Astyanax: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Ark (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
54 696 edycji
Anulowanie wersji nr 31050013 autora Alter welt, pozycja gatunku wątpliwa, polska nazwa tym bardziej, w trakcie dyskusji z autorem edycji
Ark (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
54 696 edycji
red., uzup.
Linia 3: Linia 3:
|TSN = 162849
|TSN = 162849
|zoolog = [[Spencer Fullerton Baird|Baird]] & [[Charles Frédéric Girard|Girard]], 1854
|zoolog = [[Spencer Fullerton Baird|Baird]] & [[Charles Frédéric Girard|Girard]], 1854
|okres istnienia =
|okres istnienia =
|grafika = Astyanax mexicanus 01.jpg
|grafika = Astyanax mexicanus 01.jpg
|opis grafiki = Przedstawiciel rodzaju ''[[Astyanax mexicanus]]''
|opis grafiki = Przedstawiciel rodzaju ''[[Astyanax mexicanus]]''
Linia 18: Linia 18:
}}
}}


'''''Astyanax''''' – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] [[ryby|ryb]] z [[Rodzina (biologia)|rodziny]] [[kąsaczowate|kąsaczowatych]] (Characidae) obejmujący ponad 100 słodkowodnych gatunków opisanych naukowo. Jest to, obok ''[[Hyphessobrycon]]'', najliczniejszy w gatunki rodzaj z rzędu [[kąsaczokształtne|kąsaczokształtnych]]. Ryby te zasiedlają wody słodkie obu [[Ameryka|Ameryk]]. Oprócz form rzecznych, żyjących w wodach powierzchniowych, są wśród nich zasiedlające podwodne jaskinie ślepe ryby – stanowiące obiekt wielu badań naukowych. Niektóre gatunki są wykorzystywane jako [[ryba akwariowa|ryby akwariowe]].
'''''Astyanax''''' – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] [[ryby|ryb]] z [[Rodzina (biologia)|rodziny]] [[kąsaczowate|kąsaczowatych]] (Characidae) obejmujący ponad 100 słodkowodnych gatunków opisanych naukowo. Jest to, obok ''[[Hyphessobrycon]]'', najliczniejszy w gatunki rodzaj z rzędu [[kąsaczokształtne|kąsaczokształtnych]]. Ryby te są szeroko rozprzestrzenione w wodach słodkich obu [[Ameryka|Ameryk]] – od południowych [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] po północną [[Argentyna|Argentynę]]{{r|Kavalco}}. Oprócz form rzecznych, żyjących w wodach powierzchniowych, są wśród nich zasiedlające podwodne jaskinie ślepe ryby – stanowiące obiekt wielu badań naukowych. Niektóre gatunki są wykorzystywane jako [[ryba akwariowa|ryby akwariowe]].


