Łosiów
50°47′25″N 17°34′01″E/50,790278 17,566944| wieś | |
 Pałac w Łosiowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
169 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) |
1510[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
49-330[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OB |
| SIMC |
0498187 |
Położenie na mapie gminy Lewin Brzeski  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu brzeskiego  | |
| 50°47′25″N 17°34′01″E/50,790278 17,566944[1]
| |
Łosiów (niem. Lossen[4]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Lewin Brzeski[5]
Północno-zachodnia część wsi wznosi się na jednym z dwóch najwyższych na Ziemi Brzeskiej wzgórzu o wysokości około 181 m n.p.m. (Wał Łosiowsko-Michałowski).
Co roku w maju na terenie parku są organizowane targi pod nazwą „Wiosna kwiatów”, przyciągające dziesiątki tysięcy osób z całego województwa. Wydarzenie organizowane jest przez Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego (OODR), z siedzibą w Łosiowie.
Wiosna kwiatów skupia stoiska z branży ogrodniczej oraz rolniczej, prócz tego wiele stoisk oferuje swoje naturalne wyroby.
We wsi jest przystanek kolejowy Łosiów.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy łąka lub las[6]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 r. we Wrocławiu wymienia nazwę miejscowości Lossina podając jej znaczenie „Heidedorf”, czyli po polsku „Wieś na łące, wrzosowisku”[6]. Miejscowość została wymieniona w zlatynizowanej, staropolskiej formie Lossowe w łacińskim dokumencie wydanym w 1238 r. przez Henryka II[7]. Wymieniona pod nazwą Lossow w dokumencie wydanym w 1332 r. w Łosiowie[8] oraz w 1342 r. we Wrocławiu[9]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Lossen[6], w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1189 r. z dokumentów biskupa wrocławskiego Żyrosława. Od 1207 do 1810 Łosiów był siedzibą komturstwa zakonu maltańskiego joannitów. W 1945 wieś została włączona do Polski. 11 sierpnia 1954 od wybuchu miny zginęła tu grupka chłopców w wieku od 6 do 14 lat[10] (dzieci pochowane są na cmentarzu w Lewinie Brzeskim[11]).
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łosiów. W latach 1973–1975 miejscowość była siedzibą gminy Łosiów. Od 1975 r. Łosiów należy do gminy Lewin Brzeski.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[12]:
- kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela zbudowany został w 1255 r. jako własność joannitów (Rycerski Zakon Kawalerów Maltańskich, którzy przebywali tutaj blisko sześć wieków). Obecny barokowy kościół zbudowany został w 1703 r. i 1728–1731 – XVIII w. z zachowaniem fragmentów murów gotyckich. Odnowiony w 1935 r. Podczas II wojny ucierpiał, po 1945 r. przechodził remonty. W 2008 r. przeszedł gruntowną renowację elewacji i pokrycia dachowego. Kościół jest orientowany (ołtarzem zwróconym w kierunku Ziemi Świętej), o kształcie krzyża łacińskiego, murowany z cegły i otynkowany. Bryła kościoła to: prezbiterium, nawa z dwiema kaplicami i wieża. Prezbiterium zamknięte jest trójbocznie, z zakrystiami po bokach. Wyższa i szersza od niego nawa ma dwie kaplice boczne, otwarte do niej arkadami, nad którymi umieszczono kamienne epitafia z inskrypcjami. Na szczycie nawy znajdują się dwa plafony i krzyż maltański. Nawę zamyka chór muzyczny murowany, wsparty na dwóch ozdobnych filarach. Prezbiterium i nawa mają sklepienia kolebkowe, w kaplicach kolebkowe z lunetami. otwory okienne zamknięte są półkoliście, a dach jest dwuspadowy. Na wieży umieszczono odlany w pracowni Jakuba Goetza gotycki dzwon z 1610 r. Sklepienia