Przejdź do zawartości

Żuków (województwo podkarpackie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Żuków
wieś
Ilustracja
Ruiny cerkwi
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

lubaczowski

Gmina

Cieszanów

Liczba ludności (2021)

243[2]

Strefa numeracyjna

16

Kod pocztowy

37-611[3]

Tablice rejestracyjne

RLU

SIMC

0600214[4]

Położenie na mapie gminy Cieszanów
Mapa konturowa gminy Cieszanów, w centrum znajduje się punkt z opisem „Żuków”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Żuków”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Żuków”
Położenie na mapie powiatu lubaczowskiego
Mapa konturowa powiatu lubaczowskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Żuków”
Ziemia50°16′35″N 23°08′51″E/50,276389 23,147500[1]

Żukówwieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie lubaczowskim, w gminie Cieszanów[5][4], nad potokami Buszcza i Łówczanka.

W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa przemyskiego.

Wieś starostwa niegrodowego lubaczowskiego na początku XVIII wieku[6].

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Parafia św. Wojciecha w Cieszanowie[7].

Części wsi

[edytuj | edytuj kod]
Integralne części wsi Żuków[5][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
0600220 Kosobudy część wsi

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Żuków to piętnastowieczna wieś ulokowana na prawie wołoskim. Jej pierwotna nazwa to Orissa. Osadnicy zajmowali się tutaj hodowlą owiec i bydła, a także smolarstwem. Miejscowość doznawała strat podczas najazdów tatarskich w XVI wieku i podczas przemarszu wojsk szwedzkich w 1656 roku. We wsi ok. 1565 r. znajdowały się dwa młyny. W czasie najazdu tatarskiego (tzw. Turecczyzny) w 1672 roku zaginęły dokumenty erekcyjne parafii w Żukowie. W cerkwi zachował się ikonostas namalowany w 1749 roku przez Michała Rudkiewicza. Jego elementem jest ikona Chrztu Chrystusa w Jordanie[8].

Do 1778 r. Żuków był wsią królewską w starostwie lubaczowskim. W 1783 r. na północ od wsi powstała niemiecka kolonia Freifeld. W miejscowości mieszkali Polacy, Ukraińcy i Żydzi. W okresie dwudziestolecia Żuków był dużą wsią, istniały tu dwa młyny i szkoła.

Oświata

[edytuj | edytuj kod]

Początki szkolnictwa w Żukowie, są datowane na początek XIX wieku, gdy na jakiś czas przed 1830 rokiem powstała szkoła parafialna przy cerkwi greckokatolickiej (Schola Parochialis)[9][a].

Przydatnym źródłem archiwalnym do poznawania historii szkolnictwa w Galicji są austriackie Szematyzmy Galicji i Lodomerii, które podają wykaz szkół ludowych, wraz z nazwiskami ich nauczycieli. W 1873 roku powstała szkoła parafialna, (od 1874 ludowa filialna - państwowa), która od 1879 roku była 1-klasowa, a od 1904 2-klasowa. Pierwszym nauczycielem w 1873 roku został Stefan Ochabski[10]. Szkoły wiejskie początkowo były tylko męskie, a od 1890 roku były mieszane (koedukacyjne). Od 1902 roku szkoła posiadała nauczycieli pomocniczych. Pomocnicami były: Franciszka Ciećkiewiczówna (1902-1903), Helena Piątkowska (1903-1906), Helena Sobolska (1906-1908), Domicela Sobolska (1908-1914).

Nauczyciele kierujący
1873-1874. Stefan Ochabski.
1874-1875. posada nieobsadzona[11].
1875-1876. Stefan Ochabski.
1876-1878. Julian Beigart[12].
1878-1879. Paweł Szabatowski[13].
1879-1881. Józef Markowski[14].
1881-1882. posada nieobsadzona[15].
1882-1884. Paulina Reinisch[16].
1884-1887. Aleksander Kiszakiewicz[17].
1887-1889. Julian Pańkowski[18].
1889-1900. Antoni Husak[19].
1900-1903. Bolesław Jaroszewski[20].
1903-1904. Włodzimierz Krupa[21].
1904-1906. Otton Piątkowski[22].
1906-1914(?). Franciszek Sobolski[23].

W 1907 roku w przysiółku Kosobudy, powstała Szkoła Eksponowana Kosobudy ad Żuków, której nauczycielami były: Sabina Frankiewiczówna (1907-1908)[24], Karolina Kalwasowa (1908-1912), Wiktoria Procykówna (1912-1914)[25].

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

W 2021 roku Żuków liczył 243 mieszkańców, w tym 124 kobiet i 119 mężczyzn[2]. Ludność Żukowa stanowi 3,4% ludności gminy Cieszanów[2].

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]

Od 2015 roku przez wieś przebiega jedna z czterech tras rowerowych gminy Cieszanów[26].

Kultura

[edytuj | edytuj kod]

We wsi znajduje się świetlica wiejska podlegająca pod Centrum Kultury i Sportu w Cieszanowie[27].

Transport i komunikacja

[edytuj | edytuj kod]

864 - relacji Nowy Lubliniec - Żuków

865 - relacji Jarosław - Bełżec (stanowi wschodnią granicę wsi)

Ponadto droga powiatowa 1634R - relacji Żuków - Huta Różaniecka - Susiec (także stanowi wschodnią granicę wsi)

Przystanki autobusowe
  • Żuków, osiedle
  • Żuków, sklep (Kosobudy)

Ciekawostka

[edytuj | edytuj kod]

8 sierpnia 2007 roku podczas budowy kanalizacji na głębokości ok. 3 metrów znaleziono kieł mamuta długości ok. 1 m. Znalezisko trafiło do Muzeum Kresów w Lubaczowie[28].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 164131
  2. a b c Wieś Żuków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-28], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1628 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b c GUS. Rejestr TERYT
  5. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. Wiesław Bondyra, Własność ziemska w województwie bełskim w czasach saskich, Lublin 2015, s. 35.
  7. Opis parafii na stronie diecezji
  8. Szlak cieszanowski, Żuków
  9. Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini M.D.CCC.XXX (str.75) [Dostęp 2017-06-28]
  10. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1874. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-08)]. (str. 418) [Dostęp 2017-06-28]
  11. Szematyzm Krolestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1875
  12. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1877
  13. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1879
  14. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1880 (str. 390) [Dostęp 2017-07-01]
  15. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1882 (str. 397) [Dostęp 2017-07-01]
  16. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1883 (str. 399) [Dostęp 2017-07-01]
  17. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1885 (str. 377) [Dostęp 2017-07-01]
  18. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1888 (str. 378) [Dostęp 2017-07-01]
  19. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1900 (str. 509) [Dostęp 2017-06-28]
  20. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1901. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (str. 509) [Dostęp 2017-06-28]
  21. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1904 (str. 547) [Dostęp 2017-06-28]
  22. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1905 (str. 457) [Dostęp 2017-06-28]
  23. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1907 (str. 574) [Dostęp 2017-06-28]
  24. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1908 (str. 572) [Dostęp 2017-06-28]
  25. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1913 (str. 725) [Dostęp 2017-06-28]
  26. Nad Brusienką. Ścieżki rowerowe gminy. cieszanow.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-05)]. s.6
  27. Strona gminy. Świetlice. [dostęp 2016-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-20)].
  28. Strona gimnazjum. [dostęp 2016-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-31)].
  1. Szkoła parafialna w Zukowie była wzmiankowana w Schematyzmie Greckokatolickiej Eparchii Przemyskiej, w latach: 1830, 1831 (nauczyciel - adj. Dymitr Slusarz), 1847 i 1848.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]