=== Taksonomia ===
=== Taksonomia ===
Rodzaj został opisany przez [[Spencer Fullerton Baird|S. F. Bairda]] i [[Charles Frédéric Girard|C. F. Girarda]] w 1854<ref>{{cytuj pismo|autor=Baird & Girard|tytuł=Descriptions of new species of fishes collected in Texas, New Mexico and Sonora, by Mr. John H. Clark, on the U. S. and Mexican Boundary Survey, and in Texas by Capt. Stewart Van Vliet, U. S. A.|czasopismo=Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia| wolumin=7| strony=24-29| język=en|data=1854 }}</ref>. [[Typ nomenklatoryczny|Gatunkiem typowym]] rodzaju jest ''Astyanax argentatus'' (synonim ''A. mexicanus''). Nazwa rodzaju nawiązuje do [[Astyanaks]]a – postaci z [[Mitologia grecka|mitologii greckiej]]. Klasyfikacja poszczególnych gatunków ulegała licznym zmianom na przestrzeni ostatnich lat i w wielu przypadkach nadal nie jest jasna. Zwłaszcza ślepe formy z podwodnych jaskiń przysporzyły taksonomom wielu problemów. Początkowo były traktowane jako odrębne gatunki. Dokładniejsze badania wykazały jednak, że są to formy napowierzchniowych gatunków, które stopniowo przystosowały się do zajęcia nowych siedlisk. Do najbardziej znanych należą ''Astyanax fasciatus'', ''Astyanax mexicanus'' i ''Astyanax jordani'', traktowane przez naukowców jako [[organizmy modelowe]] w badaniach procesów [[Adaptacja (biologia)|adaptacji ewolucyjnej]] i [[Ewolucja regresywna|ewolucji regresywnej]]. [[Takson monofiletyczny|Monofiletyzm]] tej grupy ryb nie został potwierdzony.
Rodzaj został opisany przez [[Spencer Fullerton Baird|S. F. Bairda]] i [[Charles Frédéric Girard|C. F. Girarda]] w 1854{{r|B&G}}. [[Typ nomenklatoryczny|Gatunkiem typowym]] rodzaju jest ''Astyanax argentatus'' (synonim ''[[Lustrzeń meksykański|A. mexicanus]]''). Nazwa rodzaju nawiązuje do [[Astyanaks]]a – postaci z [[Mitologia grecka|mitologii greckiej]]. Klasyfikacja poszczególnych gatunków ulegała licznym zmianom na przestrzeni ostatnich lat i w wielu przypadkach nadal nie jest jasna. Zwłaszcza ślepe formy z podwodnych jaskiń przysporzyły taksonomom wielu problemów. Początkowo były traktowane jako odrębne gatunki. Dokładniejsze badania wykazały jednak, że są to formy napowierzchniowych gatunków, które stopniowo przystosowały się do zajęcia nowych siedlisk. Do najbardziej znanych należą ''Astyanax fasciatus'', ''Astyanax mexicanus'' i ''Astyanax jordani'', traktowane przez naukowców jako [[organizmy modelowe]] w badaniach procesów [[Adaptacja (biologia)|adaptacji ewolucyjnej]] i [[Ewolucja regresywna|ewolucji regresywnej]]. [[Takson monofiletyczny|Monofiletyzm]] tej grupy ryb nie został potwierdzony.


=== Formy niewidome ===
=== Formy niewidome ===
Najstarsze ślady niewidomych form z rodzaju ''Astyanax'' pochodzą z [[plejstocen]]u. Do 1998 stwierdzono istnienie 29 populacji z wielu zalanych wodą jaskiń na obszarze Meksyku. Żyją tam w całkowitych ciemnościach. Charakteryzują się utratą [[Pigmentacja|pigmentacji]], redukcją oczu oraz zmianami [[zachowanie|behawioralnymi]]. Ich skóra jest blada, z różowym odcieniem. Zmysł wzroku zastępuje im dobrze rozwinięty narząd [[linia boczna|linii bocznej]], [[węch]] i [[słuch]]. W odróżnieniu od pływających stadnie osobników populacji wyjściowej, formy ślepe pływają pojedynczo. Pomimo tych zmian są tożsame z gatunkiem wyjściowym, mogą się swobodnie krzyżować z widzącymi osobnikami wód otwartych, dając płodne potomstwo. Ich młode [[lęg|wylęgają się]] z dobrze widocznymi oczami, które stopniowo zanikają, zarastając warstwą tkanki tłuszczowej. Pomimo braku oczu ryby te wybierają w akwariach najciemniejsze miejsca<ref name=Zalachowski>Załachowski, 1997</ref>. Wykazano, że reakcje ryby na światło nie zanikają całkowicie<ref name="Yoshizawa">{{cytuj pismo|nazwisko=Yoshizawa |imię=Masato |nazwisko2=Jeffery|imię2=William R. |tytuł=Shadow response in the blind cavefish Astyanax reveals conservation of a functional pineal eye|czasopismo=Journal of Experimental Biology|wolumin=211|strony=292-299|język=en|data=2008|url=http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/211/3/292|doi=10.1242/jeb.012864}}</ref>. Zmiany morfologiczne i behawioralne u różnych populacji jaskiniowych rozwinęły się niezależnie osiągając różny stopień zaawansowania.
Najstarsze ślady niewidomych form z rodzaju ''Astyanax'' pochodzą z [[plejstocen]]u. Do 1998 stwierdzono istnienie 29 populacji z wielu zalanych wodą jaskiń na obszarze Meksyku. Żyją tam w całkowitych ciemnościach. Charakteryzują się utratą [[Pigmentacja|pigmentacji]], redukcją oczu oraz zmianami [[zachowanie|behawioralnymi]]. Ich skóra jest blada, z różowym odcieniem. Zmysł wzroku zastępuje im dobrze rozwinięty narząd [[linia boczna|linii bocznej]], [[węch]] i [[słuch]]. W odróżnieniu od pływających stadnie osobników populacji wyjściowej, formy ślepe pływają pojedynczo. Pomimo tych zmian są tożsame z gatunkiem wyjściowym, mogą się swobodnie krzyżować z widzącymi osobnikami wód otwartych, dając płodne potomstwo. Ich młode [[lęg|wylęgają się]] z dobrze widocznymi oczami, które stopniowo zanikają, zarastając warstwą tkanki tłuszczowej. Pomimo braku oczu ryby te wybierają w akwariach najciemniejsze miejsca{{r|Zalachowski}}. Wykazano, że reakcje ryby na światło nie zanikają całkowicie{{r|Yoshizawa}}. Zmiany morfologiczne i behawioralne u różnych populacji jaskiniowych rozwinęły się niezależnie osiągając różny stopień zaawansowania.


