Nieświszczuk czarnoogonowy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m sekcja zagrożenia... |
m gatunek kluczowy, źródła/przypisy |
||
| Linia 63: | Linia 63: | ||
== Ekologia == |
== Ekologia == |
||
Zamieszkuje prerie Ameryki Północnej. Żywi się [[wiechlinowate|trawami]] i ziołami. Jest szkodnikiem upraw rolnych i z tego powodu jest tępiony przez człowieka{{r|ssaki}}. Do naturalnych wrogów nieświszczuka należy [[borsuk amerykański]]{{r|alarm}}. |
Zamieszkuje prerie Ameryki Północnej. Żywi się [[wiechlinowate|trawami]] i ziołami. Jest szkodnikiem upraw rolnych i z tego powodu jest tępiony przez człowieka{{r|ssaki}}. Do naturalnych wrogów nieświszczuka należy [[borsuk amerykański]]{{r|alarm}}. |
||
[[Meriwether Lewis]], jeden z pierwszych obserwatorów tych gryzoni, zwracał uwagę na szereg gatunków zwierząt, których funkcjonowanie było ściśle powiązane z koloniami piesków preriowych{{r|miller}}. Obecnie nieświszczuk jest uważany za [[gatunek zwornikowy]] ekosystemu [[Preria|prerii]]{{r|Kotliar|Miller1994}}. Postępujące tępienie gatunku może mieć bezpośredni, negatywny wpływ na funkcjonowanie powiązanych gatunków: [[Tchórz czarnołapy|tchórza czarnołapego]], [[Myszołów królewski|myszołowa królewskiego]], [[sieweczka preriowa|sieweczki preriowej]], czy [[Pójdźka ziemna|pójdźki ziemnej]]{{r|Kotliar}}. |
|||
== Hodowla == |
== Hodowla == |
||
| Linia 80: | Linia 82: | ||
* <ref name="ord">{{Cytuj książkę | autor = [[George Ord]] | tytuł = North American Zoology | wydawca = W.Guthrie | miejsce = Filadelfia | data = 1805 | seria = A new geographical, historical, and commercial grammar, volume2 | strony = 291-361}}</ref> |
* <ref name="ord">{{Cytuj książkę | autor = [[George Ord]] | tytuł = North American Zoology | wydawca = W.Guthrie | miejsce = Filadelfia | data = 1805 | seria = A new geographical, historical, and commercial grammar, volume2 | strony = 291-361}}</ref> |
||
* <ref name="alarm">{{Cytuj pismo | autor = John L. Hoogland | tytuł = Nepotism and alarm calling in the black-tailed prairie dog (Cynomys ludovicianus) | czasopismo = Animal Behaviour | wydawca = Elsevier | wydanie = 2 | wolumin = 31 | strony = 472–479 | data = 1983}}</ref> |
* <ref name="alarm">{{Cytuj pismo | autor = John L. Hoogland | tytuł = Nepotism and alarm calling in the black-tailed prairie dog (Cynomys ludovicianus) | czasopismo = Animal Behaviour | wydawca = Elsevier | wydanie = 2 | wolumin = 31 | strony = 472–479 | data = 1983}}</ref> |
||
* <ref name="Kotliar">{{Cytuj pismo | nazwisko = Kotliar | imię = Natasha B. | tytuł = Application of the New Keystone-Species Concept to Prairie Dogs: How Well Does It Work? | czasopismo = Conservation Biology | wydanie = 6 | wolumin = 14 | strony = 1715–1721 | issn = 1523-1739 | język = en | data = 2008 | url = http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1523-1739.2000.98384.x/abstract | doi = 10.1111/j.1523-1739.2000.98384.x}}</ref> |
|||
* <ref name="Miller1994">{{Cytuj pismo | nazwisko = Miller | imię = Brian | nazwisko2 = Ceballos | imię2 = Gerardo | autor = Richard Reading | tytuł = The Prairie Dog and Biotic Diversity | czasopismo = Conservation Biology | wydanie = 3 | wolumin = 8 | strony = 677–681 | issn = 1523-1739 | język = en | data = 1994 | url = http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1046/j.1523-1739.1994.08030677.x/abstract | doi = 10.1046/j.1523-1739.1994.08030677.x}}</ref> |
|||
}} |
}} |
||
Wersja z 12:08, 23 paź 2013
| Cynomys ludovicianus[1] | |||
| Ord, 1815 | |||
 nieświszczuk (Cynomys ludovicianus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
nieświszczuk | ||
| Podgatunki[2] | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Nieświszczuk[4][5] (Cynomys ludovicianus) zwany też pieskiem preriowym[5] – gatunek ssaka z rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae)[6]. Jest jednym z pięciu gatunków gryzoni zaliczanych do rodzaju nieświszczuków. Zamieszkuje prerie na dużym obszarze Ameryki Północnej: od południowej części kanadyjskiej prowincji Saskatchewan po południowe regiony meksykańskiego stanu Coahuila, oraz od wschodniej części stanu Nebraska po zachodnie krańce Montany[2].
