego żyli we wsi do niemieckich wysiedleń w 1943. Po tej dacie w miejscowości spośród polskich mieszkańców zostali jedynie ci, którzy byli skoligaceni z Ukraińcami lub uzyskali od nich pomoc w ukryciu się przed wywózką[13].

Odsłonięcie pomnika Antoniego Rychela w Sahryniu

We wsi znajdował się posterunek Ukraińskiej Policji Pomocniczej, w miejscowości działał również oddział Ukraińskiej Narodowej Samoobrony w sile kilkudziesięciu osób[13][15]. Według Mariusza Zajączkowskiego, wbrew wielokrotnie powtarzanym twierdzeniom, wieś nie została ufortyfikowana[16]. Pod koniec lutego w dowództwie AK zapadła decyzja o zorganizowaniu linii samoobrony przeciwukraińskiej i przygotowano partyzancką ofensywę przeciwko Ukraińcom[17]. W dniu 10 marca 1944 roku wieś została zaatakowana przez polskie podziemie. Żołnierze AK rozbili posterunek ukraińskiej policji, szybko złamali opór ukraińskich oddziałów. Po rozbiciu posterunku oddział AK wszedł do wsi i spalił ją, zabijając cywilnych mieszkańców[14][18]. W tym samym dniu, w ramach tego uderzenia w podobny sposób zniszczone zostały również ukraińskie wsie Szychowice i Łasków[19]. Podawane są różne szacunki liczby ofiar.

 Osobny artykuł: Zbrodnia w Sahryniu.

Po wydarzeniach w Sahryniu Ukraińcy zabili 33-letnią siostrę Longinę Trudzińską ze Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP NP wraz z siedmiorgiem dzieci w wieku od 10 do 12 lat z sierocińca w Turkowicach[20]. 15 maja 1944 roku ośmiu chłopców razem z opiekunką wyruszyło po prowiant. W drodze powrotnej z Werbkowic zauważyli, że płonie kościół w Malicach. Podczas ratowania wyposażenia świątyni, zostali zatrzymani przez Ukraińców. Noc spędzili na przesłuchaniach w komisariacie w Sahryniu. Jednego chłopca (Ukraińca) wypuszczono, pozostali (6 Polaków i 1 Żyd) zostali wywiezieni do lasu i rozstrzelani[21]. Dopiero w 1975 roku udało się odnaleźć miejsce ich pochówku i dokonano ekshumacji. Zamordowaną zakonnicę i dzieci upamiętnia tablica w kościele w Sahryniu i dzwon kościoła w Malicach oraz symboliczny krzyż w miejscu zbrodni[22][20].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Na cmentarzu prawosławnym w Sahryniu znajduje się pomnik Ukraińców zamordowanych 10 marca 1944 przez polskie oddziały[23]. 8 lipca 2018 prezydent Ukrainy Petro Poroszenko uczestniczył w tym miejscu w uroczystościach upamiętniających[24].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 120418
  2. ↑ Wieś Sahryń w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-09], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-02-09].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1147 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  5. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Strona gminy, sołectwa [dostęp 2024-01-03]
  8. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  9. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  10. ↑ a b D. Kawałko, Cmentarze województwa zamojskiego, Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Zamość 1994, s. 281-282.
  11. ↑ K. Grzesiak, Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939, Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, Lublin 2010, s. 54 i 58.
  12. ↑ Zabytki powiatu hrubieszowskiego, Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie, Hrubieszów 2011, ISBN 978-83-931607-0-9, s. 142.
  13. ↑ a b c d M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939-1944, Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Studiów Politycznych PAN, Lublin-Warszawa 2015, s. 291-293.
  14. ↑ a b P. Ther, A. Siljak, Redrawing nations: ethnic cleansing in East-Central Europe, 1944-1948, Rowman & Littlefield 2001, 9780742510944, s.174.
  15. ↑ a b c J. Makar, Chełmszczyzna w latach okupacji niemieckiej [w:] Polska-Ukraina: Trudne pytania. Materiały XI międzynarodowego seminarium historycznego "Stosunki polsko-ukraińskie w latach II wojny światowej" Warszawa 26-28 kwietnia 2005, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej-KARTA-Wołyński Uniwersytet Państwowy im. Łesi Ukrainki, Warszawa 2006, ISBN 83-88288-49-0, s. 225
  16. ↑ M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939-1944, Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Studiów Politycznych PAN, Lublin-Warszawa 2015, s. 289.
  17. ↑ M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939-1944, Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Studiów Politycznych PAN, Lublin-Warszawa 2015, s. 288.
  18. ↑ M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939-1944, Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Studiów Politycznych PAN, Lublin-Warszawa 2015, s. 294-296.
  19. ↑ M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939-1944, Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Studiów Politycznych PAN, Lublin-Warszawa 2015, s. 302.
  20. ↑ a b Życiorys - Siostra Longina Trudzińska - Duchowość i dziedzictwo świętości - Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej [online], Życiorys - Siostra Longina Trudzińska - Duchowość i dziedzictwo świętości - Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej [dostęp 2016-04-04] (pol.).
  21. ↑ Sahryń: Pamięci patronów [online], Kronika Tygodnia, 12 maja 2022 [dostęp 2022-09-30] (pol.).
  22. ↑ Marek M. Urbaniak FSC: Orędowniczka pojednania, Niedziela. Edycja lubelska 21/2006. [dostęp 2011-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-17)].
  23. ↑ Prawosławna Diecezja Lubelsko - Chełmska, „Prawosławna modlitwa w 66. rocznicę tragedii Sahrynia”, www.lublin.cerkiew.pl [dostęp 2016-04-04].
  24. ↑ Poroszenko: mierzenie się przelaną krwią naszych narodów jest haniebne. na str. www.tvn24.pl

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Werbkowice
Wsie
Kolonie
Integralne
części wsi

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sahryń&oldid=73559046”