W wyniku wielu zmian w taksonomii rodzaju, w polskiej literaturze ichtiologicznej i akwarystycznej nagromadziły się liczne sprzeczności w nazewnictwie form jaskiniowych. Żyjący w wodach powierzchniowych [[lustrzeń meksykański]], opisany po raz pierwszy jako ''Tetragonopterus mexicanus''<ref>{{cytuj pismo|nazwisko=De Filippi|imię=F.|tytuł=Nouvelles espèces de poissons|czasopismo=Revue et Magasin de Zoologie (Ser. 2)|wolumin=5|strony=164-171|data=1853}}</ref>, obecnie klasyfikowany pod naukową nazwą ''Astyanax mexicanus'', był dawniej opisywany pod nazwą ''Astyanax fasciatus mexicanus''<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko=Kahl Wally, Kahl Burkard, Vogt Dieter |tytuł=Atlas ryb akwariowych|rok=2000 |wydawca=Delta W-Z |miejsce=Warszawa |id=ISBN 83-7175-260-1}}</ref> lub ''Astyanax mexicanus fasciatus''<ref>Prawdopodobnie błędny zapis w: Załachowski, 1997</ref>, a jego ślepa forma określana nazwą '''ślepczyk'''<ref name=Zalachowski/>, '''ślepiec jaskiniowy'''<ref name=Kahl>Kahl i inni, 2000</ref> lub '''ślepczyk jaskiniowy'''<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko=Gronau|imię=Jerzy|tytuł=Słownik nazw ryb|rok=1994 |wydawca=Księgarnia Akademicka|miejsce=Kraków |id=ISBN 83-901154-9-2 }}</ref><ref name=Kahl/>. Inny gatunek – ''Anoptichthys jordani'', odkryty w podziemnych strumieniach północnego Meksyku (San Luis Potosí) w 1936 – nazwany '''śleporybem Jordana'''<ref>{{Cytuj książkę | tytuł= Mały słownik zoologiczny: ryby | data=1976 | wydawca=[[Wiedza Powszechna]] | miejsce=Warszawa}}</ref> lub też '''ślepcem jaskiniowym'''<ref>{{cytuj książkę|autor=Grabda, E. i T. Heese|tytuł=Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby. Cyclostomata et Pisces|wydawca=Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie|miejsce=Koszalin|data=1991}}</ref>, został przeniesiony do rodzaju ''Astyanax'' jako podgatunek lustrzenia meksykańskiego ''Astyanax mexicanus jordani''. W kolejnych latach obydwie nazwy (''A. mexicanus'' i ''A. jordani'') uznawano za synonimy lustrzenia meksykańskiego<ref name=Zalachowski/><ref name=Nelson>Nelson, 2006</ref>, lub wraz z ''A. fasciatus'' traktowano jako grupę blisko spokrewnionych gatunków (''Astyanax fasciatus'' complex) o niejasnej [[filogeneza|filogenezie]], aż w końcu wykazano, że są to odrębne gatunki jednego rodzaju<ref name=Nelson/><ref>Eschmayer, online</ref>. ''A. fasciatus'' opisany został z Brazylii. W miarę odkrywania kolejnych populacji uznawano, że jest szeroko rozprzestrzenionym gatunkiem o [[zasięg (biogeografia)|zasięgu występowania]] obejmującym obszary na północ, aż po Meksyk. Badania genetyczne wykazały jednak, że populacje meksykańskie należą do ''A. aeneus''<ref name=Nelson/>.
W wyniku wielu zmian w taksonomii rodzaju, w polskiej literaturze ichtiologicznej i akwarystycznej nagromadziły się liczne sprzeczności w nazewnictwie form jaskiniowych. Żyjący w wodach powierzchniowych [[lustrzeń meksykański]], opisany po raz pierwszy jako ''Tetragonopterus mexicanus''{{r|Filippi}}, obecnie klasyfikowany pod naukową nazwą ''Astyanax mexicanus'', był dawniej opisywany pod nazwą ''Astyanax fasciatus mexicanus''{{r|Kahl}} lub ''Astyanax mexicanus fasciatus''{{r|kom1}}, a jego ślepa forma określana nazwą '''ślepczyk'''{{r|Zalachowski}}, '''ślepiec jaskiniowy'''{{r|Kahl}} lub '''ślepczyk jaskiniowy'''{{r|Gronau}}{{r|Kahl}}. Inny gatunek – ''Anoptichthys jordani'', odkryty w podziemnych strumieniach północnego Meksyku (San Luis Potosí) w 1936 – nazwany '''śleporybem Jordana'''{{r|mszR}} lub też '''ślepcem jaskiniowym'''{{r|Grabda}}, został przeniesiony do rodzaju ''Astyanax'' jako podgatunek lustrzenia meksykańskiego ''Astyanax mexicanus jordani''. W kolejnych latach obydwie nazwy (''A. mexicanus'' i ''A. jordani'') uznawano za synonimy lustrzenia meksykańskiego{{r|Zalachowski}}{{r|Nelson}}, lub wraz z ''A. fasciatus'' traktowano jako grupę blisko spokrewnionych gatunków (''Astyanax fasciatus'' complex) o niejasnej [[filogeneza|filogenezie]], aż w końcu wykazano, że są to odrębne gatunki jednego rodzaju{{r|Nelson}}{{r|Eschmeyer}}. ''A. fasciatus'' opisany został z Brazylii. W miarę odkrywania kolejnych populacji uznawano, że jest szeroko rozprzestrzenionym gatunkiem o [[zasięg (biogeografia)|zasięgu występowania]] obejmującym obszary na północ, aż po Meksyk. Badania genetyczne wykazały jednak, że populacje meksykańskie należą do ''A. aeneus''{{r|Nelson}}.