Historia odkrycia
Podczas ekspedycji Lewisa i Clarka w górę rzeki Missouri z 1805 roku, kapitan armii amerykańskiej Meriwether Lewis relacjonował: „...odkryliśmy wieś małych zwierząt, które kopią nory w ziemi (zwierzęta te są po francusku nazywane "małymi psami"). W norze znaleźliśmy dwie żaby, martwego grzechotnika oraz ziemnego szczura [psa preriowego]. Są to zwierzęta o wielkości małego susła i przypominają susła pod każdym względem,... gdy jest zaniepokojony potrząsa ogonem i gwiżdże. Mówi się, że z tymi zwierzętami pomieszkują pewne jaszczurki i wąż...”[7]. W tym samym roku amerykański zoolog George Ord opublikował pracę „North American Zoology”[8] zawierającą pierwszy naukowy opis gatunku oznaczonego jako Arctomys ludoviciana. Współczesna nazwa Cynomys ludovicianus została po raz pierwszu użyta przez Spencera Bairda w 1858 roku[2].
Budowa ciała
| Wzór zębowy | I | C | P | M | |
|---|---|---|---|---|---|
| 22 | = | 1 | 0 | 2 | 3 |
| 1 | 0 | 1 | 3 | ||
Nieświszczuk jest gryzoniem o zwartej budowie ciała. Tułów wraz z głową osiąga długość do około 30 cm, przy masie ciała około 1 kg. Sierść w części grzbietowej ma barwę szarawo-żółtą, zaś w części brzusznej jest jaśniejsza. Ogon osiąga długość około 10 cm i z wierzchu jest pokryty ciemnobrunatną sierścią[5].
Tryb życia
Nieświszczuk żyje w koloniach. Jest zwierzęciem socjalnym i silnie terytorialnym. Buduje nory z rozległym systemem korytarzy. Wejście do nory jest zwykle usytuowane na szczycie usypanego kopca, co podczas ulewnych opadów chroni korytarze przed zalaniem. Nieświszczuk często zatrzymuje się w wyprostowanej pozycji[5]. Zaniepokojony alarmuje członków stada gwizdem[9]. Prowadzi dzienny tryb życia i nie zapada w sen zimowy. Ciąża samicy nieświszczuka, po której na świat przychodzi około 5 młodych, trwa około 30 dni[5].
Ekologia
Zamieszkuje prerie Ameryki Północnej. Żywi się trawami i ziołami. Jest szkodnikiem upraw rolnych i z tego powodu jest tępiony przez człowieka[5]. Do naturalnych wrogów nieświszczuka należy borsuk amerykański[9].
Meriwether Lewis, jeden z pierwszych obserwatorów tych gryzoni, zwracał uwagę na szereg gatunków zwierząt, których funkcjonowanie było ściśle powiązane z koloniami piesków preriowych[7]. Obecnie nieświszczuk jest uważany za gatunek zwornikowy ekosystemu prerii[10][11]. Postępujące tępienie gatunku może mieć bezpośredni, negatywny wpływ na funkcjonowanie powiązanych gatunków: tchórza czarnołapego, myszołowa królewskiego, sieweczki preriowej, czy pójdźki ziemnej[10].
Hodowla
W Polsce nieświszczuki można zobaczyć w zoo w Opolu[12].
Zagrożenia i ochrona
Od czasów ekspedycji Lewisa i Clarka nieświszczuki zostały w znacznym stopniu wytępione na Wielkich Równinach. Zostały zdziesiątkowane przez kampanie trucia ich jako szkodnika upraw oraz chorobę wywołaną przez pałeczkę dżumy[7]. Na terenie południowo-zachodniej części Nowego Meksyku, południowo-wschodniej Arizony, oraz na innych lokalnych obszarach gatunek został już całkowicie wytępiony[3]. Siedliska nieświszczuka zostały przekształcone w pastwiska i pola uprawne[7].
- ↑ Cynomys ludovicianus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c John L. Hoogland. Cynomys ludovicianus. „Mammalian Species”. 535, s. 1-10, 1996. American Society of Mammalogists. (ang.).
- ↑ a b Cynomys ludovicianus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Zygmunt Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
- ↑ a b c d e f Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Cynomys (Cynomys) ludovicianus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 22 października 2013]
- ↑ a b c d Sterling D. Miller, Jack F. Cully Jr. Conservation of Black-tailed praire dogs (Cynomys Ludovicianus). „Journal of Mammalogy”. 82 (4), s. 889-893, 2001. DOI: 10.1644/1545-1542(2001)082. (ang.).
- ↑ George Ord: North American Zoology. Filadelfia: W.Guthrie, 1805, s. 291-361, seria: A new geographical, historical, and commercial grammar, volume2.
- ↑ a b John L. Hoogland. Nepotism and alarm calling in the black-tailed prairie dog (Cynomys ludovicianus). „Animal Behaviour”. 31 (2), s. 472–479, 1983. Elsevier.
- ↑ a b Natasha B. Kotliar. Application of the New Keystone-Species Concept to Prairie Dogs: How Well Does It Work?. „Conservation Biology”. 14 (6), s. 1715–1721, 2008. DOI: 10.1111/j.1523-1739.2000.98384.x. ISSN 1523-1739. (ang.).
- ↑ Brian Miller, Gerardo Ceballos. The Prairie Dog and Biotic Diversity. „Conservation Biology”. 8 (3), s. 677–681, 1994. DOI: 10.1046/j.1523-1739.1994.08030677.x. ISSN 1523-1739. (ang.).
- ↑ Zwierzęta. Ogród zoologiczny w Opolu. [dostęp 2013-10-22]. (pol.).
<ref> o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.