50°45′37″N 17°40′45″E/50,760278 17,679167Skorogoszcz
| Artykuł |
50°45'37"N 17°40'45"E |
|---|---|
| - błąd |
39 m |
| WD |
50°45'33"N, 17°40'55"E |
| - błąd |
39 m |
| Odległość |
244 m |
| wieś | |
 Kościół pw. św. Jakuba Apostoła | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
1161[1] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
49-345[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OB |
| SIMC |
0498282 |
Położenie na mapie gminy Lewin Brzeski  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu brzeskiego  | |
| 50°45′37″N 17°40′45″E/50,760278 17,679167
| |
| Strona internetowa | |
Skorogoszcz (tuż po wojnie Szurgoszcz[3], niem. Schurgast) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Lewin Brzeski[4]. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską przed 1271 rokiem, zdegradowany w 1945 roku[5]. W latach 1945–1954 i 1973–1975 miejscowość była siedzibą gminy Skorogoszcz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.
Toponimia[edytuj | edytuj kod]
Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1223 roku wydanym przez biskupa wrocławskiego Lorenza gdzie zanotowana została w zlatynizowanej, staropolskiej formie „Scorogostow”[6]. W łacińskim dokumencie z 1228 roku wydanym przez Kazimierza I opolskiego zanotowana została w formie Svorogostou Most gdzie wymieniona jest w szeregu miejscowości założonych na prawie polskim iure polonico[7][8]. W kolejnym dokumencie z 1248 miejscowość zanotowana Storogostomnost[9].
W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Surgost[10][11]. W spisanym po łacinie dokumencie średniowiecznym Bolesława opolskiego z dnia 1 września 1310 roku miasto wymienione jest pod nazwą Surgost[12]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Schurgastum[13].
Polską nazwę Szurgoszcz w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[14].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Od roku 1271 do 1945 Skorogoszcz posiadała prawa miejskie, które utraciła decyzją na podstawie rozporządzenia wojewody śląsko-dąbrowskiego. Rozporządzenie to pozbawiało ustroju miejskiego małe miasteczka, które posiadały duży odsetek ludności rolniczej i były silnie zniszczone przez wojnę.[15]
Przekształcono wtedy Skorogoszcz w ośrodek wiejskiej gminy zbiorowej.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[16]:
- kościół par. pw. św. Jakuba, 1852 r.,
- cmentarz ewangelicki, obecnie rzym.-kat., z 1750 r.,
- ogrodzenie z bramą i furtą,
- park, z pierwszej poł. XVIII w., XIX w.,
- wodociągowa wieża ciśnień, ul. Zamkowa, z 1910 r.
Inne zabytki:
Szkoły[edytuj | edytuj kod]
- Publiczna Szkoła Podstawowa im. Kawalerów Orderu Uśmiechu
- Publiczna Szkoła Podstawowa w Skorogoszczy jako pierwsza szkoła na świecie przyjęła w marcu 2003 imię Kawalerów Orderu Uśmiechu.
- Publiczne Gimnazjum
Osoby związane ze Skorogoszczą[edytuj | edytuj kod]
- Karl Gratza (1820–1876) – niemiecki duchowny katolicki, administrator parafii Skorogoszcz (1853-1865), poseł do Reichstagu (1875-1876)
- Józef Wojaczek (1901–1993) – polski duchowny katolicki, Misjonarz z Mariannhill
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1156 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 70-71.
- ↑ Colmar Grünhagen 1866 ↓, s. 117.
- ↑ Colmar Grünhagen 1857 ↓, s. 4.
- ↑ Colmar Grünhagen 1866 ↓, s. 145.
- ↑ Colmar Grünhagen 1866 ↓, s. 256.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Georg Korn, "Breslauer Urkundenbuch", Erster Theil, Breslau, Verlag von Wilhelm Gottlieb Korn 1870, str.83.
- ↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 180. ISBN 978-83-910595-2-4.
- ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.28.
- ↑ Administrator, Skorogoszcz - Daty i fakty, www.skorogoszcz.pl [dostęp 2017-01-05] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-06].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 14. [dostęp 2012-11-22].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Erster Band. Urkunden des klosters Czarowanz. Breslau: Josef Max & COMP., 1857.
- Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Historia wsi
- Śląska Biblioteka Cyfrowa - Schurgast
- Schurgast, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 396.
- Siedziba gminy: Lewin Brzeski