=== Klasyfikacja ===
⚫
=== Gatunki <ref>[http://researcharchive.calacademy.org/research/ichthyology/catalog/fishcatmain.asp Catalog of Fishes (15.03.2012)]</ref> ===
Liczba znanych nauce gatunków zaliczanych do tego rodzaju przekracza 100 i ciągle opisywane są nowe. Niektóre z nich są tak blisko spokrewnione, że różnice można wykazać dopiero poprzez badania genetyczne. Są to tzw. kompleksy gatunków. W obrębie rodzaju stwierdzono już co najmniej 3 takie kompleksy (''A. fasciatus'' complex, ''A. altiparanae'' (''bimaculatus'') complex i ''A. scabripinnis'' complex){{r|Kavalco}}.

⚫
'''Gatunki'''<ref>[http://researcharchive.calacademy.org/research/ichthyology/catalog/fishcatmain.asp Catalog of Fishes (15.03.2012)]</ref>:
{|- valign="top"
{|- valign="top"
|
|
Linia 176: Linia 179:


<gallery>
<gallery>
File:PSM V68 D525 Astyanax bimaculatus a characin found everywhere in tropical south america.png|''[[Astyanax bimaculatus]]''
Plik:PSM V68 D525 Astyanax bimaculatus a characin found everywhere in tropical south america.png|''[[Astyanax bimaculatus]]''
File:Piabuca Vittata.png|''[[Astyanax fasciatus]]''
Plik:Piabuca Vittata.png|''[[Astyanax fasciatus]]''
File:Astyanax jordani.jpg|''[[Astyanax jordani]]''
Plik:Astyanax jordani.jpg|''[[Astyanax jordani]]''
</gallery>
</gallery>