świątyni zdobią późnobarokowe iluzjonistyczne polichromowe malunki, z połowy XVIII wieku, przedstawiające sceny z życia św. Jana Chrzciciela, patrona łosiowskiej parafii. Ołtarz główny pochodzi z początków XVIII wieku. W części centralnej rzeźbionej nadbudowy jest Chrystus wsparty na kuli ziemskiej, z namalowanym obrazem świątyni i zabudowań klasztornych oraz postacie – Maryi i Marii Magdaleny. W polu środkowym umieszczono postać św. Jana Nepomucena wśród obłoków i aniołów. Po bokach są alegorie Kościoła Miłującego i Kościoła walczącego. Na tabernakulum znajduje się krzyż maltański. Najcenniejszym i najstarszym zabytkiem kościoła jest gotycka figura Madonny z Dzieciątkiem „Piękna Madonna” (Matka Boska Łosiowska) z 1410 r., wykonana z drewna lipowego przez Jana Józefa Weissa z Otmuchowa, umieszczona w ołtarzu bocznym, w bogato zdobionej motywami akantu późnobarokowej ramie z 1704 r. Uwagę przyciągają: w kaplicy południowej rzeźba Chrystusa Bolesnego (Frasobliwego) z XVII wieku, barokowa ambona, bogato zdobione regencyjne organy z XVIII wieku, misternie rzeźbione balaski, marmurowa chrzcielnica, cztery ławy z barokową płaskorzeźbioną dekoracją o motywach roślinnych na bokach, liczne maltańskie krzyże i kartusze herbowe. cenne obrazy to: Zaślubiny Mistyczne św. Katarzyny (XVIII w.), Biczowanie Chrystusa (pocz. XX w.) W kruchcie zachodniej zachowały się płyty nagrobne z XVI-XVIII w. Najciekawsza upamiętnia komtura Fryderyka von Pannwitza, zmarłego w 1580 r. Przed Kościołem posadowiona jest barokowa kamienna figura św. Jana Nepomucena z 1709 r., z kartuszem herbowym i inskrypcją. Łosiowski kościół należy do nielicznych w tej części Śląska, który prawie przez cały czas swojego istnienia był świątynią katolicką.
- zespół pałacowy
- park o powierzchni 5,25 ha. Rosną tu takie gatunki jak magnolia, orzech czarny, miłorząb, platan. W parku naliczono ponad 80 gatunków drzew i krzewów.
- Pałac w Łosiowie. W najwyższym punkcie parku stoi pałac z przełomu XIX/XX w. z efektowną jońską kolumnadą. Na terenie przypałacowym znajduje się misa basenowa oraz fontanna. Fasada budynku 2019 r. została całkowicie odrestaurowana (wraz z wymianą dachówki). Pałac jest widoczny w promieniu kilkunastu kilometrów, pełni funkcję wizytową miejscowości.
inne zabytki:
- kościół ewangelicki został rozebrany po 1945 r., dziś na jego miejscu stoi sklep.
- teren kompleksu OODR (Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego), do którego prowadzi alejka obok kościoła; ośrodek zajmuje teren dawnego majątku ziemskiego, z którego zachowało się kilka budynków gospodarczych, pałac, spichlerz, park przypałacowy. Kompleks OODR położony jest w zabytkowym parku.
-
Park pałacowy -
Pałac -
Pałac -
Park -
Kościół św. Jana Chrzciciela -
Kościół św. Jana Chrzciciela
_ID_610048.jpg)
_ID_610048.jpg)
_ID_610047.jpg)
_ID_610047.jpg)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 73397
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 698 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 37, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Grünhagen 1870 ↓, s. 2.
- ↑ Grünhagen 1870 ↓, s. 12.
- ↑ Grünhagen 1870 ↓, s. 243.
- ↑ PTTK Opole, XXXVI Rajd „Opolska Jesień” – Lewin Brzeski – 19.10.2013 r.
- ↑ Napisy na nagrobkach in situ.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 13.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Colmar Grünhagen: Codex Diplomaticus Silesiae T. 9 Urkunden der Stadt Brieg. Breslau: Josef Max & COMP., 1870.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osada | |
| Części miasta |
|
| Przysiółki wsi |