{{Przypisy|stopień = ===}}
{{Przypisy|przypisy=
<ref name="B&G">{{cytuj pismo|autor=Baird & Girard|tytuł=Descriptions of new species of fishes collected in Texas, New Mexico and Sonora, by Mr. John H. Clark, on the U. S. and Mexican Boundary Survey, and in Texas by Capt. Stewart Van Vliet, U. S. A.|czasopismo=Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia| wolumin=7| strony=24-29| język=en|data=1854}}</ref>
<ref name="Eschmeyer">{{Cytuj stronę|url=http://research.calacademy.org/ichthyology/catalog/fishcatmain.asp|tytuł=Catalog of Fishes electronic version (15 March 2012)|nazwisko=Eschmeyer, W. N. & Fricke, R. |opublikowany=California Academy of Sciences|język=en|data dostępu=3 maja 2012}}</ref>
<ref name="Filippi">{{cytuj pismo|nazwisko=De Filippi|imię=F.|tytuł=Nouvelles espèces de poissons |czasopismo=Revue et Magasin de Zoologie (Ser. 2)|wolumin=5|strony=164-171|data=1853}}</ref>
<ref name="Grabda">{{cytuj książkę|autor=Grabda, E. i T. Heese|tytuł=Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby. Cyclostomata et Pisces|wydawca=Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie|miejsce=Koszalin|data=1991}}</ref>
<ref name="Gronau">{{Cytuj książkę |nazwisko=Gronau|imię=Jerzy|tytuł=Słownik nazw ryb|rok=1994 |wydawca=Księgarnia Akademicka|miejsce=Kraków |id=ISBN 83-901154-9-2}}</ref>
<ref name="Kahl">{{Cytuj książkę |nazwisko=Kahl Wally, Kahl Burkard, Vogt Dieter |tytuł=Atlas ryb akwariowych|rok=2000 |wydawca=Delta W-Z |miejsce=Warszawa |id=ISBN 83-7175-260-1}}</ref>
<ref name="Kavalco">{{cytuj pismo|autor=Kavalco et al|tytuł=Astyanax hastatus Myers, 1928 (Teleostei, Characidae): A new species complex within the genus Astyanax?|czasopismo=Genetics and Molecular Biology|wydanie=3|wolumin=32|strony=477–483|język=en|data=2009 |doi=10.1590/S1415-47572009005000055}}</ref>
<ref name="kom1">Prawdopodobnie błędny zapis w: Załachowski, 1997</ref>
<ref name="mszR">{{Cytuj książkę | tytuł= Mały słownik zoologiczny: ryby | data=1976 | wydawca=[[Wiedza Powszechna]] | miejsce=Warszawa}}</ref>
<ref name="Nelson">{{Cytuj książkę | nazwisko=Nelson| imię=Joseph S.| tytuł= Fishes of the World | wydawca=John Wiley & Sons| data=2006|isbn=0-471-25031-7}}</ref>
<ref name="Yoshizawa">{{cytuj pismo|nazwisko=Yoshizawa |imię=Masato |nazwisko2=Jeffery |imię2= William R. |tytuł=Shadow response in the blind cavefish Astyanax reveals conservation of a functional pineal eye|czasopismo=Journal of Experimental Biology|wolumin=211|strony=292-299 |język=en |data=2008|url=http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/211/3/292|doi=10.1242/jeb.012864}}</ref>
<ref name="Zalachowski">Załachowski, 1997</ref>
|stopień = ===
}}


=== Bibliografia ===
=== Bibliografia ===
# {{Cytuj stronę|url=http://research.calacademy.org/ichthyology/catalog/fishcatmain.asp|tytuł=Catalog of Fishes electronic version (9 September 2009)|nazwisko=Eschmeyer, W.N. & Fricke, R. (red.)|opublikowany=California Academy of Sciences|język=en|data dostępu= 6 grudnia 2009}}
* {{Cytuj stronę|url=http://research.calacademy.org/ichthyology/catalog/fishcatmain.asp|tytuł=Catalog of Fishes electronic version (15 March 2012)|nazwisko=Eschmeyer, W.N. & Fricke, R. (red.)|opublikowany=California Academy of Sciences|język=en|data dostępu= 3 maja 2012}}
# {{Cytuj książkę |nazwisko=Nelson| imię=Joseph S.| tytuł= Fishes of the World |wydanie = 4 | wydawca=John Wiley & Sons| data=2006|język=en|isbn=0-471-25031-7}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko=Nelson| imię=Joseph S.| tytuł= Fishes of the World |wydanie = 4 | wydawca=John Wiley & Sons| data=2006|język=en|isbn=0-471-25031-7}}
# {{Cytuj książkę |nazwisko=Załachowski |imię=Włodzimierz|tytuł=Ryby|rok=1997 |wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN]]|miejsce=Warszawa |id=ISBN 83-01-12286-2}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko=Załachowski |imię=Włodzimierz|tytuł=Ryby|rok=1997 |wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN]]|miejsce=Warszawa |id=ISBN 83-01-12286-2|strony=279}}


[[Kategoria:Kąsaczowate]]
[[Kategoria:Kąsaczowate]]

Wersja z 08:20, 3 maj 2012

Astyanax[1]
Baird & Girard, 1854
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju Astyanax mexicanus
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

kąsaczokształtne

Rodzina

kąsaczowate

Rodzaj

Astyanax

Synonimy
  • Anoptichthys Hubbs & Innes, 1936
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Astyanax – rodzaj ryb z rodziny kąsaczowatych (Characidae) obejmujący ponad 100 słodkowodnych gatunków opisanych naukowo. Jest to, obok Hyphessobrycon, najliczniejszy w gatunki rodzaj z rzędu kąsaczokształtnych. Ryby te są szeroko rozprzestrzenione w wodach słodkich obu Ameryk – od południowych Stanów Zjednoczonych po północną Argentynę[2]. Oprócz form rzecznych, żyjących w wodach powierzchniowych, są wśród nich zasiedlające podwodne jaskinie ślepe ryby – stanowiące obiekt wielu badań naukowych. Niektóre gatunki są wykorzystywane jako ryby akwariowe.

Taksonomia

Rodzaj został opisany przez S. F. Bairda i C. F. Girarda w 1854[3]. Gatunkiem typowym rodzaju jest Astyanax argentatus (synonim A. mexicanus). Nazwa rodzaju nawiązuje do Astyanaksa – postaci z mitologii greckiej. Klasyfikacja poszczególnych gatunków ulegała licznym zmianom na przestrzeni ostatnich lat i w wielu przypadkach nadal nie jest jasna. Zwłaszcza ślepe formy z podwodnych jaskiń przysporzyły taksonomom wielu problemów. Początkowo były traktowane jako odrębne gatunki. Dokładniejsze badania wykazały jednak, że są to formy napowierzchniowych gatunków, które stopniowo przystosowały się do zajęcia nowych siedlisk. Do najbardziej znanych należą Astyanax fasciatus, Astyanax mexicanus i Astyanax jordani, traktowane przez naukowców jako organizmy modelowe w badaniach procesów adaptacji ewolucyjnej i ewolucji regresywnej. Monofiletyzm tej grupy ryb nie został potwierdzony.

Formy niewidome

Najstarsze ślady niewidomych form z rodzaju Astyanax pochodzą z plejstocenu. Do 1998 stwierdzono istnienie 29 populacji z wielu zalanych wodą jaskiń na obszarze Meksyku. Żyją tam w całkowitych ciemnościach. Charakteryzują się utratą pigmentacji, redukcją oczu oraz zmianami behawioralnymi. Ich skóra jest blada, z różowym odcieniem. Zmysł wzroku zastępuje im dobrze rozwinięty narząd linii bocznej, węch i słuch. W odróżnieniu od pływających stadnie osobników populacji wyjściowej, formy ślepe pływają pojedynczo. Pomimo tych zmian są tożsame z gatunkiem wyjściowym, mogą się swobodnie krzyżować z widzącymi osobnikami wód otwartych, dając płodne potomstwo. Ich młode wylęgają się z dobrze widocznymi oczami, które stopniowo zanikają, zarastając warstwą tkanki tłuszczowej. Pomimo braku oczu ryby te wybierają w akwariach najciemniejsze miejsca[4]. Wykazano, że reakcje ryby na światło nie zanikają całkowicie[5]. Zmiany morfologiczne i behawioralne u różnych populacji jaskiniowych rozwinęły się niezależnie osiągając różny stopień zaawansowania.

W wyniku wielu zmian w taksonomii rodzaju, w polskiej literaturze ichtiologicznej i akwarystycznej nagromadziły się liczne sprzeczności w nazewnictwie form jaskiniowych. Żyjący w wodach powierzchniowych lustrzeń meksykański, opisany po raz pierwszy jako Tetragonopterus mexicanus[6], obecnie klasyfikowany pod naukową nazwą Astyanax mexicanus, był dawniej opisywany pod nazwą Astyanax fasciatus mexicanus[7] lub Astyanax mexicanus fasciatus[8], a jego ślepa forma określana nazwą ślepczyk[4], ślepiec jaskiniowy[7] lub ślepczyk jaskiniowy[9][7]. Inny gatunek – Anoptichthys jordani, odkryty w podziemnych strumieniach północnego Meksyku (San Luis Potosí) w 1936 – nazwany śleporybem Jordana[10] lub też ślepcem jaskiniowym[11], został przeniesiony do rodzaju Astyanax jako podgatunek lustrzenia meksykańskiego Astyanax mexicanus jordani. W kolejnych latach obydwie nazwy (A. mexicanus i A. jordani) uznawano za synonimy lustrzenia meksykańskiego[4][12], lub wraz z A. fasciatus traktowano jako grupę blisko spokrewnionych gatunków (Astyanax fasciatus complex) o niejasnej filogenezie, aż w końcu wykazano, że są to odrębne gatunki jednego rodzaju[12][13]. A. fasciatus opisany został z Brazylii. W miarę odkrywania kolejnych populacji uznawano, że jest szeroko rozprzestrzenionym gatunkiem o zasięgu występowania obejmującym obszary na północ, aż po Meksyk. Badania genetyczne wykazały jednak, że populacje meksykańskie należą do A. aeneus[12].

Klasyfikacja

Liczba znanych nauce gatunków zaliczanych do tego rodzaju przekracza 100 i ciągle opisywane są nowe. Niektóre z nich są tak blisko spokrewnione, że różnice można wykazać dopiero poprzez badania genetyczne. Są to tzw. kompleksy gatunków. W obrębie rodzaju stwierdzono już co najmniej 3 takie kompleksy (A. fasciatus complex, A. altiparanae (bimaculatus) complex i A. scabripinnis complex)[2].

Gatunki[14]:

  1. ↑ Astyanax, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b Kavalco et al. Astyanax hastatus Myers, 1928 (Teleostei, Characidae): A new species complex within the genus Astyanax?. „Genetics and Molecular Biology”. 32 (3), s. 477–483, 2009. DOI: 10.1590/S1415-47572009005000055. (ang.). 
  3. ↑ Baird & Girard. Descriptions of new species of fishes collected in Texas, New Mexico and Sonora, by Mr. John H. Clark, on the U. S. and Mexican Boundary Survey, and in Texas by Capt. Stewart Van Vliet, U. S. A.. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 7, s. 24-29, 1854. (ang.). 
  4. ↑ a b c Załachowski, 1997
  5. ↑ Masato Yoshizawa, William R. Jeffery. Shadow response in the blind cavefish Astyanax reveals conservation of a functional pineal eye. „Journal of Experimental Biology”. 211, s. 292-299, 2008. DOI: 10.1242/jeb.012864. (ang.). 
  6. ↑ F. De Filippi. Nouvelles espèces de poissons. „Revue et Magasin de Zoologie (Ser. 2)”. 5, s. 164-171, 1853. 
  7. ↑ a b c Kahl Wally, Kahl Burkard, Vogt Dieter: Atlas ryb akwariowych. Warszawa: Delta W-Z, 2000. ISBN 83-7175-260-1.
  8. ↑ Prawdopodobnie błędny zapis w: Załachowski, 1997
  9. ↑ Jerzy Gronau: Słownik nazw ryb. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1994. ISBN 83-901154-9-2.
  10. ↑ Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
  11. ↑ Grabda, E. i T. Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby. Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.
  12. ↑ a b c Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7.
  13. ↑ Eschmeyer, W. N. & Fricke, R.: Catalog of Fishes electronic version (15 March 2012). California Academy of Sciences. [dostęp 3 maja 2012]. (ang.).
  14. ↑ Catalog of Fishes (15.03.2012)
Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
BŁĄD PRZYPISÓW
{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Bibliografia

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Astyanax&oldid=31057162”